«Յովհաննէս Շիրազ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 33.
== Կենսագրութիւն ==
Ծնած է [[Ալեքսանդրապոլ]] (այժմ՝ [[Կիւմրի]])։ Մանկութիւնը անցուցած է որբանոցներու մէջ։ Աշխատած է ծննդավայրին հիւսուածեղէնի գործարանը, որու թերթին («Մանածագործ»)մէջ լոյս տեսած է իր առաջին բանաստեղծութիւնը։ [[1935 թուական|1935]]-ին առանձին հատորով լոյս տեսած է իր երեխայրիքը՝ «Գարնանամուտ»ը, որ անմիջապէս յափշտակուած է ընթերցողներուն կողմէ եւ արագօրէն մեծ համբաւ ապահոված՝ քսանամեայ Շիրազին։ Վիպագիր [[Ատրպետ]] տաղանդաւոր բանաստեղծին տուած է «Շիրազ» գրական անունը, որովհետեւ «Այս երիտասարդին բանաստեղծութիւնները Շիրազի թարմ եւ ցօղով ծածկուած վարդերու բուրմունքն ունին" ([[Շիրազ]]ը քաղաք է Իրանի մէջ, որ յայտնի է իր վարդերով եւ բանաստեղծներով)։
Ուսումը ստացած է [[Երեւանի Պետական Համալսարան]]ին եւ Մոսկուայի Մաքսիմ Կորգիի անուան Գրականութեան հիմնարկին մէջ։ [[1958]]-ին հրատարակած է «Քնար Հայաստանի» գիրքին առաջին հատորը։ Երկրորդ եւ երրորդ հատորները հրատարակուած են [[1965]]-ին եւ [[1974]]-ին։ Այս ժողովածուները նկատուած են Շիրազի բանաստեղծութեան լաւագոյն նմոյշները։
1946-ին, լոյս տեսած է «Պիպլիական» խոհափիլիսոփայական բանաստեղծութիւնը, որու հերոսը մարդն է՝ ժամանակային մեծ ընդգրկումներու մէջ: Ցաւն ու տառապանքը այդ մարդը կը մաքրեն մեղքերէ, կը դարձնեն հնարամիտ, հրաշագործ եւ որոնող, որ կ'իմաստաւորէ կատարելութեան հասնելու անոր ձգտումը:
[[Պատկեր:Հովհաննես Շիրազ....JPG|մինի|ձախից|Յովհաննէս Շիրազ (Քանդակագործ՝ Արա Շիրազ)]]
Շիրազի ստեղծագործութիւնները չափածոյ են։ Ան հեղինակ է հանրաճանաչ հայրենասիրական բանաստեղծութիւններու, որոնցմէ են՝ «Անի», «Սիամանթօ եւ Խջեզարէ», «Իմ Սուրբ Հայրենիք», «Սէրս Գաղտնի Թող Մնայ», «Հայերի Ճակատագիր», «Անդրանիկին» եւ այլն։ Ան գրած է «Հայոց Տանթէական» մեծածաւալ բանաստեղծութիւնը, որ Հայոց ցեղասպանութեան մասին է, թեմա մը, որ արգիլուած էր Սովետական Միութեան մէջ. գլուխգործոց համարուող այս ստեղծագործութեան առաջին տարբերակը գրուած է [[1941]]-ին։ Շիրազի կենդանութեան օրերուն այդ գործէն միայն կարճ հատուածներ հրատարակուած են Սովետական Միութեան մէջ ու քանի մը գլուխներ [[Պէյրութ]]ի եւ [[Թեհրան]]ի մէջ։ Ամբողջութեամբ (աւելի քան 8000 տող) լոյս տեսած է Երեւանի մէջ [[1990]]-ին։
«Յուշարձան մայրիկիս» (Քնար Մայրիկիս) (1968), «Համամարդկային» (1975, ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ) ժողովածուներով եւ «Խաղաղութիւն ամէնեցուն» (1982) բանաստեղծութիւններով մեծ ժողովրդականութեան կ'արժանանայ:
Թաղուած է «Երեւանի Կոմիտասի անուան պանթէոն»ին մէջ, այլ հանրայայտ հայերու կողքին։
[[Պատկեր:Hovhannes Shiraz Grave 02.jpg|մինի|ձախից|Շիրազի Գերեզմանը]]
Տող 65 ⟶ 67՝
*Հայկ-Թադէոս Շիրազ
*Վանանդ Շիրազ
== Շիրազի մասին Գրականութիւն ==
* Սովետահայ գրականութեան պատմութիւն, երկրորդ հատոր (1941-1964, հատորին մէջ զետեղուած է «Հովհաննէս Շիրազ» գլուխը, զոր գրած է [[Սուրէն Աղապապեան]]), Երեւան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1967, 655 էջ։
* [[Գուրգէն Մահարի]], Սուրէն Աղապապեան, [[Հրանդ Թամրազեան]], [[Մկրտիչ Սարգսեան]], Հովհաննէս Շիրազի մասին, Երեւան, «Հայաստան», 1974, 104 էջ։
* Սուրէն Աղապապեան, Հովհաննէս Շիրազ (գրական էթիւտներ), Երեւան, «Սովետական գրող», 1984, 84 էջ։
* Պադիկեան Լ. Հովհաննէս Շիրազի մայրականը.Եր.։ Սովետ. գրող, 1976.-102 էջ։
* Բարսեղեան Խիկար, Շիրազ։ (Հուշ նովելներ։ Թանկագին մասունքներ։ Նամակներ).- Եր.։ Արեւիկ, 1990.264 էջ։
* Գրիգորեան Արամ, Պատումներ Շիրազի կեանքէն, Երեւան։ Սովետական գրող, 1987.- 232 էջ։
* Ապաճեան Վլատիմիր, Յաւերժութեան ուղեւորը.- Սովետ. Հայաստան, 1984, 25 Դեկտ.։
* Աբգարեան Գ. «Երազիս մէջ սիպիր էի աքսորուած»։ (Շիրազի ստեղծ. մասին).- Գրքերի աշխարհ, 1991, 5 Յուլիսի։
* Ատալեան Ն. Վսեմ անուն.- Գրական թերթ, 1984, 28 Դեկտ.։
* [[Մարօ Ալազան]], Յուշեր Հովհ. Շիրազի մասին.- Գրքերի աշխարհ, 1991, N 10 - 12։
* Աղապապեան Ս. «...Գիրս մնա յիշատակող».- Հայրենիքի ձայն, 1984, 26 Դեկտ.։
* [[Աղավնի (գրող)|Աղաւնի]] Մեծ մի մանուկ.- Գրական թերթ, 1984, 21 Դեկտ.։
* Պադիկեան Լ. Նա բարձր էր գնահատում խօսքը.Սովետ. դպրոց, 1984, 27 Դեկտ.։
* Բարսեղեան Խ. Յովհաննէս Շիրազ - 75.- Խորհրդային Հայաստան, 1990, 22 Մայիս։
* Գասպարեան Դ. «Ես պոետների արքան ջահել...».Կուլտ. լուս. աշխատանք, 1986, N 7, 8, էջ 47-52։
* Կյոտակեան Ս. Բանաստեղծի պատգամը.- Պիոներ կանչ, 1984, 26 Դեկտ.։
* Դաւթեան Վ. Նա պիտի մեզ հետ լինէր.- Գրական թերթ, 1990, 18 Մայիս։
* Դաւոեան Ռ. Հովհաննէս Շիրազ.- Գարուն, 1988, թիւ 9, էջ 75-84։
* [[Գեւորգ Էմին|Էմին Գ.]] Անմահութեան ճամբորդը.- Սովետ. դպրոց, 1984, 22 Մարտի։
* Կարճիկեան Հ. Հայոց հանճարի նորագոյն թռիչքը։ («Հայոց Տանթէականը»-ը պոեմի մասին).- Երեկոյեան Երեւան, 1990, 25 Մայիս։
* Յակոբեան Վ. Բարեւ, Շիրազ.- Արցախ, 1990, թիւ 3-4, 45-50։
* Մանուկեան Ս. Աստղիկ Շիրազ։ (Բանաստղծի աղջկայ յուշերը հօր մասին).- Աւանգարդ, 1991, 4 Յունուար։
* [[Անուշավան Մակարյան|Մակարեան Անուշաւան]], Յովհ. Շիրազի լիրիկայի հիմնական գծերը, Երեւան, Երեւանի հեռակայ մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակութիւն, 1968, 61 էջ։
* Մուրատեան Ս. Շիրազը իմ կեանքում։ (Հուշեր).Աւանգարդ, 1992, 11 Փետրուար։
* Պալեան Ա. Քնարի թագը գլխին։ (Յովհ. Շիրազի մասին).- Առագաստ, 1992, թիւ 16։
* Նազարէթ Կիրակոսեան, Մեծ Շիրազի հետ /յուշեր/, Երեւան, 1991, 112 էջ։
* Գէորգ Արշակեան, Հոգով խելառը, Երեւան, 2003։
*Ռուբէն Զարեան, Մայրամուտից առաջ։ Ինքնապատում յուշեր, հատ. 2, Երեւան, 1990, էջ 318-344։
*Սերօ Խանզադեան, Ինչպէս յիշում եմ, Երեւան, 1988, էջ 99-111։
*Արամայիս Սահակեան, Զուարճալի հարցազրոյցներ, Երեւան, 1985, էջ 3-11։
== Ֆիլմ ==
[[Պատկեր:Hovhannes SHIRAZ film GYUMRI rejisor Levon Mkrtchyan.jpg|450px|մինի|Ֆիլմ Հովհաննէս Շիրազ ղեկավար՝ [[Լեւոն Մկրտչեան]]]]
* «Յաւերժի ճամբորդը», Հայֆիլմ, 1983, 35 մմ, թատերագիր եւ բեմադրիչ [[Լեւոն Մկրտչեան]], յօրինող երգահան՝ [[Սարգիս Ալաճաճեան]]։
* «Յովհաննէս Շիրազ" վաուերագրական ֆիլմ», 2005, թատերագիր եւ բեմադրիչ՝ Լեւոն Մկրտչեան։
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}
| |||