«Մեսրոպ Մաշտոց» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}
'''Մեսրոպ Մաշտոց''' (Մաշտոց, Մաշթոց), ([[361]] կամ [[362]], Հացեկաց (Տարօնի գաւառ ) - [[17 Փետրուար]] [[440]], [[Վաղարշապատ (արեւմտահայերէն) |Վաղարշապատ]] (այժմ Էջմիածին), թաղուած է [[Օշական (արեւմտահայերէն) |Օշական]]), հայ գիրերը ստեղծողն ու հայ ինքնուրոյն եւ թարգմանական գրականութեան սկզբնաւորող (Սահակ Ա․ Պարթեւի հետ), հայ գրութեան, հայագիր դպրոցի հիմնադիր, հայերու առաջին ուսուցիչ, լուսաւորիչ, մշակութային-հասարակական գործիչ, քրիստոնէութեան քարոզիչ, [[Հայաստան (արեւմտահայերէն) |Հայաստան]]ի եկեղեցւոյ վարդապետ։
'''Մեսրոպ Մաշտոց'''
 
Մեսրոպ Մաշտոց, (Մաշտոց, Մաշթոց) (361 կամ 362 թ., Հացեկաց գիւզ (Տարոնի գավառ ) - 440թ. փետրվար 17ին, Վաղարշապատ (այժմ Էջմիածին), թաղուած է Օշական), հայկական գրի ստեղծող և հայ ինքնուրույն ու թարգմանական գրականութեան սկզբնաւորող (Սահակ Ա Պարթևի հետ), հայ գրութեան, հայագիր դպրոցի հիմնադիր և հայերու առաջին ուսուցիչ, լուսաւորիչ, մշակութային-հասարակական գործիչ, քրիստոնեութեան քարոզիչ, Հայաստանի եկեղեցւոյ վարդապետ։[1][2] Մեսրոպ Մաշտոցի պատմական առաքելութիւնը կարևորագոյնկարեւորագոյն դեր ունեցավունեցաւ հայ ազգի ազգային ինքնութեան հետագայյետագայ պահպանման համար։ [1][3]. Համաձայն գերակշռող գիտական տեսակետներուտեսակէտներու՝ [[Վրացերէն|վրացերէն]] [4][5][6][7] ևեւ աղւաներէն[[Աղուաներէն|աղուաներէն]] [5][7][8] այբուբեններու ստեղծողն է։
Մաշտոցի կեանքի ու գործունեութեան վերաբերեալ կան վաւերական աղբիւրներ, այդ թուականի անոր ժամանակակից և դեպքերու ականատես Կորիւնի «Վարք Մաշտոցի», նաեւ Մովսես Խորենացիի, Ղազար Փարպեցիի, Մովսես Կաղանկատվացիի, Կարապետ Սասնեցիի ընդարձակ վկայությունները (շուրջ 30 հին և միջնադարեան աղբյուրներ)։
Մաշտոցի կեանքի ու գործունեութեան վերաբերեալ կան վաւերական աղբիւրներ, այդ թուականի անոր ժամանակակից ևեւ դեպքերուդէպքերու ականատես Կորիւնի[[Կորիւն (արեւմտահայերէն)|Կորիւն]]ի «Վարք Մաշտոցի», նաեւ Մովսես[[Մովսէս ԽորենացիիԽորենացի]]ի, [[Ղազար Փարպեցի (արեւմտահայերէն)|Ղազար ՓարպեցիիՓարպեցի]]ի, Մովսես[[Մովսէս ԿաղանկատվացիիԿաղանկատուացի]]ի, Կարապետ Սասնեցիի ընդարձակ վկայություններըվկայութիւնները (շուրջ 30 հին ևեւ միջնադարեան աղբյուրներաղբիւրներ
 
 
 
 
== կենսագրութիւն ==
Մեսրոպ ՄաշտոցՄաշտոց՝ ազնուական Վարդանի որդին էր (ըստ [[Անանիա Շիրակացիի՝Շիրակացի (արեւմտահայերէն)|Անանիա Շիրակացի]]ի «ազատի պարսկերենինտնից»)։ Հայաստանի մէջ ստացած է յունական կրթութիւն։ Տիրապետած էր [[Յունարէն|յունարէն]] լեզուին, պարսկերէնին, ասորերենինասորերէնին, վրացերենին։վրացերէնին։ Սկզբնական շրջանին սկսած է ծառայել հայոց Խոսրով ԴԴ․ (մոտմօտ [[385]][[388]] թթ․) թագաւորի արքունիքին մէջ , եղած է զինւորականզինուորական, ապա՝ պալատական գրագիր։ ՄոտՄօտ 395/396-ին դարձած է հոգևորական,հոգեւորական ևեւ մեկնած Վասպուրականի [[Գողթն գաւառըգաւառ |Գողթն գաւառ]]ը, ուր տեղի իշխան ՇաբիթէնՇապիթէն՝ ստանալով գործելու ազատ հնարաւորութիւն, հիմնած է [[Քրիստոնէութիւն|քրիստոնէական]] համայնքներ, եկեղեցական դասեր։ Շրջագայած է նաևնաեւ Սյունիի[[Սիւնիք (արեւմտահայերէն)|Սիւնիք]]ի մէջ։ Ունեցած է աշակերտներ, որոնք յետոյ դարձած են անոր օգնականները լուսաւորական գործունեութեան ասպարեզինասպարէզին մէջ։ Այս շրջանին մէջ մտադրուածմտադրած էեն ստեղծել հայկական գրեր՝գիրեր՝ Աստուածաշունչը թարգմանելու համար։ Վերադարձած է Վաղարշապատ, ուր կաթողիկոսի նախաձեռնութամբ հրաուիրուած է հատուկյատուկ ժողովի։
Մօտ 404-ին Միջագետքէն[[Միջագետք (արեւմտահայերէն)|Միջագետք]]էն բերուած ԴանիելեանԴանիէլեան նշագրերովնշանագրերով, կատարած է թարգմանական եւ ուսուցողական առաջին փորձերը, սակայն ապարդիւն։ Այդ ժամանակ ստացած է վարդապետի (ուսուցչի) աստիճան։ Վռամշապուհի ևեւ [[Սահակ ՊարթեւիՊարթեւ |Սահակ Պարթեւ]]ի հրահանգով, անձամբ մեկնած է Միջագետք, հանդիպած նոյն ԴանիելԴանիէլ եպիսկոպոսի հետ ։ Մօտ [[420]]-[[422]]-ին մեկնած է Բուզանդիա՝[[Բիւզանդիա]]՝ [[Կոստանդնուպոլիս (արեւմտահայերէն)|Կոստանդնուպոլիս]], հանդիպած է ԹեոդոսԹէոդոս II- կայսրին ևեւ յոյներու պատրիարքպատրիարք՝ Ատտիկոսի հետ, որմէ յետոյ հայկական դպրոցներ բացած է [[Մեծ ՀայքիՀայք բուզանդահպատակ(արեւմտահայերէն)|Մեծ Հայք]]ի բիւզանդահպատակ գավառներունգաւառներուն մէջ, զուգահեռաբար պայքար մղած է «բորբորիտներ» աղանդի դէմ։ Վ երադարձէնՎերադարձէն առաջ աղւանԱղուան Բենիամինի հետ ստեղծած է աղւաններուաղուաններու գիրը։ ԲուզանդականԲիւզանդական իշխանություններէնիշխանութիւններէն ստացած է է «ակումիտ» (άxουμήτης -ճգնող) տիտղոսը։ Արարատ վերադառնալէն հետոյետք՝ անձամբ մեկնած է ԱղւանքԱղուանք, հանդիպած է աղւանիաղուանի ԱրսվաղենԱրսուաղէն արքայի եւ Երեմիա եպիսկոպոսի հետ, կազմակերպած է նոր գրիգիրի տարածումը, ուրկէ անցած է Բաղասական գավառգաւառ, մղած հակաաղանդավորականհակաաղանդաւորական պայքար։ Այդ շրջանին եղած է է Ուտիքի Գարդման գավառըգաւառը, ապա՝ Գուգարաց Տաշիրք ։ [[431]]-[[439]]-ի միջեւ կաթողիկոս Սահակի եւ աշակերտներու հետ ավարտածաւարտած է Աստվածաշունչի[[Աստուածաշունչ]]ի թարգմանութունը։թարգմանութիւնը։ 439-ին անոր հրահանգով կաթողիկոսական աթոռը տեղապահ կը դառնայ Յովսէփ Վայոցձորցին։
Կեանքի վերջին տարիներուն գրած է հոգեւոր շարականներ, կրոնակրօնա-փիլիսոփայական երկեր։
տնից»)։ Հայաստանի մէջ ստացած է յունական կրթութիւն։ Տիրապետած էր յունարեն լեզուին,
 
Մօտ 404-ին Միջագետքէն բերուած Դանիելեան նշագրերով, կատարած է թարգմանական եւ ուսուցողական առաջին փորձերը, սակայն ապարդիւն։ Այդ ժամանակ ստացած է վարդապետի (ուսուցչի) աստիճան։ Վռամշապուհի և Սահակ Պարթեւի հրահանգով անձամբ մեկնած է Միջագետք, հանդիպած նոյն Դանիել եպիսկոպոսի հետ ։ Մօտ 420-422-ին մեկնած է Բուզանդիա՝ Կոստանդնուպոլիս, հանդիպած է Թեոդոս II- կայսրին և յոյներու պատրիարք Ատտիկոսի հետ, որմէ յետոյ հայկական դպրոցներ բացած է Մեծ Հայքի բուզանդահպատակ գավառներուն մէջ, զուգահեռաբար պայքար մղած է «բորբորիտներ» աղանդի դէմ։ Վ երադարձէն առաջ աղւան Բենիամինի հետ ստեղծած է աղւաններու գիրը։ Բուզանդական իշխանություններէն ստացած է է «ակումիտ» (άxουμήτης -ճգնող) տիտղոսը։ Արարատ վերադառնալէն հետոյ անձամբ մեկնած է Աղւանք, հանդիպած է աղւանի Արսվաղեն արքայի եւ Երեմիա եպիսկոպոսի հետ, կազմակերպած է նոր գրի տարածումը, ուրկէ անցած է Բաղասական գավառ, մղած հակաաղանդավորական պայքար։ Այդ շրջանին եղած է է Ուտիքի Գարդման գավառը, ապա՝ Գուգարաց Տաշիրք ։ 431-439-ի միջեւ կաթողիկոս Սահակի եւ աշակերտներու հետ ավարտած է Աստվածաշունչի թարգմանութունը։ 439-ին անոր հրահանգով կաթողիկոսական աթոռը տեղապահ կը դառնայ Յովսէփ Վայոցձորցին։
[[Կատեգորիա:Հայ լեզուապաններ]]
Կեանքի վերջին տարիներուն գրած է հոգեւոր շարականներ, կրոնա-փիլիսոփայական երկեր։