«Նաւասարդ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ կետադրություն և բացատներ, փոխարինվեց: տ։Ա → տ։ Ա (3) oգտվելով ԱՎԲ |
Չ մաքրվեց, փոխարինվեց: ։ → : (91) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
{{ԱՀ}}
{{արեւելահայերէն|Նավասարդ}}
'''Նաւասարդ''', [[Հայկական Տոմար (արեւմտահայերէն)|Հայկական տոմարի]] առաջին
== Տարուան Գաղափարը Եւ Սկիզբը ==
Տարին ժամանակի սահմանն է, զոր առած է [[բնութենէն]]: Ատիկա այն ժամանակաշրջանն է, որու ընթացքին [[Երկիր]] մոլորակը կը կատարէ ամբողջական պտոյտ մը [[Արեւ
Տարուան գաղափարը առաջին անգամ ծագած է Հին Արեւելքի մշակութային կենդրոններէն մէկուն` [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտոսի]]
Հակառակ այն իրողութեան որ «տարի» հասկացողութիւնը ծնած է [[Հին Եգիպտոս]]ի մէջ, այն ժամանակէն, երբ կը սկսի գոյութիւն ունենալ թուականութիւնը (ժամանակը համրանքը), բայց տարբեր ժողովուրդներ տարբեր ամիսներ համարած են տարուան առաջին ամիսը, եւ տարբեր եղած է անոնց նոր
Այսպէս, օրինակ, հին պարսիկներու նոր տարին կը սկսէր գարնան օրահաւասարէն եւ կը կոչուէր «վարդի» եւ գինիի»
Ռուսերը նոր տարին կը նշէին 1 [[Սեպտեմբեր]]ին, անգլիացիները` [[26 Մարտ]]ին, իսկ [[Ֆրանսա
[[Հայեր]]ու մօտ տարուան առաջին ամիսը [[Օգոստոս (արեւմտահայերէն)|Օգոստոսն]] էր եւ Նաւասարդ կը
Նման բազմազանութիւնը ժողովուրդներու տնտեսական ու մշակութային փոխյարաբերութիւններուն մէջ դժուարութիւններ կը
Նոր տոմարը մուծուած է [[Հռոմի պապ]]ին՝ Գրիգոր 13-րդի կողմէ, Յուլեան օրացոյցին
Այսպիսով, [[1 Յունուարը|1 Յունուար]]ը [[Նոր տարի|Նոր Տարուան]] սկիզբը համարելը բնաւ ալ պատմական իրադարձութեան հետ կապ չունի եւ ընդունուած է
Թէեւ միջազգային առումով 1 Յունուարը պաշտօնապէս ընդունուած է իբրեւ Նոր տարի, բայց Միջին եւ [[Մերձաւոր Արեւելք]]ի շարք մը երկիրներու մէջ ([[Իրան (արեւմտահայերէն)|Իրանի]] մէջ, [[Աֆղանիստան
== Նաւասարդի Պատմութիւնը ==
Նաւասարդ անունը պարթեւ-իրանական ծագում ունի եւ կազմուած է երկու բառերէ` ''նաւա'' - նոր եւ ''սարդ'' - տարի, այսինքն` [[Նոր Տարի]]:
Նաւասարդը ամրան վերջին ամիսն է, «ոսկէ աշնան»
=== Տօնակատարութիւնը ===
Նաւասարդեան օրերը հայերը կը տօնէին առանձին շուքով, որ կը համարուէր ամենահանդիսաւոր եւ ուրախալի
Նոր տարին կը սկսէր 1 Նաւասարդէն ([[Օգոստոս (արեւմտահայերէն)|Օգոստոս]]) էն եւ կը տեւէր մէկ
Բոլոր հայ ընտանիքները Նաւասարդը կը դիմաւորէին մեծ
Կար նաեւ տոպրակ կախելու
Նաւասարդեան օրերը կը կրէին փաստօրէն ազգային–ժողովրդական
==== Տօնակատարութեան Վայրերը ====
[[Պատմական Հայաստան (արեւմտահայաստան)|Պատմական Հայաստանի]] մէջ Նոր տարին կը կրէր համաժողովրդական բնոյթ, որու կը մասնակցէին ազգին բոլոր
Հին հայերու մօտ ջուրի եւ գետի նկատմամբ եղած է
=== Նշման Արարողութիւնը ===
[[Պատկեր:Saryan-001.jpg|մինի|300px|[[Մարտիրոս Սարեան]]]]
Նաւասարդի օրերուն Բագաւանը հանդիսաւոր տեսք կը
Կը պատմեն, որ շուրջ հարիւր քսան հազար զինուորականներ կը
Ուխտաւորները զոհաբերութեան համար կը բերէին [[խոյ]]<nowiki/>եր, [[աղաւնի]]<nowiki/>ներ, մեծ եղջերաւոր անասուններ, որոնց եղջիւրները կը ներկէին զանազան
Նաւասարդեան տօնի առթիւ հաւաքուած բազմութիւնը իրեն հետ կը բերէր նաեւ տարուան պտուղներու առաջին
[[Նոր Տարի (արեւմտահայերէն)|Ամանոր]]<nowiki/>ը կը կոչուի նաեւ «կաղանդ», որ [[յունարէն]]է փոխ առնուած է ու կը նշանակէ «ամսեգլխու օր», «ամսագլուխ», «ամսամուտ»: [[Ժամանակ (արեւմտահայերէն)|Ժամանակի]] ընթացքին «Ամանոր», «Կաղանդ» եւ «Տարեմուտ» հասկացողութիւնները նոյն իմաստը կը
Նաւասարդեան խրախճանքի օրերուն կ’երգէին ու կը
Նաւասարդը մեծ հանդէսով տօնելու յիշատակը մնացած է նաեւ [[Արտաշէս Ա․]] թագաւորին վերագրած այն [[Առասպել (արեւմտահայերէն)|առասպել]]<nowiki/>ին մէջ, որ մեզի հասած է [[Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունի|Գրիգոր Մագիստրոսի]] միջոցով`
Տող 68.
Ինչպէս օրէնքն էր թագաւորներու:</poem>
Նաւասարդեան աշխարհախումբ տօնակատարութիւնները, այնուհետեւ կը շարունակուէին Աշտիշատի
[[Պատկեր:Saryan-002.jpg|մինի|300px|[[Մարտիրոս Սարեան]]]]
Աշտիշատի մէջ եւս մեծ հանդիսաւորութեամբ կը նշուէր Նաւասարդի տօնը: Հայ ժողովուրդը այդ աւանդական տօնին, թէ’ Բագաւանի մէջ, թէ’ Աշտիշատի մէջ իր դիւցազուններուն եւ աստուածներուն պէտք էր հաշուետուութիւն ներկայացնէր անցեալ տարուան համար. Վահագնին` քաջութեան, Անահիտին` արուեստի եւ Աստղիկին` արուեստի, սիրոյ եւ բանաստեղծութեան գործերէն
=== Կազմակերպուող խաղերը ===
Աշտիշատի մէջ, համանման յունական [[Ողիմպիական խաղեր]]<nowiki/>ուն համանման, կը կազմակերպուէին
Մրցոյթներու ընթացքին բանաստեղծը իր յօրինած երգը կ’արտասանէր կամ կ’երգէր, [[Երաժշտութիւն|երաժիշտ]]<nowiki/>ը իր բամբիռը կը նուագէր․ ըմբիշը՝ բազուկներու զօրութիւնը, արհեստաւորը՝ իր պատրաստած ընտիր գործերը, գիւղացին` իր հողի ճոխ բարիքները կը
== Հեթանոսական Տօներու Փոխարինումը Քրիստոնէականով ==
Երբ չորրորդ դարու սկիզբը [[Գրիգոր Լուսաւորիչ]] [[Մեծ Հայք (արեւմտահայերէն)|Մեծ Հայքի]] մէջ տարածեց [[քրիստոնէութիւն|քրիստոնէական]] կրօնը, հեթանոսական տօներէն շատերը փոխարինուեցան
Չորրորդ դարուն քրիստոնէ<nowiki/>[[Քրիստոնէութիւն|ութեան]] մուտքը Հայաստան չէր կրնար վերացնել ժողովուրդին մէջ արմատացած ու դարերով սրբագործուած հեթանոսական շատ աւանդոյթներ, ուստի ժողովրդական կարգ մը տօներ պահպանուեցան, անոնցմէ շատերու որոշ չափով տրուեցաւ նոր
Այնպէս որ ջուրի հետ կապուած հեթանոսական սովորութիւնը պահպանուեցաւ ժողովուրդին
=== Ջուրի Պաշտամունքը ===
Ջուրի պաշտամունքին հետ կապուած է այն երեւոյթը, որ շատ աղբիւրներ սրբագործուած եւ դարձած էին ժողովուրդի համար
Ուխտատեղի դարձած են [[Արեւմտեան Հայաստան]]ի մէջ նաեւ շատ գետեր, որոնցմէ կը յիշուի Արածանին (Բագրեւանդին մէջ), իսկ Կոգովիտ գաւառի մէջ ալ այդպիսին կը համարուէր, Գետ–Վարդանը, որու հետ գեղեցիկ աւանդութիւն մը կապուած
== Ծանօթագրութիւններ ==
|