«Նարամսին» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Նոր էջ «{{ԱՀ}} {{Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն) | անուն ազգանուն = | բնագիր ԱԱՀ = | պատկեր = Victory_stele_of_Naram_Sin_9062.jp...»:
 
Չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 28.
| ստորագրութիւն =
}}
'''Նարամսին''', Նարամ-Սուեն (ծննդեան թուականը անյայտ, մահացած է մ.թ.ա. մօտ 2200 թուականին), [[Աքքադի թագաւոր]] մ.թ.ա. մօտ [[2236]] թուականէն: Սարգոն Ա.-ի թոռը: Երկիրը մտրցած է ոռոգման միասնական համակարգ, իր ձեռքը կեդրոնացած է արքունական եւ տաճարային տնտեսութիւնները, հովանաւորած է ներքին եւ արտաքին առեւտուրը: Արշաւած է Էլամ, պարտութեան մատնած է անոր թագաւորին եւ կնքել պատմութեանը յայտնի առաջոն միջազգային պայմանագիրը (գրուած է կաւէ սալիկի վրայ): Հետագայ արշաւանքներուն ընթացքին (դէպի Իրանի սարահարթի հարաւ-արեւմուտք, [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ի հարաւ-արեւելք եւ հարաւ-արեւմուտք շրջաններ, [[Արաբական թերակղզի]] հարաւ-արեւելք, Ասորիք) պարտութեան մատնած է 17 թագաւորներու դաշնակցութիւնը, կործանած է մ.թ.ա. 3 հազարամեակի ծաղկում ապրող Էբլան ([[Հալէպ]]էն 70 քմ հարաւ), ստեղծած է իր ժամանակի ամէնամեծ պետութիւնը<ref>НАРАМ-СИН: БИОГРАФИЯ</ref>։ Նարամսինը [[Միջագետք]]ի պատմության մեջ առաջին միապետն էր, որն աստվածացվել է կենդանության օրոք<ref>Б.А Тураев.ՙВыступление семитов՚.</ref>: Նարամսինը Միջազգային պատմութեան մէջ առաջին միապետն էր, որ աստուածացրուած է կենդանութեան օրոք: «Շումերի եւ Աքքադի թագաւոր» տիտղոսը փոխարինած է «աշխարհի թագաւոր», «տիեզերքի թագաւոր», «աշխարհի չորս կողմերի թագաւոր» տիտղոսով: Սպաննուած է կուտիներու (գուտիներ) արշաւանքի ժամանակ, որոնք կործանեցին Աքքադը: Նարամսինի օրոք ծաղկման հասած է աքքադական մշակոյթը, ստեղծուած է Հին Արեւելքի նշանաւոր վպոսներէն մէկը՝ «Կիլկամէշը»:
 
== Հայաստանի՝ Արմէնիա Armani-այի յիշատակը Նարամսինի արձանագրութիւնը ==
Տող 36.
== Արատտայի քուրմ-զօրաւար-արքայ Էնրիդավիզիրը կը ջախջախէ Նարամսինի ==
[[Պատկեր:Alliance Naram-Sin Awan Louvre Sb8833.jpg|մինի|աջից|Նարամսինի պայմանագիրրը Ելամի թագաւորի հետ]]
Այսպէս մ.թ.ա. 22-րդ դարի վերջերուն Հայկական լեռնաշխարհի հարաւ-արեւելեան մասերէն՝ Կոդրուաց լեռներէն խոշոր արշաւանք մը կազմակերպուած է դէպի Ստորին կազմակերպւող արշաւանքները, որոնք ուղեկցուած էին դաժան սպաննութիւններով, աւերով ու թալանով, մէծ անհանգստութիւն կը պատճառէին բնակիչներուն: Իրեն աստուած հռչակելով, Նարամսինը սկսաւ ոչնչացնել շումերական դիցարանի աստուածներուն՝ շումերական մշակոյթը եւ տաճարները: Շումերական աւագանին հարկադրուած էր օգնութեան համար դիմել Արատտայի (կուտիներո) քրմերուն, որոնք եւ օգնութեան կանչեցին արիւնակէն «սումեր-սումարացիներուն» Արատտայի նահապէտ Էնրիդապիզիրի<ref>Հայ ժողովրդի ռազմագիրքը 04 Մայիս 2011 13:55 Հայկազունիներ</ref>: Կորդվաց լեռների բնակիչների՝ կուտիների (նաև գուտիներ) կազմակերպած արշավանքը<ref name="ReferenceA">Садаев Д.Ч. '''История древней Ассирии''' Часть I. История Ассирийского государства</ref>,<ref>Անժելա Տերյան, Կոտիների արշավանը Միջագետք:</ref><ref>Նեպուրում պահպանվել է Аратта - Արատտայի Էնրիդավիզ քրմի արձան է....Կորդվաց լեռների բնակիչների՝ կուտիների (նաև գուտիներ) կազմակերպած արշավանքը, որը գլխավորում էր ցեղի առաջնորդ Էնրիդավիզիրը, նպատակ ուներ վերջ տալ աքքադացիների կողոպտչական ներխուժումներին</ref>: Կորդուած լեռներու բնակիչներու՝ կուտիներու (նաեւ գուտիներ) կազմակերպած արշաւանքը<ref>Садаев Д.Ч. '''История древней Ассирии''' Часть I. История Ассирийского государства<name="ReferenceA"/ref>, որ կը գլխաւորէ ցեղի առաջնորդ Էնրիդանավիզիրը, նպատակ ունէր վերջ տալ աքքադացիներուն կողոպտչական ներխուժումներուն: Յայտնի է, որ գոռոզ ու դաժան տիրական Նարամ-Սուենը սպանուած է կուտիներու հետ տեղի ունեցած ճակատամարտի մը մօտ մ.թ.ա. 2200 թուականին, որմէ յետոյ կուտիներու առաջնորդ ու զօրաւոր Էնրիդավիզիրը վերցրուած է սպանուած Նարամ-Սուենի «աշխարհի չորս կողմերու թագաւոր» տիտղոսը: Կ'ենթադրուի որ Էնրիդավիզիրը առաջնորդած է թելեւազէն հետիոտն բանակը (այդպիտին էր նաեւ աքքադացիներու բանակը): Էնրիդավիզիրը ոչ միայն փայլուն զօրաւար էր, այլեւ հմուտ կազմակերպիչ, քանի որ մէծ յաջողութեամբ իրագործածէ այն նպատակը, որ համար ուղարկուած էր Միջագետք, այն է՝ վերջ տալ Նարամ-Սուենի բռնապետութեանը եւ բոլոր ցեղերու համար խաղաղ գոյակցութեան պայմաններ ստեղծել:
 
Միջագետքի Նեպուր քաղաքի պեղումներէն յայտնաբերուած է մէծ գրադարան, որտեղ գտնուած է Նարամսինի տիրապետութեանը վերջ տուած Արատտայի Էնրիդավիզիրը քրմի՝ անունով Նեպուրում կազմած է 500 տողանոց աքքադերէն արձանագրութիւնը: Էնրիդավիզիրը արձանագրած է դէպի Միջագետք կատարած է իր արշաւանքի դրդապատճառը՝ սումարիները օգնութեան կանչած է իրենց արիւնակից Կորդուա-կուտիների բանակը, քանի որ նարամսինը իրեն աստուած հռչակելով՝ կ'ոչնչացնուեր սումեր-շումերներու դիցարանը եւ մշակոյթը: Նէպուրի կաւէ սալիկներէն մէկու վրայ պահպանուած է անգամ Էնրիդավիզիրի պատկերը:
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Նարամսին» էջէն