«Թուփաք Շաքուր» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ փոխարինվեց: ` → ՝ oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 4.
|գոյն=
|անուանում= Թուփաք Շաքուր <br> [[Tupac Shakur]]
|պատկեր= Drawing Tupac Shakur drawing.pngjpg
|պատկերի չափ=
|նկարագրութիւն=
Տող 28.
}}
 
'''Թուփաք Ամարու Շաքուր''' ({{lang-en[[Անգլերէն|անգլ.]]՝''Tupac Amaru Shakur''}}, ծնած է՝ '''Լիսէյն Բէրիշ Գրուգս'' (''Lesane Parish Crooks'') [[16 Յունիս]], [[1971]] - [[13 Սեպտեմբեր]], [[1996]]), յայտնի է նաեւ '''2Pac''', '''Pac''', '''Makaveli''' բեմական կեղծանուններով, ամերիկացի [[րեբ]]եր, երգերու հեղինակ եւ դերասան։[[Դերասան (արեւմտահայերէն)|դերասան]]։
 
== Կենսագրութիւն ==
== Գործունէութիւն ==
Թուփաքի վաճառուած ալպոմներու քանակը [[2007]] թուականի դրութեամբ կազմած է 75 միլիոն [[ԱՄՆ տոլար]],<ref>{{Cite document |url=http://www.forbes.com/2007/10/26/top-dead-celebrity-biz-media-deadcelebs07-cz_lg_1029celeb_slide_9.html |title=ամենաբարձ վարձատրուող յայտնի հանգուցեալները. 8` Թուփաք Շակուր |work=«ֆորբսէ |date=հոկտեմբերի 29, 2007 |first=լէայ |last=գոլդման |lastauthoramp=yes |first2=ջեյք |last2=փեյյ |work=«ֆորբսէ |ref=harv |postscript=<!--None--> }}</ref> որու շնորհիւ ճանչուած է աշխարհի լաւագոյն պահանջարկ վայելող երաժշտական գործիչներէն մէկը։ «Ռօլինկ սթոն» ամսագրի կողմէն որակուած էր որպէս ''բոլոր ժամանակներու մեծագոյն երգիչներէն մէկը''։<ref name = "RS">''Rolling Stone'' Magazine: [http://www.rollingstone.com/music/lists/5702/31963/32519 Բոլոր ժամանակների 100 մեծագույն արտիստները]. հունիսի 22, 2010.</ref>
 
=== Մանկութիւն (1971-1990) ===
[[Հիփ-հօփ]] ասպարէզէն զատ նկարահանուած է նաեւ ֆիլմերու մէջ։ Թուփաքի կատարումներու հիմնական թեմաներն են բռնութիւնը, ցեղապաշտութիւնը, մեծ քաղաքներու մէջ տիրող զրկանքներն ու դժուարութիւնները եւ այլ սոցիալական խնդիրներ, ինչպէս նաեւ տարաձայնութիւնները այլ հիփ-հօփ երգիչներու հետ, որոնք սկզբնաւորուած էին 90-ականներու ընթացքին արեւելեան եւ արեւմտեան ափերի րեփըրներու միջեւ (''East Coast - West Coast hip hop rivalry'')։
 
Թուփաք Ամարու Շաքուրը ծնած է 16 Յունիս 1971 ին Արեւելեան Հարլէմ, Մանհաթան շրջանին մէջ, Նիւ Եորք: Անունին ծաքումը Túpac Amaru II էն կու գայ, Բերուվցի հեղաբոխական մը, որ իր ցեղը ապստամբեց Սփանիոյ դէմ ու մահուայ ենդարկուեցաւ: Մայրը՝ Աֆենի Շաքուր (Panther 21-ներէն մէկը), եւ հայրը՝ Պիլի Կարլանտ, Black Panther Party-ի գործօն անդամներ էին New York-ի մէջ 1960-ական դուականներէն մինչեւ 1970-ի սկիզբը: Թուփաքը ծնած է մօրը հատուցումէն մէկ ամիս վերջ: Ան ամբաստանուած եր աւելի քան 150 հարցի մէջ Ամերիկայի Միացեալ Նահանքներուն դէմ:
Երաժշտական ասպարէզը սկսած է որպէս «Digital Undergroundէ ալդըրնըթիւ հիփ-հօփ, օգնական, այնուհետեւ` էմ սի (MC):<ref name="TSTA">{{cite video|title=Tupac Shakur – Thug Angel (The Life of an Outlaw)|date=2002}}</ref><ref name="TSHSD">[http://www.hotshotdigital.com/tribute/TupacShakur.html Tupac Shakur – hotshotdigital.com].</ref><ref name="HTP-330">Էդվարդս, Փոլ, 2009, ''Ինչպես ռեփ արտասանել` հիփ հոփի արվեստն ու գիտությունը'', «Չիկագո ռեվյու պրես», էջ 330.</ref>
Պզտիկ տարիքէն արդէն, պայքարն ու բանտարկութինը Թուփաքին կեանքէն մաս կը կազմեր: Իր կնքահայրը՝ Էլմեր «Ժերոնիմօ» Բրադ, Black Panthers-ներէն կարեւոր անդամ մը, ուսուցիչի մը սպանութեան հանցաւոր ելլաւ, բայց պատիժը ջնջուեցաւ: Խորթ հայրը՝ Մուդուլու Շաքուրը, չորս տարի FBI-ի տասը ամէնէն փնտռուած փախստական անցերու ցանկին վրայ է 1982 էն սկսեալ: 1986 ին, Մուդուլուն կը բանտարկուի 1981 ի «Պրինք՛ս»-ի բեռնակառքի գողութեան համար, որ կատարեցին Black Liberation Army-ն ու May 19th Communist Organization-ը: Թուփաքը ունէր խորթ քոյր մը՝ Սեքիուա, ու նաեւ խորթ եղբայր մը՝ Մոփրեմ «Գոմանի» Շաքուր, որ իր քանի մը ձայնագրումներուն մասնակցած է: Ան ուսանած է թատրոն, բանաստեղծութիւն, ճազ եւ դասական պար: Տանա «Մաուս» Սմիսին հետ՝ beatbox ընող ընկերներէն մէկը, Շաքուրը կը շահի ռափի մրցումներու մեծամասնութիւնը: Նորոյթը հետեւող հագուստ չ'ուներ, սակայն Թուփաքը հայտնի անց մըն էր դպրոցին մէջ իր նուրբ երգիծանքին, պատուական ռափի կարողութիւններունն ու որեւէ անցի հետ կապուելու դիւրութեան համար: Ան Ժատա Բինքեդին հետ կը մտերմանայ ու կապերնին կը պահեն մինչեւ մահ:
 
=== Ասպարէզի սկիզբ (1991-1993) ===
Եղած է նաեւ ''Thug Life'', ''Outlawz'' ([[Անգլերեն|անգլ]].՝ ''անօրեններ''), եւ ''Amerikaz Most Wanted'' խումբերու անդամ։
 
Թուփաքին ասպարէզը սկսաւ 1990-ի սկիզբը, երբ Digital Underground խումբին Same Song երգէն տուն մը գրեց: Ան կը շարունակէ մասնակցիլ ու երեւիլ այդ խումբին հաջորդ ալպոմներուն մէջ: 12 նոյեմբեր 1991-ին, 2Pacalypse Now անունով առաջին անցնական ալպոմը մէջտեղ կը բերէ, որ ոսկէ սալիկ կը համարուի 19 ապրիլ 1995 ին Recording Industry Association of America (RIAA)-ի կողմէն: Իր տարած աշխատանքը մարդքային հարցերը մէջտեղ բերելու համարն ու քաղաքական թիրքին շնորհիւ, ալպոմը բաւական յաջողութիւն գտաւ: Սակայն, չոր ու հասարակ բարերուն պատճարով, քննադատեր կը ստանայ Ամերիկա-ի բոխ նախագահ Տան Քեյլինն ու ծնողական խումբերու կողմէն: Երկրորդ ալպոմը՝ Strictly 4 My N.I.G.G.A.Z, հրատարակուեցաւ 16 փետրուար 1993-ին եւ լսնոսկի սալիկ համարուեցաւ RIAA-ի կողմէն: Շաքուրի հանրածանօթութիւնը բաւական կ'աճի Էրնեսդ Ռ. Տիքերսոնի Juice ֆիլմին մէջէն դեր մը ունէնալէն վերջ 1992-ին: Այս դերը նաեւ իրեն ոնրիշ դերերու դռները կը բանայ:
[[1996]] թուականին, [[13 Սեպտեմբեր]]-ին [[Լաս Վեկաս]]ի մէջ Թուփաքի վրայ կը կրակեն չորս անգամ։ Անոր անմիջապէս կը տեղափոխեն Հարաւային Նեւատայի բժշկական կեդրոն, որտեղ 6 օր մնալէն ետք շնչառակայ անբաւարարութեան եւ սրտի աշխատանքի թուլացման պատճառով կը կնքուի մահկանացուն։
 
=== Դատական խնդիրներ (1991-1994) ===
===Ստուդիական թողարկմամբ ալպոմներ===
 
Հակարակ անոր որ Շաքուրը ճանցուած էր երարժշտականն ու ֆիլմարուեստական արումով, ան նաեւ արդարադատութեան հետ խնդիրներ ունեցող անց մը եղած է: Հոկտեմբեր 1991 ին՝ Օքլանտի ոստիկանատութէնէն տասը միլիոն ԱՄՆ տոլար հատուցում պահանջեց, աղաղակելով թէ զինք վայրաքափար ծեծեցին քանի անուշադիրօրէն փողոցը կ'անցներ:
1992 ին, 2Pacalypse Now (ալպոմ ուր ոստիկաններու սպանութեան մասին երգեր կան, մանաւանդ Violent երգը) մտիկ ընող պատանի մը Դեքսասի ոստիկան մերցուց: Լուրը երկրին մէջ տարածուեցաւ ու կարեւորութիւն արաւ: Ամերիկա-ի բոխ նախագահ՝ Տան Քեյլը պահանջեց որ ալպոմը շուկայէն քաշուի, նաեւ լրատուական միջոցներէն որ սփրումը դադրի: Թուփաքը պատասխանեց թէ իր առաջին ալպոմը կը ցուցադրէ Ամերիկա ապրող Ափրիկեցիներուն ամէնօրեայ հարցերը, բայց ան քննադատուեցաւ խօսած ցեւին եւ իր բռնութեան նկարին համար օրենքներուն հանդեպ: Քեյլը բացահայտ հայտարարեց թէ այս ալպոմը «տեղ չ'ունի մեր համայնքին մէջ»:
22 օգոստոս 1992 ին, Մարին Սիդի ի մէջ Շաքուրը կ'երգէր փառատօնի մը արիթով ու մնաց ինքնագիր ստորագրելու համար: Ընդհանուր մտնոլորտն ու տրամադրունը քեշցան երբ Թուփաքին խօսք զարնող անցեր մէջտեղ ելլան: Թուփաքը գրպանէն զէնք մը հանեց բայց գետին ցքեց: Եղբայրը՝ Մոփրեմ զէնքը հաւաքեց ու երեքէն վեց փամփուշտ կրակեց: Հոն կը նահատակուի վեց տարէկաննոց պզտիկ տղայ մը: Երկուքն ալ ոստիկանութէնէն առանց մեղադրանքի ելլան: 1995 ին տղուն մայրը դատ բացաւ: Հրատարակչատունը 300 000-500 000 ԱՄՆ տոլար վճարեց:
1994 ին ֆիլմ արտադրիչի մը հարցակումին յանցաւոր հայտարարուեցաւ:
 
=== Thug Life (1993) ===
 
1993 ի վերջաւորութեան, Թուփաքը ընկերներով Thug Life խումբը ստեղծեց: միայն մէկ ալպոմ հրատարակեցին՝ Thug Life : Volume 1, վոսկէ սալիկ համարուած:
Thug Life ի գաղափարը կեանքի փիլիսոփայութիւն մէն էր Թուփաքին համար, որ իր ապրէլակերպը կը նկարագրէ: Ապրէլակերպ մը ուր անցերը ոչինչէ սկսելով ամէն դժուարութիւններէն կ'անցնին ու իրենց նպատակներուն կը հասնին: Այսինքն հարուստ մէկը Thug Life մը չի կրնար ապրիլ քանի վերապրելու համար պայքարելու պէտք չունի: Հակարակ երեւոյդին, այս գաղափարը բողոցայն կամ ոճրագործ ըլլալու հետ կապ չունի:
 
 
=== Յաւելեալ ===
Թուփաքի վաճառուած ալպոմներու քանակը [[2007]] թուականի դրութեամբ կազմած է 75 միլիոն [[ԱՄՆ տոլար]],<ref>{{Cite document |url=http://www.forbes.com/2007/10/26/top-dead-celebrity-biz-media-deadcelebs07-cz_lg_1029celeb_slide_9.html |title=ամենաբարձ վարձատրուող յայտնի հանգուցեալները. 8` Թուփաք Շակուր |work=«ֆորբսէ |date=հոկտեմբերի 29, 2007 |first=լէայ |last=գոլդման |lastauthoramp=yes |first2=ջեյք |last2=փեյյ |work=«ֆորբսէ |ref=harv |postscript=<!--None--> }}</ref> որու շնորհիւ ճանչուած է աշխարհի լաւագոյն պահանջարկ վայելող երաժշտական գործիչներէն մէկը։ «Ռօլինկ սթոնՍթոնզ» ամսագրի կողմէն որակուած էր որպէս ''բոլոր ժամանակներու մեծագոյն երգիչներէն մէկը''։<ref name = "RS">''Rolling Stone'' Magazine: [http://www.rollingstone.com/music/lists/5702/31963/32519 Բոլոր ժամանակների 100 մեծագույն արտիստները]. հունիսի 22, 2010.</ref>
 
[[Հիփ-հօփ]] ասպարէզէն զատ նկարահանուած է նաեւ ֆիլմերու մէջ։ Թուփաքի կատարումներու հիմնական թեմաներն են բռնութիւնը, ցեղապաշտութիւնը, մեծ քաղաքներու մէջ տիրող զրկանքներն ու դժուարութիւնները եւ այլ սոցիալականընկերային խնդիրներ, ինչպէս նաեւ տարաձայնութիւնները այլ հիփ-հօփ երգիչներու հետ, որոնք սկզբնաւորուած էին 90-ականներու ընթացքին արեւելեան եւ արեւմտեան ափերիափերու րեփըրներուռափըրներու միջեւ (''East Coast - West Coast hip hop rivalry'')։
 
Երաժշտական ասպարէզը սկսած է որպէս «Digital UndergroundէUnderground» ալդըրնըթիւ հիփ-հօփ, օգնական, այնուհետեւ` էմ սիՍի (MC):<ref name="TSTA">{{cite video|title=Tupac Shakur – Thug Angel (The Life of an Outlaw)|date=2002}}</ref><ref name="TSHSD">[http://www.hotshotdigital.com/tribute/TupacShakur.html Tupac Shakur – hotshotdigital.com].</ref><ref name="HTP-330">Էդվարդս, Փոլ, 2009, ''Ինչպես ռեփ արտասանել` հիփ հոփի արվեստնարուեստն ու գիտությունըգիտութիւնը'', «Չիկագո ռեվյու պրես», էջ 330.</ref>
 
Եղած է նաեւ ''Thug Life'', ''Outlawz'' ([[ԱնգլերենԱնգլերէն|անգլ]].՝ ''անօրեններ''), եւ ''Amerikaz Most Wanted'' խումբերու անդամ։
 
[[1996]] թուականին, [[13 Սեպտեմբեր]]-ին [[Լաս Վեկաս]]ի մէջ Թուփաքի վրայ կը կրակեն չորս անգամ։ Անոր անմիջապէս կը տեղափոխեն Հարաւային Նեւատայի բժշկական կեդրոն, որտեղ 6 օր մնալէն ետք շնչառակայշնչառական անբաւարարութեան եւ սրտի աշխատանքի թուլացման պատճառով կը կնքուի մահկանացուն։
 
=== Թողարկմամբ Ալպոմներ===
* [[1991]] թ. - ''[[2Pacalypse Now]]''
* [[1993]] թ. - ''[[Strictly 4 My N.I.G.G.A.Z.]]''
* [[1995]] թ. - ''[[Me Against the World]]''
* [[1996]] թ. - ''[[All Eyez on Me]]''
* [[1996]] թ. - ''[[The Don Killuminati: The 7 Day Theory]]'''
 
== Ծանոօթագրութիւններ ==
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}