«Նիճերիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 58.
 
== Ճարտարապետութիւն եւ Կերպարուեստ ==
Նիճերիոյ Ժողովրդական ճարտարապետութեան տիպերու բազմազանությունըբազմազանութիւնը հետևանքհետեւանք է երկրի տարբեր բնակլիմայական պայմանների։պայմաններու։ ՀարավայինՀարաւային, հարավհարաւ-արևմտյանարեւմտեան ևեւ հարավհարաւ-արևելայինարեւելային արևադարձայինարեւադարձային շրջաններումշրջաններուն գերիշխումմէջ ենկը գերիշխեն ծղոտով ևեւ արմավենուարմաւենիի տերևներովտերեւներով ծածկվածծածկուած երկթեք տանիքներով, ուղղանկյունուղղանկիւն հատակագծովյատակագիծով, փայտեփայտէ, կավածեփկաւածեփզ կառույցները։կառոյցները։ ԻբոԻպօ ևեւ յորուբաեորուպա ժողովուրդներիժողովուրդներոպ բնակելի ևեւ տնտեսական կառույցներըկառոյցները տեղադրվածտեղադրուած են ուղղանկյունուղղանկիւն բակի պարագծով։պարագիծով։ Կեդրոնական Կենտրոնականշրջաններուն շրջաններումմէջ հիմնականումհիմնականին տարածվածտարածուած են ծղոտեծղոտէ կոնաձևկոնաձեւ տանիքներով, կավածեփկաւածեփ, բոլորշի կառույցներըկառոյցները, հյուսիսումհիւսիսը, տափաստանային ևեւ կիսաանապատայինկիսանապատային շրջաններում՝շրջաններուն մէջ՝ հարթ տանիքներով, ուղղանկյունուղղանկիւն, կավածեփկաւածեփ տները։տուները։ XIII—XV13—15րդ դդ․դարերուն զարգացելզարգացած են քաղաքները՝ հարավումհարաւը կանոնավորկանոնաւոր հատակագծովյատակագիծով (Մեծ ԲենինՊենին), հյուսիսում՝հիւսիսը՝ ճառագայթաձևճառագայթաձեւ (ԿանոՔանօ, Զարիա, ԿացինաՔացինաՔաղաքներիՔաղաքներու տեսքը կտրուկ փոխվելփոխուած է երկրորդ համաշխարհային պատերազմիցպատերազմէն հետո․ետք․ ԼագոսումԼակոսի, ԻբադանումԻպատանիի, էնուգուումէնուկուի կառուցվելմէջ կառուցուած են բազմահարկբազմայարկ շենքերշէնքեր (հիմնականում՝հիմնականին՝ անգլիացի ճարտարապետներիճարտարապետներու նախագծերովնախագիծերով, ժամանակակից շինանյութերովշինանիւթերով, կոնստրուկցիաներովուսուցումներովԱնկախությանԱնկախութեան հռչակումիցհռչակումէն հետոետք ասպարեզ ենեկած եկելեն տեղացի ճարտարապետները (Օ․ ՕլումույիվաՕլումույիւա, Ա․ ԱջեմիԱճեմի), լայնորենլայնօրէն օգտագործվելօգտագործուած է ժողովրդական ավանդույթներովաւանդոյթներով ստեղծվածստեղծուած քանդակային հարդարանքը։յարդարանքը։ ԿերպարվեստիԿերպարուեստի հնագույնհնագոյն հուշարձաններըյուշարձանները (թրծակավեթրծակավէ քանդակներ) վերաբերումկը ենվերաբերին լոկ մշակույթին (մ․թ․ա․ք. մոտա. 900—մ․թ․մօտ II900—ք. դ․ա. 2րդ դարԶեբբայումԶեպպայի ևեւ ՏադայումԹատայի հայտնաբերվելմէջ յայտնաբերուած են բրոնզեպրոնզէ մարդկային ֆիգուրնեբպատկերներ (մ․թ․ սկիզբ)։ XII—XVII12—17րդ դդ․դարերուն զարգացելզարգացած է ԲենինՊենին ևեւ ԻֆեԻֆէ պետություններիպետութիւններու քանդակագործությունըքանդակագործութիւնը, որնոր առանձնանումկ'առանձնանայ է ձևերիձեւերու նուրբ մոդելավորմամբձեւաւորմամբ, հաճախյաճախ զուգորդվածզուգորդուած գրաֆիկականգծանկարչական հստակյստակ, ցայտուն մանրամասներին։մանրամասներուն։ ՀնուցՀինէն յորուբաեորուպա, հաուսա, իբոիպօ, իբիբիոիպիպիօ, իջոիճօ, էկոի ժողովուրդներիժողովուրդներու մոտմօտ կենցաղավարումկը էկենցաղավարէ փայտեփայտէ մանրաքանդակը (կենդանիներիկենդանիներու, մարդկանց պատկերներ)։ Բազմազան են փայտեփայտէ ծիսական դիմակները (այժմ օգտագործվումկ'օգտագործուին են կառնավալներիքառնաւալներու ժամանակ)։ ՏարածվածՏարածուած են ժողովրդական գեղարվեստականգեղարուեստական արհեստները (պատրաստումկը ենպատրաստեն տարբեր տեսակի աթոռակներ, ապարանջաններ, գործվածքներգործուածքներ, բրուտագործական, ապակեապակիէ ևեւ կաշվեկաշիէ անոթներ)։ ԱնկախությանԱնկախութեան հռչակումիցհռչակումէն հետոետք ձևավորվելձեւաւորուած է պրոֆեսիոնալմասնագիտական կերպարվեստը։կերպարուեստը։ Քանդակագործներ Օ․ ԻդահըԻտահը, Ֆ․ ԻդուբորըԻտուպորը, Ա․ ԱկանջինԱկանճին, գեղանկարիչ Ու․ Օկեկեն, գրաֆիկգծանկարիչ Ի․ ՎանգբոժենՎանկպոժեն հենվումկը ենյենուին նիգերիականնիճերիական արվեստիարուեստի ավանդույթներիաւանդոյթներու վրա։վրայ։ ԵվրոպականԵւրոպական ռեալիստականռէալիստական արվեստիարուեստի հետևորդներիցհետեւորդներէն են՝ գեղանկարիչ Ա․ ՕնաբոլունՕնապոլուն, քանդակագործ Բ․ էնվոնվուն։էնւոնւուն։ ՄոդեռնիզմիՆորաձեւութեան ազդեցությունըազդեցութիւնը նկատելի է Զ․ Ակոլոյի, Ի․ ԳրիլլոյիԿրիլլոյի, Բ․ ՕնոբրակպայեիՕնոպրակփայէի, Ու․ էգոնուիէկոնուի գունանկարներումգունանկարներուն մէջ, Բ․ ՕսաբեիՕսապէի, է․ Օ․ էմոկպայեիէմոկպայէի քանդակներում։քանդակներուն Զարգանումմէջ։ էԿը բեմանկարչությունըզարգանայ բեմանկարչութիւնը (Դ․ ՆվոկոՆուոկօ
 
== Երաժշտություն ==
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Նիճերիա» էջէն