Ուիքիփետիա

«Յունարէն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 17.
**[[Յունարէն]]
|գրեր = Յունարէնի այբուբեն
|պաշտոնական լեզու = [[Պատկեր:Flag of Greece.svg|22px]] [[Յունաստան]] <br />[[Պատկեր:Flag of Cyprus.svg|22px]] [[Կիպրոս]] <br /> [[Պատկեր:Flag of Europe.svg|22px]] [[Եւրոպական Միութիւն]]<br />
Փոքրամասնութեան լեզու՝<br />
[[Պատկեր:Flag of Albania.svg|22px]] [[Ալպանիա]]<br />[[Պատկեր:Flag of Turkey.svg|22px]] [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիա]]<br />[[Պատկեր:Flag of Italy.svg|22px]] [[Իտալիա (արեւմտահայերէն)|Իտալիա]]<br />[[Պատկեր:Flag of Armenia.svg|22px]] [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստան]]<br />[[Պատկեր:Flag of Hungary.svg|22px]] [[Հունկարիա]] <br />[[Պատկեր:Flag of USA.svg|22px]] [[ԱՄՆ (արեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]]<br />[[Պատկեր:Flag of Ukraine.svg|22px]] [[Ուքրայնա]]<br />[[Պատկեր:Flag of Romania.svg|22px]] [[Ռումինիա]]
|ԳՕՍՏ 7.75–97 =
|ISO1 = {{ստեղ|el}}
Տող 30 ⟶ 32՝
}}</pre>
[[Պատկեր:HundertDrachme.jpg|մինի|աջից|270px|Յունական տրախմայ]]
[[Պատկեր:VrettanikosGrigorios AstirOrologos greek1906 magazine 6 Sept 1860Letter.pngJPG|մինի|աջից|270px|1920<sup>-րդ</sup> դարուդարասկիզբի յունականյունարեն մամուլնամակ]]
'''Յունարէն''' (ինքնանուն՝{{lang|el|ελληνική Ελληνικάγλώσσα}} {{աուդիո|Elliniki Glossa.ogg|էլլենիքի ''էլլինիկա''կլոսսայ}}), [[Հնդեւրոպական լեզուներ|հնդեւրոպական լեզուաընտանիքի]] անհատական խումբի լեզու։ Յունարէն կո խօսին աշխարհին 15 միլիոն մարդը։ Յունարէնը պաշտօնական լեզու է [[Յունաստան]]ի մէջ, [[Կիպրոս]]ի մէջ։ Ըստ աշխարհի լեզուներու դասակարգման յունարէնը 74-րդն է։<br />
Յունարէնը կարեւոր դեր ունեցած է Եւրոպայի պատմութեան մէջ, աւելի լայն առումով՝ Արեւմուտքի Աշխարհի եւ Քրիստոնէութեան համար, հին յունական գրականութիւնն իր ազդեցությունն ունեցած է յետագայ արեւմտեան գրականութեան վրայ, որոնցմէ ամենէ յայտնիներն են Պլատոնի երկխօսութիւնները եւ Արիստոտելի աշխատութիւնները:<br />
 
Անդիք դասական ժամանակաշրջանին յունարենը որպէս լայնօրէն տարածուած lingua franca ծառայած է [[Միջերկրական Ծով (արեւմտահայերէն)|միջերկրածովեան]] աշխարհին համար:
== Պատմութիւն==
Յունարէնի զարգացման պատմութիւնը կը բաժնուի երեք շրջանի<ref>В. П. Нерознак, Греческий язык // Лингвистический энциклопедический словарь. — С. 118.</ref>։
Տող 43 ⟶ 46՝
* '''նոր յունարէն''' (XV դարէն մինչեւ մեր օրերը), Բիւզանդիոնի մէջ, Օսմանեան Թուրքիոյ մէջ, ապրած յոյներու լեզուն, ինչպէս նաեւ ժամանակակէն [[Յունաստան]]ի ու Կիպրոսի Հանրապետութիւններու պաշտօնական, խօսակցական ու գրական լեզուն։ Նոր յունարէնը ձեւավորուած է XVIII—XIX դարերուն հիւսիսային բարբառներու հիման վրայ։ Նոր յունարէնը ընդգրկուած է, այսպէս կոչուած, Լեզուներու Պալքանեան միութեան մէջ<ref name="Нерознак119">Нерознак В. П. Греческий язык // Лингвистический энциклопедический словарь. — С. 119.</ref>։
 
Հին յունարէնը բաժանուածբաժնուած էր բազմաթիւ բարբառներու։ Ընդունուած է առանձնացնել բարբառներու չորս խումբ՝ արեւելեան (հոնիական, ատտիկեան բարբառներ), արեւմտեան (դորիական), արկդոկիպրոսեան (հարաւախէյան) եւ էոլեան (հիւսիսախէյան)։ Ատտիկեան բարբառի հիման վրայ ալ հետագային ([[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] արշաւանքներէն ետք) ձեւաւորուած է համայունական լեզուն՝ այսպէս կոչուած կոյնեն (κοινή), որ դարձաւ պաշտօնական ու խօսակցական լեզու [[Միջերկրական Ծով (արեւմտահայերէն)|Միջերկրական Ծովու]] արեւելեան ափին ձգուող հսկայական տարածքներուն։ Կոյնէէն առաջացած են ժամանակակէն յունարէնի գրեթէ բոլոր բարբառները։ Բացառութիւն կը կազմէ մէկուսացած ցակոնեան բարբառը կամ լեզուն (յուն.՝ τσακωνικά), որ աւանդաբար առաջացած կը համարուի դորիական բարբառէն<ref name="Нерознак119" />։
 
Հին յունարէնի քերականական կառուցուածքը բաւական բարդ էր. գոյականը ունէր հոլովման երեք տիպ, հինգ հոլով, բայը ունէր խոնարհման մի քանի տիպ, բազմաթիւ էին դերանունները, նախդիրներն ու մասնիկները։
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Յունարէն» էջէն