«Մեծն Պետրոս» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Չ վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ժ: → ժ։ (26)
Տող 31.
'''Մեծն Պետրոս''' (Ռուսերէն՝ Пётр Вели́кий), Պետրոս Ա. (Ռուսերէն՝ Пётр I) կամ Պետրոս Ալեքսեեւիչ (Ռուսերէն՝ Пётр Алексе́евич) ծնած է [[9 Յունիս]] [[1672]], [[Մոսկուա]] – [[8 Փետրուար]] [[1725]], Ս. Փեթերսպուրկ). իշխած է [[Ցարական Ռուսիա|ցարական Ռուսիոյ]] եւ աւէլի ուշ [[Ռուսական կայսրութիւն]]ը 7 Մայիս 1682 էն մինչեւ իր մահը համատեղ իշխած է իր կէս եղբորը հետ մինչեւ [[1696]]:
 
Մի քանի հաջող պատերազմներէ ետք հաջողեցաւ ընդլայնել ցարակն Ռուսեան աւելի մէծ ու հզոր կայսրութեան մը որ դարձաւ հիմնական եւրոպական ուժ:ուժ։
 
Մշակութային հեղափոխութեան պատճարը եղաւ Ռուսիոյ մէջ որ փոխարինեց որոշ աւանդականութիւն եւ միջնադարեան հասարական եւ քաղաքական համակարգեր:համակարգեր։
 
Այս նորերը, հիմնուած էին ժամանակակցութեան, գիտականութեան, արեւմտամետութեան, եւ լուսաւորութեան վրայ:վրայ։ Պետրոսի բարեփոխումները կատարեցին տեւական ազդեցութիւն Ռուսիոյ մէջ եւ շատ մը ռուսական կարավարութեան հաստատութիւնները նկատելի է, թէ իրենց ծագումը իր իշխանութենէն առնուած է:է։
 
== Կենսագրութիւն ==
=== Մանկութիւն ===
Փոքր տարիքէն Պետրոսի կրթութիւնը (համձնարարծ է Կայսր Ալեքսիս Ա) հանցնուած է մի քանի ուսուցիչներու ցերքը հատկանապէս Նիքիդիա զօդօւ Բադրիք Կօրտօն եւ Փոլ Մէնէսիըս . 29 Յունուարին Ցար Ալեքսիս կը մահանայ լքելով կայսրութիւնը Պետրոսի կէս-եղբորը հիվանդ եւ տկար Ֆէօտօր Գ ին:ին։ Այս ժամանակին կարավարութիւնը հիմնականորէն կարավարուած էր Արդամօն Մադվիիվ ի կողմէ, որ կայսր Ալեքսիսի ըրկերներէն մէկն էր ան նայեւ քաղաքական ղեկավարն էր Նարիշիքին ընտանիքին եւ Պետրոսի ամենամէծ մանկութեան բարեկամներէն:բարեկամներէն։ Այս պաշտոնը բոխուեցաւ երբ Ֆէօտօր Գ. մահացաւ 1682-ին:Քանիին։Քանի որ Ֆէօտօր ժարանքորդ չունէր վէճ մը ծագեցաւ Նարիշիքի եւ Միլօվսլավսքի ընտանիքներուն միջեւ որոշելու համր ով պէտք էր ժառանքէ գահը. Պետրոսի հաջորդ կէս եղբայրը Իվան Ե. էր հաջորդը գահ բարցրանալու, բայց ան գրոնիկ ու մտքի հիվանդութիւն ունէր. Հետեւաբար Պօեար Տուման (խորհուրդ Ռուսական ազնուականներու կողմէ) ընտրեց 10-ամեայ Պետրոս որ ցար դարնայ հետն ալ մայրը իբր խնամակալ:խնամակալ։ Այս դասավորումը ներկայացուեցավ Մոսկոի ժողովուրդին, որովհետեւ հին ավանդութիւն էր պահանջել, եւ վավերացել:վավերացել։ Սօֆիա Ալեքսէյէւնա, ցար Ալեքսիս ի զաւակը՝ իր արաջին ամուսնութենէն կազմակերպէց ապստամբութիւն Ռուսիոյ էլիտար ռազմական խումբին վրայ Ապրիլ 1682-ին. Հետավաբար Պետրոսի հարազատները եւ ընկերները սպաննուեցան. Մադվէէվ եւ Պետրոս ականատէս եղան որոշ քաղաքական դէպքերուն:դէպքերուն։
Սդրլդսի խումբը կրցաւ Սօֆիան, որ Միլօսլաւսքիս (Իվանի Գլանը) կը պատկանէր եւ անոր դաշնակիցները պնդէն թէ Պետրոս եւ ԻՎան հռչակուին հմատեղ ցարեր Իվաննալ աւագն Ըլլայ:Ըլլայ։ Սօֆիան ծպտուեցաւ իբր իշխան ինքնավարութեան փոքրամասնութեան ժամանակ եւ իրականցուցած է այս ծպտումը բոլոր իշխանութեան վրայ:Եօթըվրայ։Եօթը տարուա համար իշխեց իբր ինքնակալ:ինքնակալ։
 
Պետրոս չէր մտահոգուած թէ ուրիշներ իր անունով իշխեցին:իշխեցին։ ԱՆ կը զբաղուէր նավաշինութեան եւ թեաւարութեամբ:թեաւարութեամբ։ Պերտրոսի մայրը տեսնելով իր այս վիճակը տեսնալով ստիպեց իրեն ավելի պայմանական մոտեցում եւ բորձեձ զինքը ամուսնացնել Եվոքսիա Լօբուխինա ի հետ 1689ին:1689ին։ Ամոսնաթիունը անհաջող էր տասը տարի ետք Պետրոս ստիմեց իր կնոջը դարնայ միանձնուհի եւ ազատեց ինքզինքը միութենէն:միութենէն։
 
 
Տող 54.
*գրագրաֆդ, Ճայմզ (2003 թ.): Մեծն Պետրոսի հեղափոխութիւնը. Հարվարտ համալսարան պրէս.
*Տմիդրիշին, Պասիլ (1974): Արդիականացում Ռուսաստան Պետրոս I եւ Քեթրին II. ՈՒիլլի.
*Ֆարգուհար, միքաէլ (2001 թ.) Գանձ արքաեական գայթակղութիւն. Նիու Եօրք:Եօրք։ Բէնկէն գիրքեր. ԻՍՊՆ 0-7394-2025-9.
*կրահամ, սդիֆըն. Մեծն Պետրոս. կեանք մը Պետրոսի I Ռուսաստանի կոչված է Մեծ.
*կրէի, Եան (1960 թ.) Մեծն Պետրոս. Կայսրը Ռուսիո.
Տող 60.
*Հիուկո, լինտսէի (2004): «Քեթրին I Ռուսաստանի, Վիճակակից է Մեծն Պետրոս». Գամբպէլ, Գլարիսսա. գուինշիբ Եվրոպաի մէջ 1660-1815: դերը ընկերոջ. Գամպրիճ համալսարան պրէս. էջ 131-154: ԻՍՊՆ 0-521-81422-7.
*Հիուկո, լինտսէի(1998): Ռուսաստանը Մեծն Պետրոսի դարին մէջ. Եաել համալսարան պրէս. ԻՍՊՆ 0-300-08266-5.
*Հիուկո, լինտսէի (2001 թ.) Մեծն Պետրոս եւ Արեւմուտքը:Արեւմուտքը։ Նոր հեռանկարներ. բալկրէվ Մագմիլան. ԻՍՊՆ 0-333-92009-0.
*Հիուկո, լինտսէի (2002 թ.) Մեծն Պետրոս. A Կենսագրութիւն. Եաել համալսարան պրէս. ԻՍՊՆ 0-300-10300-X.
*Լիի Սդէֆան J. (2013): Մեծն Պետրոս. Նիութեր.
*մասսի, Ռոպերդ ք (1980): Մեծն Պետրոս:Պետրոս։ իր կեանքն ու աշխարհը. Նիու Եօրք:Եօրք։ ալֆրէտ Ա. քնոբֆ. ԻՍՊՆ 978-0-307-29145-5., Հայտնի կենսագրութիունը.
*Օտարտ, Ճորք. ադքինսօն, ֆրէտէրիք (թարգմանված) (1929). Մեծն Պետրոս. Նիու Եօրք:Եօրք։ Բայսօն եւ Գլարք.
* բայբս, Րիչարտ (1974): Ռուսաստանը համաձայն հին ռեժիմի.
*Րաէֆֆ, Մաֆրգ, խմբ. (1963): Մեծն Պետրոս, ռեֆորմատոր կամ հեղափոխական.
*Րիասանոօվսքի, Նիքոլա (2000): պատմութիուն մը Ռուսաստանի (6 - րդ խմբ.). օքսֆորտ:օքսֆորտ։ օքսֆորտ համալսարան պրէս.
*Տավերնիեն, Րօժեր (2006): Ռուսաստանն ու ցածր երկրների:երկրների։ An համաշխարաին կենսագրութիւն, 1500-2000. Պարխուիզ. էջ. 349. ԻՍՊՆ 978-90-77089-04-0.
*դօիադ, հէնրի(1987): Մեծն Պետրոս. Նիու Եօրք:Եօրք։ Է.Բ. Տոթթոն. ԻՍՊՆ 0-525-24547-2.
*Ուէս, Մարդինոս Ա. (1992): դասական Ռուսաստանի մէջ, 1700-1855: երկու պրոնզե ձիավորներ. Պրիլլ. ԻՍՊՆ 978-90-04-09664-6.
*զիդսր, էրնեսդ Ա (Գարուն 2005). «Հետխորհրդաին Պետրոս նոր պատմություններ են Ուշ Մոսկվաբնակ եւ վաղ ռուսական կայսերական դատարանի». քրիդիքա:քրիդիքա։ երկրախուզութիւն Ռուսաստանի եւ Եվրասիայի պատմութիուն 6 (2): 375-392.
 
[[Կատեգորիա:Ռուսաստանի կայսրեր (արւմտ․)]]