«Ստեփանոս Նազարեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Նոր էջ «{{ԱՀ}} {{Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն) | անուն ազգանուն = Ստեփանոս Նազարեան | բնագիր ԱԱՀ = | պատկեր =...»:
 
Չ clean up, փոխարինվեց: : → ։, → (30) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 28.
| ստորագրութիւն =
}}
'''Ստեփանոս Նազարեան''' (15 Մայիս [[1812 արեւմտահայերէն |1812]], Թիֆլիս- 27 ապրիլ [[1879 արեւմտահայերէն |1879]], Մոսկուա, թաղուած է տեշի հայկական գերեզմանատանը մէջ), յայտնի հայ խմբագիր, լուսաւորիչ, արեւելագէտ, փիլիսոսայական գիտութիւններու թեկնածու:թեկնածու։
 
== Կենսագրութիւն ==
Ծնածէ 1812 թուականին Թիֆլիսի մէջ։ Սովուած է Թիֆլիսի Ներսիսեան դպրոցին մէջ, որուն աւարտած է [[1827 արեւմտահայերէն|1827]] թուականին։ Ուսումնառութեան ընթացքին Նազարեան ոգեշնչուած է դպրոցի տեսուչ, ականաւոր գրող եւ մանկավարժ Հարութիւն Ալամդարեանի գաղափարներով։ Դպրոցի տարիներու կ՛ընկերանայ Խաչատուր Աբովեանի հետ, որուն հետ ընկերական կապը կը պահպանէ մինչեւ վերջ։
 
Որոշ ժամանակ աշխատած է Ներսիսեան դպրոցին մէջ, իբրեւ պատմութեան եւ աշխարհագրութեան ուսուցիչ։ [[1832 արեւմտահայերէն|1832]] թուականին կը մեկնի Դորպատ (այժմեան Տարտուի համալսարանի հին անուանումն է), որտեղ կը սորուի նախ պետական գիմնազիան, եւ ապա համալսարանին մէջ։ Ապրելով դրամական նեղ պայմաններու՝ այնուամեայնիւ կ՝աւարտէ ուսումը 1840 թուականին եւ կ՝ըստանայ փիլիսոփայական գիտութիւններու թեկնածուի կոչում։
 
Անկէ ետք ան տեղափոխուած է Փեթերսպուրկ, զբաղած է արեւելեան լեզուներու ուսումնասիրութեամբ։ [[1842 |1842]] թուականին Կազանի համալսարանին մէջ աշխատանքի կ՝անցնի որպէս հայոց լեզուի ամպիոնի վարիչ։
 
Նազարեանը [[1849 ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆ|1849]] թուականին կը պաշտպանէ դոկտորական աւարտաճառը, որուն թեման էր Ֆիրդուսու «Շահնամէ»ն։ Այնուհետեւ Նազարեան կը մեկնի Մոսկուա եւ Լազարեան ճեմարանի արեւելագիտական բաժննէն ներս կը պաշտօնաւորէ որպէս լատիներենի, արաբերենի եւ պարսկերենի դասախօս։ [[1869 ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆ|1869]] թուականին ան կու գայ Անդրկովկաս եւ աւելի մօտիկէն կը ծանօթանայ հայերու կեանքին ու ապրելակերպին։ Որոշ ժամանակ կը մնայ Թիֆլիսի մէջ, 1870 թուականին կը վերադառնայ [[Մոսկուա ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆ|Մոսկուա]], ուր կ՛ապրի մինչեւ իր կեանքի վերջը։
 
 
== Հասարակական եւ լուսաւորական գործունեութիւնը ==
Նազարեան եռանդագին պայքար մղած է գրականութեան մեջ աշխարհաբար լեզուի արմատաւորման համար։ Ան հսկայական դեր հատկացուցած է հայոց նոր լեզուին ժողովուրդի լուսաւորութեան գործէն ներս։
 
Նազարեանի լուսաւորական գործունեութիւնը լայնօրէն ծաւալուած է յատկապէս անոր խմբագրած «Հիւսիսափայլ» ամսագրի ժամանակ (1858-1964), որուն շուրջ համախմբուած են շարք մը լուսամիտ, առաջադեմ հայ մտաւորականներ ու գործիչներ։ Ամսագրին մէջ լոյս կը տեսնեն աշխարհաբար գրուած եւ աշխարհիկ բովանդակութիւն ունեցող գեղարուեստական երկեր, ինչպէս նաեւ գրաքննադատական ու գիտական բնոյթի հոդուածներ։
 
«Հիւսիսափայլ»-ը հսկայական դեր տակարած է լուսաւորական գաղափարներու տարածման գործէն ներս։ Ան համարձակօէն կը հաւաքէ կղերաֆեոդալական հոսանքի ներկայացուցինչներուն եւ ցոյց կու տայ անոնց բացասական դերը հայ հասարակական կեանքէն։
 
== Ստեղծագործութիւնները ==
Նազարեանը հեղինակ է շարք մը արժեքաւոր երկերու։ Մեծ աժէք ունի անոր Ֆիրդուսու «Շահնամէ»նի վերաբերեալ աշխատութիւնը, «Հոգեբանութիւն» ձեռնարկը, «Առաջին հոգեղեն կերակուր»եւ «Հանդես նոր հայախոսութեան» աշխարհաբար լեզուի ընթերցարանները եւ այլն։ Գրել է նաեւ չափածոյ երկեր, որոնցմէ նշանաւոր է հայրենասիրական ոգիով տոգորուած «Մայրենի լեզուի» ոտանաւորը։
==Աղբիւր==
* Թ. Գ. Ջուհարյան «Հայ Գրականություն», 1990 թ., «Լույս» հրատարակչություն