«Յովսէփ Արղութեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Ծնած է [[Սանահին]], սերած՝ [[Զաքարեաններ|Զաքարեան]]ներու իշխանական տոհմէն։ Նախնական կրթութիւնը կը ստանայ հայրենի [[Սանահին]] վանքի դպրոցին մէջ, ապա [[Էջմիածին]]ի ժառանգաւորաց դպրոցին մէջ, ուր [[Սիմէոն Երեըանցի|Սիմէոն Երեւանցի կաթողիկոս]]ը կը որդեգրէ անոր եւ սարկաւագ կը ձեռնադրէ։ [[1765]]-ին ան վարդապետ կը ձեռնադրուի, իսկ [[1771]] Դեկտեմբեր [[25]]-ին՝ [[Եպիսկոպոսութիւն|եպիսկոպոս]] եւ իբրեւ նուիրակ [[Թուրքիա]] կ՛ուղակրուի Էջմիածնայ նոր շինութիւներուն համար ժողովարարութիւն ընելու։ Անկէ վեռադառնալով` [[1773]]–ին արքեպիսկոպոսութիւն կը ստանայ եւ կ՛ուղարկուի [[Աստրախան]], իբրեւ առաջնորդ համայն ռուսիաբնակ հայոց։ Արղութեան սատար կը կանգնի շուրջ 12600 [[ղրիմ]]ահայերու արտագաղթին ([[1778]]) [[Ռուսաստան]], անոնց համար կը հիմնէ հինգ գիւղ (Չալթըր, Մեծ Սալա, Սուլթան Սալա, Թոփթի եւ Նովիթա) ու քաղաք մը ([[1780]]), կ՛օրհնէ քաղաքին ծնունդն ու կ՛անուանէ՝ [[Նոր Նախիջեւան]] եւ [[126]] յօդուածներէ բաղկացած կանոնագրութիւն մը կը կը գրէ՝ քաղաքական օրէնքներու յաւելուածով։

 

 

Արղութեան եղած է ռուսահայ առաջին տպարանի ստեղծման նախաձեռնողներէն, հրատարակչական գործի կազմակերպիչն ու ոգեշնչողը։ Անոր ջանքերով ռուսահայ կեդրոններուն մէջ ([[Փեթերսպուրկ]], Նոր Նախիջեւան, Աստրախան) հրատարակած է աւելի քան քառասուն անուն գիրք։ Արղութեան նամակագրական կապեր ունեցած է Ռուսաստանի հայկական գաղթավայրերու ներկայացուցիչներու, Ամենայն հայոց կաթողիկոս [[Ղուկաս Ա․ Կարնեցի]]ի, [[Վրաստան]]ի եւ [[Հնդկաստան]]ի հայ համայնքներու, ռուսական պետական գործիչներու, [[Հերակլ II|Վրաց Հերակլ II]] եւ Գէորգի XII թագաւորներին, Արցախի մելիքներուն եւ բազմաթիւ այլ գործիչներու հետ։ Պահպանուած են անոր առաքած նամակներուն պատճէնները, որոնք կարեւոր սկզբնաղբիւրներ են XVIII դարու վերջի պատմութեան ուսումնասիրման համար։