'''Մուսա լերԼեռ'''ան, Մուսա լերան փեշերուն գտնւող հայաբնակ 6 գիւղերուն մէջ արդէն կանուխէն կազմակերպուաղկազմակերպուած է [[Դաշնակցութիւն]]ը: [[Յեղափոխական]] գործիչներ աշխատանք կը տանէին ժողովուրդը զինելու եւ ինքնապաշտպանութեան վարժեցնելու: Սակայն անոնք դեր պատրաստ չէին [[թուրք]]երուն տեղահանութեան հրահանգին: Տեղահանութեան հրամանը տրուեցաւ [[Յուլիս]]ի վերջը անոնք սարսափով ընդունեցին: [[Սուէտիոյ]] բնակիչներուն մէկ մասը հաւատալով [[թուրք]]երուն, թէ տեղահանութիւնը ժամանակաւոր է անոնք բռնեցին [[Աքսոր]]ի ճամբան: Մնացեալ 4200 հոգին [[Մուսա-լեռ]] բարձրաձան եւ քաջաբար կռուեցան աւելի քան 40 օր:
[[Մուսա լերան]] ինքնապաշտպանութիւնը կը ղեկաւարէր [[Մովսէս Տէր ՔալուստեանԳալուստեան]]: 12-16 տարեկան պատանիներ իրենց կեանքը վտանքեէլովվտանքելով լուրեր կը բերէին: Ձայնասփիւր եւ հեռախօս չկար այդ օրերուն: Վերջապէս [[Սեպտեմբեր]] [[10]]-ին [[Միջերկրական Ծով]]էն [[ՖրանսականՖրանսա]]կան նաւ մը կը հասնի եւ կը փոխադրէ իրենց դէպի [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտոս]]:
[[Աւստրիա|Աւստրացի]] գրող [[«Ֆրանս Վերֆէլ]]» հայերու պայքարէն ներշնչուած գրած է «[[«Մուսա լերան 40 օրերը»]]» եւ այսօր մաս կը կազմէ [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|Հայոց Ցեղասպանութեան]] գրականութեան:
