'''Մուսա Լեռ''', Մուսա լերան փեշերուն գտնւող հայաբնակ 6 գիւղերուն մէջ արդէն կանուխէն կազմակերպուած է [[Դաշնակցութիւն]]ը:ը։ [[Յեղափոխական]] գործիչներ աշխատանք կը տանէին ժողովուրդը զինելու եւ ինքնապաշտպանութեան վարժեցնելու:վարժեցնելու։ Սակայն անոնք դեր պատրաստ չէին [[թուրք]]երուն տեղահանութեան հրահանգին:հրահանգին։ Տեղահանութեան հրամանը տրուեցաւ [[Յուլիս]]ի վերջը անոնք սարսափով ընդունեցին:ընդունեցին։ [[Սուէտիոյ]] բնակիչներուն մէկ մասը հաւատալով [[թուրք]]երուն, թէ տեղահանութիւնը ժամանակաւոր է անոնք բռնեցին [[Աքսոր]]ի ճամբան:ճամբան։ Մնացեալ 4200 հոգին [[Մուսա-լեռ]] բարձրաձան եւ քաջաբար կռուեցան աւելի քան 40 օր:օր։
[[Մուսա լերան]] ինքնապաշտպանութիւնը կը ղեկաւարէր [[Մովսէս Տէր Գալուստեան]]:։ 12-16 տարեկան պատանիներ իրենց կեանքը վտանքելով լուրեր կը բերէին:բերէին։ Ձայնասփիւր եւ հեռախօս չկար այդ օրերուն:օրերուն։ Վերջապէս [[Սեպտեմբեր]] [[10]]-ին [[Միջերկրական Ծով]]էն [[Ֆրանսա]]կան նաւ մը կը հասնի եւ կը փոխադրէ իրենց դէպի [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտոս]]:։
[[Աւստրիա|Աւստրացի]] գրող [[«Ֆրանս Վերֆէլ]]» հայերու պայքարէն ներշնչուած գրած է «[[Մուսա լերան 40 օրերը]]» եւ այսօր մաս կը կազմէ [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|Հայոց Ցեղասպանութեան]] գրականութեան: գրականութեան։
