«Մեծն Պետրոս» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Ջնջվում է էջի ամբողջ պարունակությունը
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}
 
== Մեծն Պետրոս ==
'''Մեծն Պետրոս'''(Ռուսերէն՝ Пётр Вели́кий), Պետրոս Ա (Ռուսերէն՝ Пётр I) կամ Պետրոս Ալեքսեւիջ (Ռուսերէն՝ Пётр Алексе́евич) ծնած է 9 Յունիս 1672 – 8 Փետրուար 1725).
իղխած է [[ցարական Ռուսիա|ցարական Ռուսիոյ]] եւ աւէլի ուշ [[Ռուսական կայսրութիւն|Ռուսական կայսրութիւնը]] 7 Մայիս 1682 էն մինչեւ իր մահը համատեղ իշխած է իր կէս եղբորը հետ մինչեւ 1696.
Մի քանի հաջող պատերազմներէ ետք հաջողեցաւ ընդլայնել ցարակն Ռուսեան աւելի մէծ ու հզոր կայսրութեան մը որ դարձաւ հիմնական եւրոպական ուժ.
Մշակութային հեղափոխութեան պատճարը եղաւ Ռուսիոյ մէջ որ փոխարինեց որոշ ավանդականութիւն եւ միջնադարեան հասարական եւ քաղաքական համակարքեր:
Այս նորերը, հիմնուածէին ժամանակակցութեան, գիտականութեան, արեւմտամետութեան, եւ լուսավորութեան վրայ: Պետրոսի բարեփոխումները կատարեցին տեւական ազդեցութիւն Ռուսիոյ մէջ եւ շատ մը ռուսական կարավարութեան հաստատութիւնները նկատելի է թէ իրենց ծագումը իր իշխանութենէն առնուած է:
== կեանքը ==
=== Մանկութիւնը ===
Փոքր տարիքէն Պետրոսի կրթութիւնը (համձնարարծ է Կայսր Ալեքսիս Ա) հանցնուած է մի քանի ուսուցիչներու ցերքը հատկանապէս Նիքիդիա զօդօւ Բադրիք Կօրտօն եւ Փոլ Մէնէսիըս . 29 Յունուարին Ցար Ալեքսիս կը մահանայ լքելով կայսրութիւնը Պետրոսի կէս-եղբորը հիվանդ եւ տկար Ֆէօտօր Գ ին: Այս ժամանակին կարավարութիւնը հիմնականորէն կարավարուած էր Արդամօն Մադվիիվ ի կողմէ, որ կայսր Ալեքսիսի ըրկերներէն մէկն էր ան նայեւ քաղաքական ղեկավարն էր Նարիշիքին ընտանիքին եւ Պետրոսի ամենամէծ մանկութեան բարեկամներէն: Այս պաշտոնը բոխուեցաւ երբ Ֆէօտօր Գ. մահացաւ 1682-ին:Քանի որ Ֆէօտօր ժարանքորդ չունէր վէճ մը ծագեցաւ Նարիշիքի եւ Միլօվսլավսքի ընտանիքներուն միջեւ որոշելու համր ով պէտք էր ժառանքէ գահը. Պետրոսի հաջորդ կէս եղբայրը Իվան Ե. էր հաջորդը գահ բարցրանալու, բայց ան գրոնիկ ու մտքի հիվանդութիւն ունէր. Հետեւաբար Պօեար Տուման (խորհուրդ Ռուսական ազնվականներու կողմէ) ընտրեց 10-ամյա Պետրոս որ ցար դարնայ հետն ալ մայրը իբր խնամակալ: Այս դասավորումը ներկայացուեցավ Մոսկոի ժողովուրդին, որովհետեւ հին ավանդութիւն էր պահանջել, եւ վավերացել: Սօֆիա Ալեքսէյէւնա, ցար Ալեքսիս ի զաւակը՝ իր արաջին ամուսնութենէն կազմակերպէց ապստամբութիւն Ռուսիոյ էլիտար ռազմական խումբին վրայ Ապրիլ 1682-ին. Հետավաբար Պետրոսի հարազատները եւ ընկերները սպաննուեցան. Մադվէէվ եւ Պետրոս ականատէս եղան որոշ քաղաքական դէպքերուն:
 
== Աղբյուրներ ==
*Անիսիմօվ էւկէնիի Վ (2015 թ.) Բարեփոխումները Մեծն Պետրոսի առաջընթաց միջոցով բռնութեան Ռուսաստանի (Մանրամասն Սայլակ).
*Պայն, Ր. Նիսպէդ (1905): Մեծն Պետրոս եւ անոր աշակերտները. Գամպրիճ համալսարան. Ստացված 9 Փետրուար, 2008.
*Պոշքովիչ, Բօլ (2003 թ.): մեծն Պետրոս. Րոման եւ Լիդդլըֆիլտ. ԻՍՊՆ 0847696391.
*Պոսքովիչ, Բօլ (2001 թ.) մեծն Պետրոս. Իշխանութեան համար պայքար, 1671-1725. Գամպրիճ համալսարան պրէս.
*պոշքովիչ, բօլ Ա. (Յունուար 1990 թ.): «Տօնը Ռուսաստանի դատարանի տասնվեցերորդ եւ տասնեոթերորդ դար.»: Ռուսական ետնայիլ 49 (1): 1-17.
*գրագրաֆդ, Ճայմզ (2003 թ.): Մեծն Պետրոսի հեղափոխութիւնը. Հարվարտ համալսարան պրէս.
*Տմիդրիշին, Պասիլ (1974): Արդիականացում Ռուսաստան Պետրոս I եւ Քեթրին II. ՈՒիլլի.
*Ֆարգուհար, միքաէլ (2001 թ.) Գանձ արքաեական գայթակղութիւն. Նիու Եօրք: Բէնկէն գիրքեր. ԻՍՊՆ 0-7394-2025-9.
*կրահամ, սդիֆըն. Մեծն Պետրոս. կեանք մը Պետրոսի I Ռուսաստանի կոչված է Մեծ.
*կրէի, Եան (1960 թ.) Մեծն Պետրոս. Կայսրը Ռուսիո.
*Հիուկո, Ճօն Ր (2007): «Այն Ձերբակալութիւն Պետրոս Ալեքսեւիջ». Լուսնոտութեուն եւ վարքագիծ 10 (1): 179-182.
*Հիուկո, լինտսէի (2004): «Քեթրին I Ռուսաստանի, Վիճակակից է Մեծն Պետրոս». Գամբպէլ, Գլարիսսա. գուինշիբ Եվրոպաի մէջ 1660-1815: դերը ընկերոջ. Գամպրիճ համալսարան պրէս. էջ 131-154: ԻՍՊՆ 0-521-81422-7.
*Հիուկո, լինտսէի(1998): Ռուսաստանը Մեծն Պետրոսի դարին մէջ. Եաել համալսարան պրէս. ԻՍՊՆ 0-300-08266-5.
*Հիուկո, լինտսէի (2001 թ.) Մեծն Պետրոս եւ Արեւմուտքը: Նոր հեռանկարներ. բալկրէվ Մագմիլան. ԻՍՊՆ 0-333-92009-0.
*Հիուկո, լինտսէի (2002 թ.) Մեծն Պետրոս. A Կենսագրութիւն. Եաել համալսարան պրէս. ԻՍՊՆ 0-300-10300-X.
*Լիի Սդէֆան J. (2013): Մեծն Պետրոս. Նիութեր.
*մասսի, Ռոպերդ ք (1980): Մեծն Պետրոս: իր կեանքն ու աշխարհը. Նիու Եօրք: ալֆրէտ Ա. քնոբֆ. ԻՍՊՆ 978-0-307-29145-5., Հայտնի կենսագրութիունը.
*Օտարտ, Ճորք. ադքինսօն, ֆրէտէրիք (թարգմանված) (1929). Մեծն Պետրոս. Նիու Եօրք: Բայսօն եւ Գլարք.
* բայբս, Րիչարտ (1974): Ռուսաստանը համաձայն հին ռեժիմի.
*Րաէֆֆ, Մաֆրգ, խմբ. (1963): Մեծն Պետրոս, ռեֆորմատոր կամ հեղափոխական.
*Րիասանոօվսքի, Նիքոլա (2000): պատմութիուն մը Ռուսաստանի (6 - րդ խմբ.). օքսֆորտ: օքսֆորտ համալսարան պրէս.
*Տավերնիեն, Րօժեր (2006): Ռուսաստանն ու ցածր երկրների: An համաշխարաին կենսագրութիւն, 1500-2000. Պարխուիզ. էջ. 349. ԻՍՊՆ 978-90-77089-04-0.
*դօիադ, հէնրի(1987): Մեծն Պետրոս. Նիու Եօրք: Է.Բ. Տոթթոն. ԻՍՊՆ 0-525-24547-2.
*Ուէս, Մարդինոս Ա. (1992): դասական Ռուսաստանի մէջ, 1700-1855: երկու պրոնզե ձիավորներ. Պրիլլ. ԻՍՊՆ 978-90-04-09664-6.
*զիդսր, էրնեսդ Ա (Գարուն 2005). «Հետխորհրդաին Պետրոս նոր պատմություններ են Ուշ Մոսկվաբնակ եւ վաղ ռուսական կայսերական դատարանի». քրիդիքա: երկրախուզութիւն Ռուսաստանի եւ Եվրասիայի պատմութիուն 6 (2): 375-392.