«Շահամիր Շահամիրեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Հայ ժողովուրդի մէջ ազատագրական գաղափարներու տարածման, երիտասարդութեան հայրենի երկրի պատմութեանն ու մշակոյթին ծանօթացնելու համար [[1771]] թուականին [[Մադրաս]] քաղաքին մէջ կը հիմնէ հայկական տպարան, ուր [[1772]] թուականին լոյս կը տեսնէ [[Մովսես Բաղրամեան]]ի «Նոր տետրակ, որ կոչի Յորդորակ» գիրքը<ref>[http://www.findarmenia.com/arm/history/22/409/411 Շահամիր Շահամիրեանի «Որոգայթ փառաց» եւ Մովսես Բաղրամեանի «Նոր տետրակ, որ կոչի Յորդորակ» աշխատութիւնները]</ref>։

 

[[1772]] թուականին այդ տպարանի մէջ լոյս կը տեսնէ Մովսես Բաղրամեանի «Նոր տետրակ, որ կոչի Յորդորակ» գիրքը։ Հայ իրականութեան մէջ այդ առաջին հրապարակախոսական տպագիր աշխատութիւնն էր։ Գիրքին մէջ կը ներկայանան հայ ժողովուրդի հերոսական անցեալը, անոր աշխարհագրական լայնարձակ սահմանները եւ ատոր կը հակադրուի առկա վիճակը, երբ երկիրը կը շահագործէ օտարներու կողմէն։ Գիրքը կոչ կու տայ հայ երիտասարդներուն դուրս գալ օտար բռնակալներու դէմ եւ զէնքի ուժով հասնիլ ազատութեան. «Խիզախութեամբ եղէք, եղէք նմանուողներ մեր նախահոր՝ քաջ Արամի որդիներուն, որ կրնայ ըլլալ թէ այդպիսով կրնանք վերագտնել մեր Արարատեան հայրենիքը»։ «Նոր տետրակի» մէջ կը քննադատուի միապետական կարգը՝ այն համարելով հայոց պետականութեան անկման պատճառներէն մէկը։ Մէկ մարդը վիճակի չէ անսխալ կառավարել, իսկ թագաւորի սխալը դժբախտութիւն է երկրի համար։ Ուստի կ՛առաջարկուի ստեղծել սահմանադրութիւն եւ երկիրը կառավարել ժողովուրդի ընտրովի ներկայացուցիչներու միջոցով։ Գիրքին մէջ ներկայացուած են հայ ժողովուրդի հերոսական անցեալը։ Ներկայացուած է անոր աշխարհագրական լայն սահմանները եւ ատոնց կը հակադրուի առկա վիճակը, երբ երկիրը կը շահագործուի օտարներու կողմէն եւ Հայաստանը աստիճանաբար հայաթափ կ՛ըլլայ։ Գիրքը կոչ կու տայ հայ երիտասարդներուն դուրս գալ օտար բռնակալներու դէմ եւ զէնքի ուժով հասնիլ ազատութեան։ Կ՛ուգայ ժամանակը, որպէսզի հայերն ալ ունենան իրենց սեփական պետութիւնը։ Այդ պետութիւնը Բաղրամեանը կը կոչէ «Մեծ Հայաստան», որ պիտի ընդգրկէր պատմական Հայաստանի բոլոր երկրամասերը, այդ թուին՝ [[Կիլիկիոյ հայկական թագաւորութիւն|Կիլիկիան]]։ Վերագտնելու համար «հայրենիքը Արարատեան», ան կարեւոր կը նկատէր երեք պարագայ. ազգային գիտակցութիւն, զինվորականութիւն, եւրոպական կրթութիւն։