«Հրաչեայ Ներսիսեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Արեւմտահայերէնի սրբագրութիւններ
Տող 8.
Հրաչեայ Ներսիսեանը ծնած է 1895 ին, [[Կոստանդնուպոլիս (արեւմտահայերէն)|Կոստանդնուպոլսոյ]] մօտիկ [[Նիկոմեդիա]] {{resize|85%|({{Լեզու el|Νικομήδεια}}, ներկայիս՝ Իզմիթ)}} փոքրիկ քաղաքը։ Հայրը՝ Նէրսէսը, փոքր ընտանիքի տէր արհեստաւոր մարդ, կը կարողանայ իր միակ որդուն ուսման տալ։ Հրաչեան կը սորվի ֆրանսական «Սեն-Պարպ» քոլէճը, ամերիկեան «Ռոպերդ Քօլէճը» եւ հայկական «Եսայեան վարժարանը», բայց ոչ մէկը չի հասցներ աւարտել։ Այս անկանոն կրթութիւնը ապագայ դերասանին կու տայ լեզուների գիտակցութիւն, ֆրանսական եւ անգլիական հեղինակներու երկերը բնագրով կարդալու հնարաւորութիւն։
 
Արուեստասէր Գրիգոր պապի (մորաքրոջմօրաքրոջ ամուսինին) տունը կ'ըլլար գրողներու ու արուեստի մարդիկ։ Շատ յաճախ՝ [[Դանիէլ Վարուժան]]ը։ Պատանի Հրաչեան անոնց զրույցներուզրոյցներու մշտական ունկնդիրն էր։ Անոր կը վիճակուի լսել [[Կոմիտաս Վարդապետ (արեւմտահայերէն)|Կոմիտասին]] իրենց իսկ տունը, ուր ապրած էր մեծ երաժիշտը, ծանօթանալ անոր հետ։
 
[[1915]]-ին Հրաչեան կը զինակոչուի իբրեւ թրքական բանակ իբրեւբանակի թարգմանիչ, նոյն թուականինթուականի [[Ապրիլ (արեւմտահայերէն)|Ապրիլի]]ն ալ կը սկսուիսկսի Մեծ եղեռնը։ Երեք տարի իբեւիբրեւ տաճկականՕսմանեան զինուոր, պաշտօնով թարգմանիչ, Մերձաւոր արեւելքի եւ Միջագետքի երկիրներուն թափառող երիտասարդն իր մեջմէջ կը կրէր այդ խորին վիշտը։ ԱրհավիրքներիԱրհաւիրքներու քաոսը զգայուն երիտասարդի շփոթ ներաշխարհը կ'արգիլէ ամէն ինչ, քաղաքակրթութեսնքաղաքակրթութեան եւ մարդկային բարոյականութեան ամէն մէկ պատկերացում։ Հրաչեան ապշահար 1918-ին նորէն կը յայտնուի Կոստանդնուպոլիս։ Ամէն ինչ, որ կ'ընէ երիտասարդը իր համար այնքան անհեռանկար միջավայրի մէջ, կը գործրակամայ, առանց որեւէ նպատակի։ Բնատուր լաւ ձայնի տէր, բնածին երաժշտական Հրաչեան կը յայտնուի Պենկլեան օպերետին մէջ իբրեւ երգչախումբի շարքային անդամ մը։ Նոյն թուականին Մկրտիչ Ջանանը կը կազմակերպէ հայ դրամատիկական ընկերութիւն եւ Հրաչեային հրապարէկը հրաւիրէ իր նախաձեռնութեամբ։ Թատրոնի ներկայացումներուն, մեծամասնութեամբ ֆրանսական մելոդրամաներու բեմադրութիւններուն, կը մասնակցի նաեւ Հրաչեան։ Ճիշդ այստեղ ալ, 1919-ին, «Ձայնը հնչեց» պիեսի մեջմէջ խաղալու խաղալիսատեն երիտասարդը կը գրաւուի Օւի Սեւումեանին, որ Կոստանդնուպոլիս էր եկած երիտասարդ ուժեր հավաքելուհաւաքելու եւ Կովկաս տանելու նպատակով։ ՀրաչյանՀրաչեան դերեր կը ստանայ Սեւումեանի բեմադրութիւուններունբեմադրութիւններուն մէջ, բայց յաջորդ իսկ տարին Սեւումեանը կը վախճանի։ Հայ թատրոնը կը կորսնցնէ իր ամենայառաջադեմամէնէն յառաջադէմ գործիչը, Հրաչեան՝Հրաչեան ուսուցիչը ու խորհրդատուն։ Ետքը ան կը խաղայ տարբեր ներկայացումներու մէջ, որ կը բեմադրեն Վահրամ Փափազեանի և [[Յովհաննէս Աբէլեան]]ի ղեկավարութեամբ։ 1922-ին Վահրամ Փափազեանը Հրաչեային, Մկրտիչ Ջանանին եւ քանի մը այլ դերասաններու կ'ուղարկենկը ղրկէ Կովկաս։ Որոշ մը ժամանակ մը անոնք շրջագայեցինկը շրջագային Բաթում եւ ուրիշ հայաշատ քաղաքներ, ապա առանց Հրաչեայի մեկնեցանկը մեկնին Երեւան եւ միացանկը միանան Առաջին պետթատրոնի կազմին։ ՀրաչեաՀրաչեայ Ներսիսեանը անոնց միացաւկը միանայ մէկ տարի ետք։
 
1923-ին ան ընդմիշտ կը դառնայ [[Երեւան]] քաղաքի բնակիչըբնակիչ, հայկական առաջին թատրոնի դերասանը։դերասան։
 
=== Դերասանական Կեանքը ===
Տող 18.
Առաջին տասնամեակին դերասանը մեծ յաջողութեամբ խաղցած է եւ՛ ողբերգական ու դրամատիկական, եւ՛ կոմիկական ու ֆարսային դերեր, անձնաւորած է եւ՛ չար ու բարի, եւ՛ հերոսական ու սովորական կերպարներ։
 
Յաջորդ տասնամեակին Ներսիսեանի՝ արդէն հասուն վարպետի, դերերու թիւը կը նուազէնուազի, բնույթը՝բնոյթը՝ փոխուելով։ Պատճառը եւ՛ այն է, որ գնալովերթալով առհասարակ կը նուազի տարեկան բեմադրութիւններու թիւը, եւ՛ այն, որ պիեսներիպիեսներու գաղափարակիր հերոսներու մեջմէջ ներքիներքին պայքարը կը դառնայ աննշան ու անէական։
 
[[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ (արեւմտահայերէն)|Հայրենական պատերազմէն]] ալ իրարմէ շատ տարբեր դերեր վիճակուեցան Ներսիսեանին, թատրոնինթատրոնի եւ ֆիլմերու մէջ։ 1925-էն ի վեր, երբ հայկական առաջին ֆիլմի՝ «Նամուսի» մէջ խաղացխաղացած է Ռուստամի դերը, մինչեւ կյանքիկեանքի վերջը, երբ 1961-ին «Տժվժիկ» ֆիլմում խաղացխաղացած է Ներսես աղբարի դերը, Ներսիսյանը պահպանեց հայկական կինոարվեստի առաջին դերասանի պատիվըպատիւը, որովհետեւ պահպանեց բեմի ու էկրանի համար հավասարհաւասար հաջողությամբյաջողութեամբ խաղալու հազվագիւտհազուագիւտ կարողութիւնը։
 
[[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ (արեւմտահայերէն)|Ետպատերազմյան]] տարիներինտարիներուն ալ նրաանոր խաղացանկը եղավեղաւ շատ բազմազան։ Բեմադրութիւններու գլխաւոր դերերու կողքին՝ համեմատաբար փոքր դերեր, որոնցմէ ոմանք դարձան դերասանական արւեստիարուեստի յայտնի նմուշներ։
 
1920-ին հայ բեմի հսկաներէն Յովհաննէս Աբելեանի (Լիր) հետ, Հ. Ներսիսեան հանդէս եկած է Ուիլիըմ Շէյքսփիրի «Լիր արքայ»<ref name=":0" /> , բայց այդ խաղը, որուն մէջ քիչ չէին ներսիսեանական փայլատակումները, չունեցաւ սպասուած յաջողութիւնը։