«Մնջախաղ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{ԱՀ}}
{{Արևելահայերեն|
[[Պատկեր:Jean + Brigitte Soubeyran Im Zirkus.JPG|thumb|Մնջախաղացներ, 1950 թ․]]
Տող 6.
== Պատմութիւն==
Առաջին անգամ մնջախաղը նկարագրած է [[Քսենոֆոն (արեւմտահայերէն)|Քսենոֆոն]]ն իր խնճոյքի ժամանակ։ [[Հին Յունաստան]]ի մէջ մնջախաղն սկզբնապէս ունեցած է ծիսախաղային բնոյթ, յետագային բայց, յատկապէս հելլէնիզմի դարաշրջանի ժամանակ, կատարելագործուած է որպէս ինքնուրոյն արուեստ (յայտնի են Բաֆիլոս Ալեքսանտրացու եւ Պիլատես Կիլիկեցու անունները, [[I դար (արեւմտահայերէն)|I դար]]): [[Հին Հռոմ (արեւմտահայերէն)|Հին Հռոմ]]ի մէջ մնջախաղի արուեստը կ'առտացոլայ դիցաբանական իրենց նիւթերն ու կերպարնէրը («Վեներաէ», «Մարս», «Հերքուլիս» եւ այլն): <br />
Մնջախաղը տարածուած է նաեւ առաջաւորասիական երկիրներու մէջ. IV–VII դարերու ընթացքին [[Կապադովկիա (արեւմտահայերէն)|Կապադովկիոյ]] մէջ, [[Բիւզանդիա (արեւմտահայերէն)|Բիւզանդիոնի]], [[Ասորիք (արեւմտահայերէն)|Ասորիք]]ի եւ [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստանում]]ի մէջ դարձած է բարձր մակարդակով թատրոնի տեսակ։ [[Հին Արեւելք]]ի երկիրներու մէջ, յատկապէս [[Հնդկաստան (արեւմտահայերէն)|Հնդկաստան]]ի մէջ, [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստան]]ի եւ [[Ճաբոն (արեւմտահայերէն)|Ճաբոնի]], մնջախաղը դրսեւորուած է խիստ իւրայատուկ եւ խորհրդանշական ձեւերով։ Բոլոր ժողովուրդներու հին թատրոնները եւ առհասարակ թատերական բանահիւսութիւնը հարուստ են մնջախաղի տարրերով։ XVI–XVIII դարերու կէսերուն մնջախաղը վերածնուած է իտալական ծիծաղական թատրոնի ասպարեզին մէջ։ XIX դարու ընթացին այն, որպէս ինքնուրոյն թատերաձեւ, զարգացուցած են [[Ժոզեֆ Կրիմալտին]] ([[Մեծ Բրիտանիա (արեւմտահայերէն)|Մեծ Բրիտանիա]]), Ժան-Պադիսդ Տեբիւրոն ([[Ֆրանսա]]):
Տող 13 ⟶ 12՝
== Պատմութիւն ==
Նոր ժամանակաղրջաններու ընթացքին մնջախաղը թատերական եւ կրկէսային ժանր է, որու արտայայտչամիջոցներէն կ'օգտուին նաեւ պալէն եւ ֆիլմերը (հիմնականում` համր): <br />
[[XX դար (արեւմտահայերէն)|XX դար]]ի սկիզբը մնջախաղի տարրերը թափանցծած են նաեւ տրամաթիք թատրոն (Մաքս Ռայնյարտ, Վսեւոլոդ Մեյերհոլդ, եւ ուրիշներ): 1930–70-ական թուականներու մնջախաղի վարպետներէն են Ժան-Լուի Պառոն, Մարսել Մարսոն (Ֆրանսա, 1966 թուականին հիւրախաղերով հանդէս եկած է [[Երեւան (արեւմտահայերէն)|Երեւան]]ի մէջ), Լատիսլաւ Ֆիալկան (Չեխոսլովակիայ), Հենրիկ Տոմաշեւսկին (Լեհաստան), Մոտրիս Տենիսոնը (Լիտուայ) եւ ուրիշներ։<br /> Ժամանակի ընթացքին մնջախաղի տարրերը կը թափանցեն [[պալէ]], [[կրկէս]], [[Ֆիլմարուեստ]] ([[Չառլի Չաբլին]]) եւ թատրոն։ Մնջախաղի հայ խոշորագոյն վարպետը կը համարուի [[Լէոնիտ Ենգիբարեան]]ը: Ժամանակակից [[Եւրոպա (արեւմտահայերէն)|եւրոպական]] շարժման թատրոնի վառ ներկայացուցիչներէն մէկն է ֆրանսացի ժամանակակից մնջախաղաց, պարող, բեմադրիչ եւ պարուսոյց [[Վահրամ Զարեան]]ը` ծագումով հայ, ով իր ասպարեզի ընթացքին իր մեծ ներդնումը ունեցած է արդի թատերական արուեստի եւ ժամանակակից մնջախաղի զարգացման մէջ։ Վահրամ Զարեանը [[Մարսել Մարսոյ (արեւմտահայերէն)|Մարսել Մարսոյ]]ի վերջին աշակերտն է<ref>http://culture.azg.am/?lang=AR&num=2013032304</ref><ref>http://hetq.am/arm/news/18175/</ref>, անոր արուեստի արժանի ժառանգորդն ու նորովի շարունակողը։
[[Պատկեր:PANTOMIME-PABLO.jpg|thumb|Pablo Zibes]]
[[Հայաստանի (արեւմտահայերէն)|Հայաստանի Հանրապետութեան]] մայրաքաղաք Երեւանի մէջ կայ [[Երեւանի Մնջախաղի Պետական Թատրոն]], այն մնջախաղի ժանրի պետական թատրոնն է։ Թատրոնը ստեղծուած է [[1974]] թ․ եւ պետական թատրոնի կարգավիճակ ստացած է [[1983]] թ․:
| |||