«Հրաչեայ Ներսիսեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Հրաչեա Նէրսիսեան''' {{resize|85%|([[12 Նոյեմբեր|Նոյեմբեր 12]], 1895, ՆիկոդեմիաՆիկոմեդիա, [[Օսմանեան Կայսրութիւն]]- [[6 Նոյեմբեր|Նոյեմբեր 6]], 1961, [[Երեւան]])}}, Ֆիլմի եւ թատրոնի հայ անուանի դերասան, երկրորդ աստիճանի ստալինեան մրցանակի դափնեկիր (1941), ԽՍՀՄ ժողովրդական դերասան (1956)։

Հրաչեայ Ներսիսեանը ծնած է [[1895]] թ.- ին, [[Կոստանդնուպոլիս (արեւմտահայերէն)|Կոստանդնուպոլսոյ]] մօտիկ [[Նիկոմեդիա]] {{resize|85%|({{Լեզու el|Νικομήδεια}}, ներկայիս՝ Իզմիթ)}} փոքրիկ քաղաքը։ Հայրը՝ ''Նէրսէս''ըՆէրսէսը, փոքր ընտանիքի տէր արհեստաւոր մարդ, կը կարողանայ իր միակ որդուն ուսման տալ։ Հրաչեան կը սորվի Ֆրանսականֆրանսական ''«Սեն-Պարպ''» Քոլէճըքոլէճը, ամերիկեան ''«Ռոպերդ Քօլէճ''ըՔօլէճը» ըւեւ հայկական ''«Եսայեան'' վարժարանը», բայց ոչ մէկը չի հասցներ աւարտել։ Այս անկանոն կրթութիւնը ապագայ դերասանին կու տայ լեզուների գիտակցութիւն, ֆրանսական եւ անգլիական հեղինակներու երկերը բնագրով կարդալու հնարաւորութիւն։

Արուեստասէր ''Գրիգոր'' պապի (մորաքրոջ ամուսինին) տունը կ՛ըլլարկ'ըլլար գրողներու ու արուեստի մարդիկ։ Շատ յաճախ՝ [[Դանիէլ Վարուժանը։Վարուժան]]ը։ Պատանի Հրաչեան անոնց զրույցներու մշտական ունկնդիրն էր։ Անոր կը վիճակուի լսել [[Կոմիտաս Վարդապետ (արեւմտահայերէն)|Կոմիտասին]] իրենց իսկ տունը, ուր ապրած էր մեծ երաժիշտը, ծանօթանալ անոր հետ։

[[1915]] թ.-ին Հրաչեան կը զինակոչուի թրքական բանակ իբրեւ թարգմանիչ, նոյն թուականին Ապրիլին[[Ապրիլ (արեւմտահայերէն)|Ապրիլի]]ն ալ կը սկսուի Մեծ եղեռնը։ Երեք տարի իբեւ տաճկական զինուոր, պաշտօնով թարգմանիչ, Մերձաւոր արեւելքի ևեւ Միջագետքի երկիրներուն թափառող երիտասարդն իր մեջ կը կրէր այդ խորին վիշտը։ Արհավիրքների քաոսը զգայուն երիտասարդի շփոթ ներաշխարհը կ՛արգիլէկ'արգիլէ ամէն ինչ, քաղաքակրթութեսն եւ մարդկային բարոյականութեան ամէն մէկ պատկերացում։ Հրաչեան ապշահար 1918 թ.-ին նորէն կը յայտնուի Կոստանդնուպոլիս։ Ամէն ինչ, որ կ՛ընէկ'ընէ երիտասարդը իր համար այնքան անհեռանկար միջավայրի մէջ, կը գործրակամայ, առանց ոեւէորեւէ նպատակի։ Բնատուր լաւ ձայնի տէր, բնածին երաժշտական Հրաչեան կը յայտնուի Պենկլեան օպերետին մէջ իբրեւ երգչախումբի շարքային անդամ մը։ Նոյն թուականին Մկրտիչ Ջանանը կը կազմակերպէ հայ դրամատիկական ընկերութիւն ևեւ Հրաչեային հրապարէ իր նախաձեռնութեամբ։ Թատրոնի ներկայացումներուն, մեծամասնութեամբ ֆրանսական մելոդրամաներու բեմադրութիւններուն, կը մասնակցի նաեւ Հրաչեան։ Ճիշդ այստեղ էլալ, 1919 թ.-ին, «Ձայնը հնչեց» պիեսի մեջ խաղալիս երիտասարդը կը գրաւուի Օւի ՍևումեանինՍեւումեանին, որ Կոստանդնուպոլիս էր եկած երիտասարդ ուժեր հավաքելու ևեւ Կովկաս տանելու նպատակով։ Հրաչյան դերեր կը ստանայ ՍեւումյանիՍեւումեանի բեմադրութիւուններուն, բայց յաջորդ իսկ տարին Սեւումեանը կը վախճանի։ Հայ թատրոնը կը կորսնցնէ իր ամենաառաջադեմամենայառաջադեմ գործիչինգործիչը, Հրաչեան՝ ուսուցիչինուսուցիչը ու խորհրդատուին։խորհրդատուն։ Ետքը ան կը խաղայ տարբեր ներկայացումներու մէջ, որ կը բեմադրեն Վահրամ Փափազեանի և Հովհաննես[[Յովհաննէս ԱբէլեանիԱբէլեան]]ի ղեկավարութեամբ։ [[1922]] թ.-ին ''Վահրամ Փափազեան''ըՓափազեանը Հրաչեային, ''Մկրտիչ Ջանան''ինՋանանին ևեւ քանի մը այլ դերասաններու կ՛ուղղարկեն կ''Կովկաս''։ուղարկեն Կովկաս։ Որոշ մը ժամանակ անոնք շրջագայեցին ''Բաթում'' ևեւ ուրիշ հայաշատ քաղաքներ, ապա առանց Հրաչեայի մեկնեցան ԵրևանԵրեւան ևեւ միացան Առաջին պետթատրոնի կազմին։ Հրաչեա Ներսիսեանը անոնց միացաւ մէկ տարի ետք։

[[1923]] թ.-ին ան ընդմիշտ կը դառնայ ''[[Երեւան'']] քաղաքի բնակիչը, հայկական առաջին թատրոնի դերասանը։

=== Դերասանական կեանքըԿեանքը ===

Առաջին տասնամեակին դերասանը մեծ յաջողութեամբ խաղցած է և՛եւ՛ ողբերգական ու դրամատիկական, և՛եւ՛ կոմիկական ու ֆարսային դերեր, անձնաւորած է և՛եւ՛ չար ու բարի, և՛եւ՛ հերոսական ու սովորական կերպարներ։

Յաջորդ տասնամեակին Ներսիսեանի՝ արդէն հասուն վարպետի, դերերու թիւը կը նուազէ, բնույթը՝ փոխուելով։ Պատճառը և՛եւ՛ այն է, որ գնալով առհասարակ կը նուազի տարեկան բեմադրութիւններու թիւը, և՛եւ՛ այն, որ պիեսների գաղափարակիր հերոսներու մեջ ներքի պայքարը կը դառնայ աննշան ու անէական։

[[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ (արեւմտահայերէն)|Հայրենական պատերազմէն]] ալ իրարմէ շատ տարբեր դերեր վիճակուեցան Ներսիսեանին, թատրոնին ևեւ ֆիլմերու մէջ։ 1925 թ.-իցէն ի վեր, երբ հայկական առաջին կինոյում՝ֆիլմի՝ «ՆամուսումՆամուսի» մէջ խաղաց Ռուստամի դերը, մինչըմինչեւ կյանքի վերջը, երբ 1961 թ.-ին «Տժվժիկ» ֆիլմում խաղաց Ներսես աղբարի դերը, Ներսիսյանը պահպանեց հայկական կինոարվեստի առաջին դերասանի պատիվը, որովհետևորովհետեւ պահպանեց բեմի ու էկրանի համար հավասար հաջողությամբ խաղալու հազվագյուտհազվագիւտ կարողութիւնը։

[[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ (արեւմտահայերէն)|Ետպատերազմյան]] տարիներին էլալ նրա խաղացանկը եղավ շատ բազմազան։ Բեմադրութիւններու գլխաւոր դերերու կողքին՝ համեմատաբար փոքր դերեր, որոնցմէ ոմանք դարձան դերասանական արւեստի յայտնի նմուշներ։

1961 թ.-ին '''Մեք-Գրիգորի''' («Իմ սիրտը լեռներում է») կերպարանքով ըսաւ իր վերջին խօսքը ևեւ հրաժեշտ տուաւ կեանքին ու արուեստին։