«Նորվեկիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 134.
Այս շրջանի հազարաւոր ժայռապատկերները կը պարունակեն նաւերու պատկերներ, հսկայ քարէ դամբարանային յուշարձանները, որոնք յայտնի են քարէ նաւեր անուանումով, ցոյց կու տան, որ նաւագնացութիւնն ու նաւերը մեծ դեր խաղցած է այս մշակոյթին մէջ<ref>Ling 2008. ''Elevated Rock Art''. GOTARC Serie B. Gothenburg Archaeological Thesis 49. Department of Archaeology and Ancient History, University of Gothenburg, Goumlteborg, 2008. ISBN 978-91-85245-34-5.</ref>։
[[Պատկեր:Norge og Sverige 1847 copy.jpg|right|thumb|272x272px|Նորվեկիայի եւ Շուետիայի քարտէսը՝ [[1847]] (քարտէսը՝ Պետեր Անդրէաս Մանչի կողմէն)]]
Նորվեկիայի տարածքին մարդիկ բնակութիւն հաստատած են հաւանաբար մ․թ․ա․ VI հազարամեակէն սկսեալ։ Հետագային, բնիկները խառնուած են գերմանական ցեղերուն, որոնք եկած են Սքանտինաւիոյ հարաւէն մօտ մ․ թ․ ա․ XVII դարուն։ Բնակիչները զբաղվել են որսորդութեամբ ու ձկնորսութեամբ, մ․ թ․ սկզպը ապրած են նահապետական-տոհմատիրական կարգով, որ քայքայուած է [[VIII դար|VIII]]-[[IX դար]]երուն: Հիմնական սոցիալական խաւը կազմած են ազատ համայնականները եւ տոհմացեղային աւագանին, ռազմական առաջնորդները՝ [[կոնաձեւ]]ները, իրենց նշանակութիւնը մեծապէս պահպանած են ժողովրդական ժողովները (թինգի)։ [[IX դար|IX]]-[[XI դար]]երու մեծ չափերու հասած են նորմաններու ([[վիքինկ]]ներու) առեւտրակողոպտչական արշաւանքները դէպի [[Իրլանտա]] եւ այլ երկիրներ։ [[IX դար|IX]]-[[X դար]]երու սահմանագիծին մէջ սկսած է Նորվեկիայի քաղաքական միաւորումը (կոնունգ Հարալդ Գեղեցկածամը իր իշխանութեան ենթարկած է շարք մմը մարզեր եւ ստեղծած է թագաւորութիւն), որ աւարտած է [[XI դար]]ուն Օլաֆ II ([[1016]]-[[1028]]) թագաւորի օրով։ [[X դար]]ու վերջէն սկսած է Նորվեկիայի քրիստոնէացումը։ Ստեղծուած վաղ աւատական պետութեան պայմաններուն մէջ ուժեղացած է շահագործումը, որուն հետեւանքներն էին գիւղացիական ապստամբութիւններն ու ժողովրդական շարժումները, [[XII դար]]ու [[2]]-րդ կեսին, եւ [[XIII դար]]ուն: Նորվեկիայի գիւղացիները յաջողած են անձնապէս ազատ մնալ։ [[1262]]-ին Նորվեկիան իր իշխանութեան տակ առած է Իրլանտան։ [[1319]]-ին կնքուած է Նորվեկիայի անձնական ունիան [[Շուետիա]]յի հետ, [[1380]]-ին՝ Դանիայի, որուն հետեւանքով Նորվեկիան տնտեսապէս եւ քաղաքականապէս ենթարկուած է Դանիային, իսկ [[1397]]-ին կնքուած է [[Կալմարեան ունիա]]ն Դանիայի, Շուետիայի եւ Նորվեկիայի (Իրլանտայի հետ) միջեւ։ [[1536]]-ին Նորվեկիայի մէջ բռնի [[Բարեկարգութիւն|բարեկարգութիւն]] եղած է՝ Լիւթերականութեան ձեւով, որ նպաստած է դանիական տիրապետութեան ամրապնդմանը։ Ուժեղացած է դանիական լուծը եւ նորվեկացիներու բարեկարգութեան շահագործումը, որուն իպրեւ հետեւանք գիւղացիական մեծ ապստամբութիւններ տեղի ունեցած են ([[XV դար]] կէս-[[XVI դար]]ու սկիզբ)։ [[XVII դար|XVII]]-[[XVIII դար]]երուն Նորվեկիան Դանիայի մղած աւերիչ պատերազմներու ներքաշուեցաւ։ Նորվեկական քաղքենիքը, որ սկսած էր ձեւաւորուիլ [[XVII դար]]ու վերջը, կը պայքարէր Դանիայէն Նորվեկիան անջատելու համար։ Դանիան պարտութիւն կրելով Շուետիայէն, [[1814]]-ին անոր հանձնեց Նորվեկիան։ Շուետիան հզօրութեամպ Նորվեկիային պարտադրեց [[շուետա-նորվեկական ունիա]] ([[1814]]-[[1905]])։ Նորվեկական ժողովուրդը պայքար ծաւալեց հանուն անկախութեան։ [[1887]]-ին հիմնադրուեցաւ նորվեկական բանուորական կուսակցութիւնը (ՆԲԿ)։ [[1905]]-[[1907]]-ի ռուսական յեղափոխութեան ազդեցութեամբ, [[Եւրոպա]]յի մէջ բանուորական շարժման աշխուժացումը մէկ կողմէն, կայսերական հակասութիւններու աճը՝ միւս կողմէն, Նորվեկիայի հնարաւորութիւն տուին [[1905]]-ին խզել Շուետիայի հետ ունիան:
== Արտաքին Յղումներ ==
| |||