«Նորվեկիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Նորվեկիա''' ([[նորվեկերէն]]՝ {{audio|Norge (country).ogg|''Norge''|help=no}} ([[խորհրդարարութիւն]]) կամ {{audio|No-Noreg.oga|''Noreg''|help=no}}, պաշտօնական անուանում՝ '''Նորվեկիայի Թագաւորութիւն''' ({{lang-no|Kongeriket Norge}}), [[Ինքնիշխանութիւն|ինքնիշխան]] եւ [[Միասնականութիւն|միասնական]] (միութական) [[Միաբետութիւն|միապետութիւն]], որ կը գրաւէ [[Սկանդինավեան Թերակղզի|Սկանդինավեան թերակղզիի]] արեւմտեան բաժինը, [[Յան Մայէն]] կղզին եւ [[Շպիցբերգէն]] կղզիի խումբը ([[Արշիբեղագոս|արշիպեղագոս]])<ref name="Board1986">{{cite book|author=National Research Council (U.S.). Polar Research Board|title=Antarctic treaty system: an assessment|publisher=National Academies Press|url=https://books.google.am/books?id=gNxjxfm4cSgC&pg=PA370|accessdate=24 July 2011|year=1986|isbn=978-0-309-03640-5|pages=}}</ref>։ [[Անդարդիքա]]յի մէջ գտնուող [[Պետրոս I Կղզի (արեւմտահայերէն)|Պետրոս I-ի կղզին]] եւ ցեղային [[Բուվէ]] կղզին կախյալ տարածքներ են, ուստի թագավորության կազմի մեջ չեն մտնում։ Նորվեգիան հավակնում է նաև [[Անտարկտիդա]]յի մաս կազմող [[Մոդ թագուհու երկիր|Մոդ թագուհու երկրին]]։ Մինչեւ 1814, Թագաւորութեան կազմի մէջ կը մտնէին [[Ֆարերեան կղզիներ]]ը (1035-էն), [[Գրենլանտիա]]ն (1261-էն) եւ [[Իսլանտիա]]ն (1262-էն), իսկ մինչեւ 1468՝ նաեւ [[Շետլանդեան Կղզիներ|Շետլանդեան]] եւ [[Օրկնեան կղզիներ|Օրկնեան]] կղզիները։

Նորվեկիան ունի 385,252 քմ² տարածք եւ Մայիս 2016-ի տուեալներով՝ 5,213,985 բնակչութիւն<ref name="Population">{{cite web|url=http://www.ssb.no/english/subjects/02/befolkning_en/ |title=Population |date=19 March 2012 |publisher=Statistics Norway |accessdate=19 March 2012}}</ref>։ Ամենաերկարը [[Շուետիա]]յի հետ սահմանն է՝ 1,619 քմ։ Հիւսիս-արեւելքէն կը սահմանակցի [[Ֆինլանտա]]յին եւ [[Ռուսաստան (արեւմտահայերէն)|ՌուսաստանՌուսաստանին]]ին, հարաւէն՝ [[Սկագերակ]] նեղուցին եւ [[Դանիա (արեւմտահայերէն)|ԴանիաԴանիային]]յին։։ Նորվեկիան երկարաձիգ գետափ ունի [[Ատլանտեան օվկիանոս]]ով եւ [[Բարենցի Ծով (արեւմտահայերէն)|Բարենցի ծովծովով]]ով։։

[[Հարալտ V]]-ը՝ [[Կլիւքսպուրկներու Գահատոհմ|Կլիւքսպուրկներու]] գերմանա-դանիական հարստութեան մէջ, Նորվեկիայի ներկայիս միապետն է։ 2013-ին վարչապետ դարձաւ [[Էռնա Սօլպերկ]], որ փոխարինեց [[Յենս Ստոլտենպերկ]]ին։ [[Սահմանադրական Միապետութիւն|Սահմանադրական միապետութիւն]] համարուող Նորվեկիայի մէջ՝ 1814-ի Սահմանադրութեան համաձայն՝ պետական իշխանութիւնը բաժանուած է [[Նորվեկիայի Խորհրդարան|խորհրդարանի]], [[Նորվեկիայի Կառավարութիւն|կառավարութեան]] եւ [[Նորվեկիայի Գերագոյն Դատարան|Գերագոյն դատարանի]] միջեւ։ Նորվեկիայի Թագաւորութիւնը ստեղծուած է քանի մը [[Փոքր Թագաւորութիւններ|փոքր թագաւորութիւններթագաւորութիւններու]]ու միաձուլման պատճառով։ Աանդական ժամանակագրութեան համաձայն՝ Թագաւորութիւնը շարունակաբար գոյութիւն ունի սկսած 872-էն, այսինքն՝ արդէն 1144 տարի։ Այս երկիրը յաջորդաբար ղեկավարուած է աւելի քան 60 թագաւորներու եւ կոմսերու կողմէ։

Նորվեկիայի տարածքը ենթարկուած է թէ՛ վարչական եւ թէ՛ քաղաքական բաժանումի: Այս մէկին համաձայն, վարչական ու քաղաքական բաժանումի միաւորները 2 մակարդակով են՝ կոմսութիւններ (շրջաններ) եւ թաղաբետութիւններ (տեղական ինքնակառավարման մարմիններ)։ [[Սաամ (արեւմտահայերէն)|Սաամի]] ժողովուրդը որոշակի ինքնորոշում (self-determination) եւ ազդեցութիւն ունի իր բնակութեան աւանդական տարածքներուն մէջ՝ [[Սաամի Խորհրդարան (արեւմտահայերէն)|Սաամի խորհրդարանխորհրդարանի]]ի եւ [[Ֆինմարկի Համաձայնագիր (արեւմտահայերէն)|Ֆինմարկի համաձայնագիրի]] միջոցով։ Նորվեկիան սերտ կապեր ունի [[Եւրամիութիւն|Եւրամիութեան]] եւ [[Միացեալ Նահանգներ]]ու հետ։ [[ՄԱՏ (արեւմտահայերէն)|ՄԱԿ]]-ի, [[ՆԱՏՕ (արեւմտահայերէն)|ՆԱՏՕ]]-ի, [[Եւրախորհուրդ|Եւրախորհրդի]], [[Անթարթիքայի Պայմանագիր|Անթարթիքայի պայմանագիրի]] եւ [[Հիւսիսային Խորհուրդ|Հիւսիսային Խորհուրդի]]ի հիմնադիր անդամ է, [[Եւրոպական Տնտեսական Գօտի|Եւրոպական տնտեսական գօտիի]], [[Առեւտուրի Համաշխարհային Կազմակերպութիւն|Առեւտուրի համաշխարհային կազմակերպութեան]] եւ [[Տնտեսական Համագործակցութեան եւ Զարգացման Կազմակերպութիւն|Տնտեսական համագործակցութեան եւ զարգացման կազմակերպութեան]] անդամ է, ինչպէս նաեւ [[Շենկենեան Գոտի|Շենկենեան գօտիի]] մաս կը կազմէ։

Երկիրը կը պահպանէ [[Շուկայական Տնտեսութիւն|շուկայական տնտեսութեան]] եւ [[Սքանտինաւեան բարեկեցութեան ձեւ]]ի համադրումը համընդհանուր առողջապահական եւ [[Սոցիալական Ապահովութիւն|սոցիալական ապահովութեան]] համակարգի հետ։ Ունի [[Նաւթ|նաւթ]]ի, [[Պնական Կազ|բնական կազի]], [[Հանածոներ (արեւմտահայերէն)|հանածոներհանածոներու]]ու, [[Անտառանոյթ|անտառանոյթ]]ի, [[Ծովամթերք (արեւմտահայերէն)|ծովամթերքծովամթերքի]]ի եւ [[Քաղցրահամ Ջուր (արեւմտահայերէն)|քաղցրահամ ջուրի]] մեծ պաշարներ։ Նաւթի արդիւնահանումը կը կազմէ երկիրի [[ՀՆԱ (արեւմտահայերէն)|ՀՆԱ]]-ի մօտ քառորդ մասը<ref>{{cite news|url=http://uk.reuters.com/article/oilRpt/idUKL0674675920070906 |title=UPDATE 1-Statistics Norway raises '07 GDP outlook, cuts '08 |agency=Ռոյթերս |date=6 September 2007 |accessdate=8 March 2009}}</ref>։ [[Մերձաւոր Արեւելք]]էն դուրս նաւթի եւ բնական կազի ամենամեծ արդիւնահանողն է<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2241rank.html |title=Country Comparison :: Crude oil – production|work=CIA – The World Factbook|accessdate=2016-03-16}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2249rank.html |title=Country Comparison :: Natural gas – production|work=CIA – The World Factbook|accessdate=2016-03-16}}</ref>։

Նորվեկիան [[Համաշխարհային Դրամատուն|Համաշխարհային դրամատան]] եւ [[Արժոյթի Միջազգային Հիմնադրամ|Արժոյթի միջազգային հիմնադրամհիմնադրամի]]ի ցանկին մէջ 4-րդը կը հանդիսանայ՝ որպէս ամենաբարձր եկամուտ ունեցող երկիր<ref>{{cite web|title=The World's Richest Countries|url=http://www.forbes.com/sites/bethgreenfield/2012/02/22/the-worlds-richest-countries/|website=forbes.com|accessdate=12 December 2014}}</ref>։ [[Կեդրոնական Հետախուզական Վարչութիւն|Կեդրոնական հետախուզական վարչութեան]] ՀՆԱ-ի ցանկին մէջ (2015-ի տուեալներ), ուր բացի ինքնիշխան պետութիւններէն, ներառուած են նաեւ որոշ տարածքներ եւ տարածաշրջաններ, Նորվեկիան կը գրաւէ 11-րդ հորիզոնականը<ref>{{cite web|title=The World Factbook|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2004rank.html#no|website=Central Intelligence Agency Library|publisher=Central Intelligence Agency|accessdate=23 May 2016}}</ref>։ 2001-2006 թվականներին<ref name=autogenerated1>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf|title=Human development indices 2008|date=18 December 2008|work=Human Development Report|publisher=hdr.undp.org|accessdate=12 May 2009}}</ref>, իսկ ապա՝ 2009-2015-ններուն, Նորվեկիան աշխարհի մէջ [[Մարդկային Զարգացման Գործակից (արեւմտահայերէն)|մարդկային զարգացման]] ամենաբարձր գործակիցը ունեցած է<ref name="HDI"/><ref name="HDI2">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2009_EN_Complete.pdf|title=Human Development Index 2009|date=5 October 2009|work=Human Development Report|publisher=hdr.undp.org|accessdate=5 October 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf|title=Human Development Report 2011|publisher=United Nations|accessdate=2 November 2011}}</ref><ref>[http://www.upi.com/Top_News/World-News/2013/03/15/Norway-top-country-in-human-well-being/UPI-38211363358148/ Norway top country in human well-being]. ''United Press International'', 15 March 2013. Retrieved 27 August 2013.</ref>։ 7 տարի շարունակ՝ մինչեւ 2015, [[Legatum Բարեկեցութեան Գործակից (արեւմտահայերէն)|Legatum բարեկեցութեան]] ամենաբարձր գործակիցը ունեցած է<ref>{{cite web |title=This Is the World's Most Prosperous Nation (Hint: It's Not the U.S.) |work=TakePart |url=http://www.takepart.com/article/2015/11/02/this-is-most-prosperous-nation-in-world-hint-not-us |date=3 November 2015 |accessdate=5 November 2015}}</ref>։ Երկրին մէջ ոկայ նաեւ [[Տնտեսական Համագործակցութեան եւ Զարգացման Կազմակերպութիւն|Տնտեսական համագործակցութեան եւ զարգացման կազմակերպութեան]] «Աւելի լաւ կեանք» գործակիցի, [[Համաշխարհային Ամբողջականութեան Գործակից|Համաշխարհային ամբողջականութեան]] եւ [[Ժողովրդավարութեան Գործակից|Ժողովրդավարութեան]] ամենաբարձր գործակիցը<ref>{{cite web|url=http://integrity-index.org/about/|title=Index of Public Integrity|website=integrity-index.org|language=en-US|access-date=2016-06-15}}</ref>։

[[Պատկեր:Ohthere.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ohthere.jpg|ձախից|մինի|300x300փքս|Օտտարի հին անգլերէն յիշատակութիւնը, որ կը թարգմանուի որպէս՝ «Օտտարը իր տիրակալին անուանեց ''Ælfrede'' թագաւոր, որ կ՛ապրի բոլոր նորվեկացիներէն դէպի հիւսիս․․․»։]]

Նորվեկիա անուանումը ծագած է [[Հին Անգլերէն|հին անգլերէն]] ''Norðrveg(r)'' բառէն, որ առաջին անգամ յիշուած է 880-ին եւ «հիւսիսային ճանապարհ» կամ «դէպի հիւսիս տանող» կը նշանակէ, ըստ որուն [[Անգլո-սաքսեր|անգլոսաքսերը]] անուանած են Նորվեկիայի անտլանտեան ափեզերքը<ref name="Nomino-NRK">{{Cite episode|title=Nomino 6:6|episode-link=|url=https://tv.nrk.no/serie/nomino/DVFJ63000615/sesong-2/episode-6#t=22m18s|access-date=5 October 2016|series=Nomino|station=[[NRK]]|date=4 October 2016|season=2|time=22:18|language=Norwegian}}</ref><ref name="Tvil-Forskning">{{cite web|url=http://forskning.no/historie-sprak/2016/02/sar-tvil-om-norges-opphav|title=Sår tvil om Norges opphav|publisher=Forskning.no for [[Universitetet i Agder]]|language=Norwegian|archiveurl=http://forskning.no/historie-sprak/2016/02/sar-tvil-om-norges-opphav|archivedate=1 November 2016}}</ref>։ Նոյն ձեւով կառուցուած են նաեւ ''suðrvegar'' «հարաւային ճանապարհ»-ը՝ [[Գերմանիա (արեւմտահայերէն)|Գերմանիոյ]] եւ ''austrvegr'' «արեւելեան ճանապարհ»-ը՝ [[Պալքանեան Ծով|Պալքանեան ծովծովու]]ու համար։ [[Անգլիական Կայսրութիւն|Անգլիոյ]] հոգեւոր մինորդները Նորվեկիայի թագաւարութիւնը, 880-ին, անուանած են նաեւ ''Norðmanna land''<ref name="Nomino-NRK" /><ref name="Tvil-Forskning" />։

Լեզուաբան Միքայէլ Շուլթեն կը նշէ, որ հին նորվեկերէն ''Nuruiak'', ''Nuriki'' (Nur- :նեղուց, -riki :թագաւորութիւն) անուանումները եւ աւելի ուշ՝ ''Noregr'' (Nore- :նեղուց -gr :ուղի) անուանումը, որ Նորվեկիայի բնակիչներու ինքնանվանումն էր, ներարշիպելագեան հարաւարեւմտեան Նորվեկիայի նաւագնացութեան ուղիին կը վերաբերէր<ref name="Nomino-NRK" /><ref name="Tvil-Forskning" />։ Այս մէկը Նորվեկիայի առաջին թագաւոր՝ [[Հարալդ Շիկահեր]]ի կառավարման տարածքն էր, որուն պատճառով ալ անուանումը տարածուեցաւ ամբողջ երկրի վրայ։ Աւելի նոր մեկնաբանութեան համաձայն՝ ''Norvegr'' բառին մէջ, ''nor(ve), '' կը նշանակէ նեղ ({{lang-nn|norve}}) եւ ''-(ve)gr'' ({{lang-nn|veg}}) կը նշանակէ նաւարկման ուղի<ref name="Nomino-NRK" /><ref name="Tvil-Forskning" />։ Բառի ամենահին նշանակութիւնը կը մեկնապանուի «նեղուցով նեղ ուղի»<ref name="Nomino-NRK" /><ref name="Tvil-Forskning" />։ ''Nore'' բառը տակաւին տեղանուններու մէջ կ՛օգտագործուի եւ ունի նոյն նշանակութիւնը<ref name="Nomino-NRK" /><ref name="Tvil-Forskning" />։

849-ի [[Լատիներէն|լատիներեն]] ձեռագիրի մը մէջ նշուած է ''Northuagia'' անուանումը, այս բարագային, երբ մօտ 900-ններուն թուագրուող [[ֆրանսերէն|ֆրանսերէն]] ժամանակագրութեան մէջ օգտագործուած են ''Northwegia'' եւ ''Norwegia'' անուանումները<ref name="Sigurdsson Riisoy">Sigurðsson and Riisøy: Norsk historie 800–1536. Page 24.</ref>։ [[Օտտար Հալոգալանցի]]ն 9-րդ դարու վերջը, Անգլիոյ մէջ կ՛այցելէ [[Ալֆրետ Մեծ]]ին, երկիրը ''Norðwegr'' եւ ''norðmanna land'' կ՛անուանուէր<ref name="Sigurdsson Riisoy" />։

Հին նորվեկերէն ''norðmaðr'' 9-րդ դարուն լատինականացուած է ''Nortmannus'' եւ նշանակած է որպէս [[Նորվեկացիներ|նորվեկեացի]], այնպէս ալ [[Վիքինկներ|վիքինկ]]՝ ծնունդ տալով [[Նորամաններ (արեւմտահայերէն)|նորմաններնորմաններու]]ու անուանմանը<ref>{{cite web|url=http://www.cnrtl.fr/etymologie/normand|title=Etymologie de Normand|publisher=Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales|language=French|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120130052010/http://www.cnrtl.fr/etymologie/normand|archivedate=30 January 2012}}</ref>։ Նորվեկիայի քրիստոնէութիւնը ընդունելէ ետք, ''Noregr'' եւ ''Noregi'' բառերը դարձան ամենատարածուածները, բայց 15-րդ դարու ընթացքին, երկու նոր ձեւ ''Noreg(h)'' եւ ''Norg(h)e'' տարածուեցան միջնադարեան [[Իրլանտա]]յի ձեռագիրներուն մէջ՝ պահպանուելով մինչեւ մեր օրերը։

Երկրի հարաւային հատուածին մէջ յայտնապերուած են մ․թ․ա․ 5,000-ին թուագրուող բնակատեղիներ։ Այս բնակատեղիներէն յայտնաբերուած գտածոները թոյլ կու տան ենթադրել, որ անոնք որսորդութեամբ եւ ձկնորսութեամբ զպաղած են։ Գործիքները կը տարպերին չափերով եւ սովորաբար պատրաստուած են տարբեկէտր տեսակի քարերէ։ Ուշ շրջանի գործիքները աւելի լաւ պատրաստուած են։ Որսորդութեան եւ ձկնորսութեան շրջաններուն մէջ յայտնաբերուած են ժայռապատկերներ, ուր պատկերուած են եղնիկներ, արջեր, թռչուններ, որմզդեղներ, հիւսիսային եղջերուներ, փոկեր, կէտեր եւ ձուկեր (հատկապէս՝ սաղմոն ու վահանձուկ), որոնք բոլորը կարեւոր էին այստեղ բնակող մարդոց կեանքին համար։ Ֆինմարկի Ալտայի փորագրութիւնները, որոնք Սքանտինաւեան երկրներուն մէջ ամենամեծն են, ստեղծուած են ծովու մակարդակի վրայ, մ․թ․ա․ 4,200-500-ններուն եւ ցոյց կու տան ջուրի մակարդակի բարձրացումը վերջիին սառէ դարաշրջանի աւարտէն ետք։

Նորվեկիայի տարածքին մարդիկ բնակութիւն հաստատած են հաւանաբար մ․թ․ա․ VI հազարամեակէն սկսեալ։ Հետագային, բնիկները խառնուած են գերմանական ցեղերուն, որոնք եկած են Սքանտինաւիոյ հարաւէն մօտ մ․ թ․ ա․ XVII դարուն։ Բնակիչները զբաղվել են որսորդութեամբ ու ձկնորսութեամբ, մ․ թ․ սկզպը ապրած են նահապետական-տոհմատիրական կարգով, որ քայքայուած է [[VIII դար|VIII]]-[[IX դար]]երուն: Հիմնական սոցիալական խաւը կազմած են ազատ համայնականները եւ տոհմացեղային աւագանին, ռազմական առաջնորդները՝ [[կոնաձեւ]]ները, իրենց նշանակութիւնը մեծապէս պահպանած են ժողովրդական ժողովները (թինգի)։ [[IX դար|IX]]-[[XI դար]]երու մեծ չափերու հասած են նորմաններու ([[վիքինկ]]ներու) առեւտրակողոպտչական արշաւանքները դէպի [[Իրլանտա]] եւ այլ երկիրներ։ [[IX դար|IX]]-[[X դար]]երու սահմանագիծին մէջ սկսած է Նորվեկիայի քաղաքական միաւորումը (կոնունգ Հարալդ Գեղեցկածամը իր իշխանութեան ենթարկած է շարք մմը մարզեր եւ ստեղծած է թագաւորութիւն), որ աւարտած է [[XI դար]]ուն Օլաֆ II ([[1016]]-[[1028]]) թագաւորի օրով։ [[X դար]]ու վերջէն սկսած է Նորվեկիայի քրիստոնէացումը։ Ստեղծուած վաղ աւատական պետութեան պայմաններուն մէջ ուժեղացած է շահագործումը, որուն հետեւանքներն էին գիւղացիական ապստամբութիւններն ու ժողովրդական շարժումները, [[XII դար]]ու [[2]]-րդ կեսին, եւ [[XIII դար]]ուն: Նորվեկիայի գիւղացիները յաջողած են անձնապէս ազատ մնալ։ [[1262]]-ին Նորվեկիան իր իշխանութեան տակ առած է Իրլանտան։ [[1319]]-ին կնքուած է Նորվեկիայի անձնական ունիան [[Շուետիա]]յի հետ, [[1380]]-ին՝ Դանիայի, որուն հետեւանքով Նորվեկիան տնտեսապէս եւ քաղաքականապէս ենթարկուած է Դանիային, իսկ [[1397]]-ին կնքուած է [[Կալմարեան ունիա]]ն Դանիայի, Շուետիայի եւ Նորվեկիայի (Իրլանտայի հետ) միջեւ։ [[1536]]-ին Նորվեկիայի մէջ բռնի [[Բարեկարգութիւն|բարեկարգութիւն]] եղած է՝ Լիւթերականութեան ձեւով, որ նպաստած է դանիական տիրապետութեան ամրապնդմանը։ Ուժեղացած է դանիական լուծը եւ նորվեկացիներու բարեկարգութեան շահագործումը, որուն իպրեւ հետեւանք գիւղացիական մեծ ապստամբութիւններ տեղի ունեցած են ([[XV դար]] կէս-[[XVI դար]]ու սկիզբ)։ [[XVII դար|XVII]]-[[XVIII դար]]երուն Նորվեկիան Դանիայի մղած աւերիչ պատերազմներու ներքաշուեցաւ։ Նորվեկական քաղքենիքը, որ սկսած էր ձեւաւորուիլ [[XVII դար]]ու վերջը, կը պայքարէր Դանիայէն Նորվեկիան անջատելու համար։ Դանիան պարտութիւն կրելով Շուետիայէն, [[1814]]-ին անոր հանձնեց Նորվեկիան։ Շուետիան հզօրութեամպ Նորվեկիային պարտադրեց [[շուետա-նորվեկական ունիա]] ([[1814]]-[[1905]])։ Նորվեկական ժողովուրդը պայքար ծաւալեց հանուն անկախութեան։ [[1887]]-ին հիմնադրուեցաւ նորվեկական բանուորական կուսակցութիւնը (ՆԲԿ)։ [[1905]]-[[1907]]-ի ռուսական յեղափոխութեան ազդեցութեամբ, [[Եւրոպա]]յի մէջ բանուորական շարժման աշխուժացումը մէկ կողմէն, կայսերական հակասութիւններու աճը՝ միւս կողմէն, Նորվեկիայի հնարաւորութիւն տուին [[1905]]-ին խզել Շուետիայի հետ ունիան:

[[XII դար]]ու վերջը գրուած է, թէ «Նորվեկական թագաւորներու պատմութիւն» (վանական Թեոդրիկ), «Սագա Սուեռիրու մասին» (հին [[Իրլանտերէն|իրլանտերէն]]), [[XIII դար]]ու սկզբին «Նորվեկիայի պատմութիւն» աշխատութիւնները, աւելի ուշ՝ [[Օլաֆ Սուրբ (արեւնտահայերէն)|Օլաֆ Սուրբ]] թագաւորի մասին աոաջին սակաները, [[XIII դար]]ու վերջը՝ «Քաղուածքներ նորվեկական թագաւորներու մասին սականերէն» անանուն ժամանակագրութիւնը, որ հին նորվեկերէնով Նորվեկիայի պատմութեան առաջին երկն է։ Նորվեկիայի վաղ շրջանի պատմութեան վերաբերեալ շարք մը գործեր գրուած են Իրլանտայի կամ Նորվեկիայի մէջ՝ իրլանտացիներու կողմէն։ [[XVII դար|XVI]]-[[XVIII դար]]էն Դանիայէն Նորվեգիայի քաղաքական լառուածութեան պայմաններուն մէջ նորվեկական պատմագիտութիւնը սերտօրէն կապուած էր դանիականի պատմագիտութեան հետ։ Նոր ժամանակի նորվեկական առաջին մեծ պատմաբանը լուսաւորականութեան ներկայացուցիչ Դ․ Շենինգն էր։ Նորվեկիայի պատմագիտութիւնը զգալիօրէն զարգացած է [[XIX դար]]ուն, երբ հետաքրքրութեան առարկայ դարձած են ազգային հարցերը, երկրի ազգային-ազատագրական խնդիրները եւ այլն։ [[XIX դար]]ու [[1]]-ին կիսուն, մեծ պատմաբաններն էին ազատամիտ-ռոմանթիք ուղղութեան ներկայացուցիչներ Ռ․ Կէյսերը եւ Պ․ Ա․ Մունկը։ [[XIX դար]]ու վերջին-[[XX դար]]ու սկզբին ձեւաւորուած է նոր, դրապաշտ, ազգային-ժողովրդավարական ուղղութիւնը, որուն առաջացումը կապուած է Է․ Սարսի անուան հետ։ Սարսը իտէալական հիմքի վրայ ստեղծուած է Նորվեկիոյ պատմութեան կապուած աշխարհայացք մը, ընդգծած նորվեկիոյ ժողովուրդի պատմական ճակատագիրի բացառիկութիւնը եւ անոր բնորոշ գիւղացիական ժողովրդապետութեան, պատմական ընթացքը դիտած է իբրեւ ներդաշնակ [[Յեղափոխութիւն|յեղափոխութեան]] երեւոյթ։ Սարսի ոգիով կազմուած է «Նորվեկիայի պատմութիւն նորվեկական ժողովուրդի համար» ([[1907]]-[[1917]]) [[13]] հատորանոց աշխատութիւնը (բացի Է․ Սարսէն, հեղինակներ են Ս․ Բուգգէն, է․ Հերցբերգը եւ ուրիշներ)։ Պատմութեան խուզարկութեան ձեւերու կատարելագործումը, նոր նիւթերու կուտակումը, հասարակական-տնտեսական խնդիրներու առաջին ծրագիրի քաշուիլը ([[1905]]-ին շուետա-նորվեկական ունիայի կազմալուծումէն ետք)՝ [[XX դար]]ու [[10]]-[[20]]-ական թուականներուն նպաստեցին Նորվեկիայի պատմութեան շարք մը կարեւոր հարցերու վերաբերեալ հին տեսակէտներու վերանայմանը։ Այդ գործին մէջ էական դեր խաղցան սոցիալ-դեմոկրատ պատմաբաններ Հ․ Կուտը եւ Է․ Բուլը, որոնք զգալիօրէն մարքսիզմի ազդեցութիւնը կը կրէին։ Անոնք հանդէս եկան Նորվեկիայի բացառիկութեան տեսակէտի դէմ եւ ցոյց տուին անոր պատմական զարգացման նմանութիւնը համաեւրոպականին, փորձելով դասակարգային պայքարի սկզբունքէն նոր հարցեր մեկնաբանել։ Նոր տեսակէտներու ազդեցութեամբ «Նորվեկական ժողովուրդի կեանքը եւ պատմութիւնը դարերու ընթացքին» ([[1930]]-[[1938]]) ընդարձակ աշխատութիւնը (Է․ Բուլ, Ս․ Ստեն եւ ուրիշներ) կազմուեցաւ։ [[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմպատերազմի]]ի եւ ետպատերազմեան տարիներուն ազգայնական միտումնեուի աշխուժացում նկատուեցաւ, հետաքրքրութիւնը թուլացաւ հասարակական-տնտեսական պատմութեան եւ դասակարգային պայքարի նկատմամբ։ Մեծ տեղ գրաւեց երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատմութեան եւ ժամանակակից արտաքին քաղաքականութեան ակունքներու ուսումնասիրութիւնը (Մ․ Սկոդվին, Ն․ Էրվիկ եւ ուրիշներ)։ [[1962]]-էն սկսած է լոյս տեսնել նորվեկական պատմաբաններու նոր հաւաքական աշխատանքը «Մեր ժողովուրդի պատմութիւնը»: [[XX դար]]ու նորվեկիոյ պատմաբանները զգալի աւանդ ներդրած են նաեւ համաշխարհային պատմութեան մշակման մէջ, մասնաւորապէս՝ տարբեր ժողովուրդներու մշակութային զարգացման համեմատական ուսումնասիրութեան եւ ազգագրութեան, երկրորդ համաշխարհային պատերազմէն ետք [[Միջազգային Յարաբրեութիւններ|միջազգային յարաբերութիւններյարաբերութիւնների]]ի պատմութեան, [[Ֆրանսական Մեծ Յեղափոխութիւն|Ֆրանսական մեծ յեղափոխութեան]] շրջանին զանգուածային շարժումներու ուսումնասիրութեան մէջ։ Պատմութեան հարցերը լուսաբանող հիմնական հրատարակութիւնն է «Historisk Tidsskrift-ը ([[1870]]-էն)։

Նորվեկիոյ ափերը կը ողողեն [[Պարենցեան ծով]]ը՝ հիւսիս-արեւելքէն, [[Նորվեկեան Ծով|Նորվեկեան ծովծովը]]ը արեւմուտքէն եւ [[Հիւսիսային Ծով|Հիւսիսային ծովծովը]]ը հարաւ-արեւմուտքէն<ref>"factbook"</ref>: Անոր մաս կը համարուի նաեւ Արքիպելագ Շպիցբերգենը (Սուալբարտ) եւ Յան-Մայէն կղզին, որ կը գտնուի [[Հիւսիսային Սառուցեալ Ովկեանոս|Հիւսիսային Սառուցեալ ովկիանոսովկիանոսին]]ին մէջ: Նորվեկիային մաս կը համարուի նաեւ [[Աթլանթեան ովկիանոս]]ի հարաւը գտնուող [[Բուվէ կղզին]]:

* [http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/NOR/Year/2012/Summary World Bank Summary Trade Statistics Norway]