«Շիրվանզադէ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Արևելահայերեն|Ալեքսանդր Շիրվանզադե}}
[[Պատկեր:Stamps of Armenia, 2008-05.jpg|մինի|Շիրվանզադէ]]
'''Շիրվանզադէ (Ալեքսանդր Մովսիսեան)''' ծնած է [[Շամախի]], [[Բաքու|Պաքուի]] մօտերը։ Կ’ունենայ դժուար պատանութիւն մը, ցնցուած յատկապէս ծննդավայր քաղաքը քանդող երկրաշարժներէ եւ հօրը սնանկութենէն։
== Կեանք ==
Նախնական դպրատունէ մը ետք ռուսական վարժարան մտած, ուրեմն պատանին կը լքէ ուսումը, կ’երթայ [[Բաքու|Պաքու]]՝ ազգականներու մօտ, ու կը դառնայ պաշտօնեայ։ Միա կողմէ, ան առաջ կը տանի իր զարգացումը՝ ինքնաշխատութեամբ եւ ընթերցումներով։ Շուտով մամուլի մէջ կը սկսին երեւիլ իր առաջին թղթակցութիւններն ու պատմուածքները։ [[1883]]ին Շիրվանզադէն կը հրաժարի պաշտօնեայի կեանքէն ու կը փոխադրւի [[Թիֆլիս]]՝ զբաղելու համար առաւելաբար գրականուեամբ։ Կը ծանօթանայ [[Րաֆֆի (արեւմտահայերէն)|Րաֆֆիի]] եւ ուրիշ երէց գրագէտներու։ Հոն կը մնայ աւելի քան քսան տարի,կը գրէ իր գլխաւոր վէպերը, նաեւ բազմաթիւ պատնուածքներ, իբր գլխաւոր նիւթ ունենալով քաղաքաբնակ(առաւելաբար՝ քաղքենի խաւի) հայութիւնը եւ զայն շրջապատող ուրիշ ազգի տիպարներ, նկարագիրներ ու կենցաղ։
 
'''Շիրվանզադէ (Ալեքսանդր Մովսիսեան)''' ([[1858]]–[[1935]] թթ․), հայ թատերագիր։
[[1898]]ին իբր յեղափոխական ցարական ոստիկանութեան կողմէ ձերբակալուած՝ տարի մը կ’աքսորուի [[Օդեսա|Օտեսա]]՝ [[Սև ծով|Սեւ Ծովու]] վրայ․ ապա կը դառնայ [[Կովկաս]]։
 
'''Շիրվանզադէ (Ալեքսանդր Մովսիսեան)''' ծնածԾնած է [[Շամախի]], [[Բաքու|Պաքուի]] մօտերը։ Կ’ունենայԿ՛ունենայ դժուար պատանութիւնպատանեկութիւն մը, ցնցուածցնցուած՝ յատկապէս, ծննդավայր քաղաքը քանդող երկրաշարժներէերկրաշարժներէն եւ հօրը սնանկութենէն։
[[1905]]ին կ’անցնի [[Փարիզ]], ուր հնգամեակ մը կը հետեւի [[Սորբոն|Սորպոնի]] գրականութեան դասընթացքներուն։
 
== Կենսագրութիւն ==
[[1911]]ին, արեւելահայ եւ արեւմտահայ շրջաններու մէջ կը նշուի Շիրվանզադէի գրական գործունէութեան 30ամեակը, իբր արտայայտութիւնը իր վայելած համահայկական ճանաչումին։ Նոյն տարին, ան վերադարձած է [[Կովկաս]] (նախ՝ [[Թիֆլիս]], ապա [[1917]]էն [[1919]]՝ [[Երևան]])։
 
Նախնական դպրատունէ մը ետք ռուսական վարժարան մտած, ուրեմնուստի պատանինպատանի՝ կը լքէ ուսումը, կ’երթայ [[Բաքու|Պաքու]]՝ ազգականներու մօտ, ու կը դառնայ պաշտօնեայ։ ՄիաՄէկ կողմէ,կողմէն ան առաջ կը տանի իր զարգացումը՝ ինքնաշխատութեամբ եւ ընթերցումներով։ Շուտով մամուլի մէջ կը սկսին երեւիլ իր առաջին թղթակցութիւններն ու պատմուածքները։ [[1883]]ին–ին Շիրվանզադէն կը հրաժարի պաշտօնեայի կեանքէն ու կը փոխադրւիփոխադրուի [[Թիֆլիս]]՝ զբաղելու համար առաւելաբար գրականուեամբ։ Կը ծանօթանայ [[Րաֆֆի (արեւմտահայերէն)|ՐաֆֆիիՐաֆֆի]]ի եւ ուրիշ երէց գրագէտներու։ Հոն կը մնայ աւելի քան քսան տարի,կը գրէ իր գլխաւոր վէպերը, նաեւ բազմաթիւ պատնուածքներպատմուածքներ, իբր գլխաւոր նիւթ ունենալով քաղաքաբնակ (առաւելաբար՝ քաղքենի խաւի) հայութիւնը եւ զայն շրջապատող ուրիշ ազգի տիպարներ, նկարագիրներ ու կենցաղ։
 
[[1898]]ին–ին՝ իբր յեղափոխական, ցարական[[Ցար|ցար]]ական ոստիկանութեան կողմէ ձերբակալուած՝ տարի մը կ’աքսորուիկ՛աքսորուի [[Օդեսա|Օտեսա]]՝ [[Սև ծով|Սեւ ԾովուԾով]]ու վրայ․ ապա կը դառնայ [[Կովկաս]]։
 
[[1905]]ին–ին կ’անցնիկ՛անցնի [[Փարիզ]], ուր հնգամեակ մը կը հետեւի [[Սորբոն|Սորպոնի]] գրականութեան դասընթացքներուն։
 
[[1911]]ին–ին, արեւելահայ եւ արեւմտահայ շրջաններու մէջ կը նշուի Շիրվանզադէի գրական գործունէութեան 30ամեակը30 ամեակը, իբր արտայայտութիւնը իր վայելած համահայկական ճանաչումին։ճանաչման։ Նոյն տարին, ան վերադարձած է [[Կովկաս]] (նախ՝ [[Թիֆլիս]], ապա [[1917]]էն–էն [[1919]]՝ [[ԵրևանԵրեւան]])։
 
Այս տասնամեակին, Շիրվանզադէ յատկապէս պիտի գրէ եւ բեմադրել տայ իր գլխաւոր թատերգութիւնները։
 
Քանի մը տարի կրկին արտասահման ([[Եվրոպա|Եւրոպա]] ու [[Ամերիկա]]) ապրելէ ետք, Շիրվանզադէ [[1926]]ին–ին վերջնականապէս կը հաստատուի [[Հայաստան]], ուր խորհրդային վարչակարգը՝ իր կարգին՝կարգին, անոր կը շնորհէ անհրաժեշտ ճանաչումը։ [[1930]]ին–ին, յոբելեւանինյոբելեանին առթիւ, [[Երևան|Երեւանի]] մէջ պիտի հրատարակուին իր ամբողջական երկերը։
=== Գործեր ===
 
* ՊատմուածքներՊատմուածքներ՝ («Հրդեհ Նաւթագործարանում», «Օրիորդ Լիզա»․․․)
* Վիպակներ, վէպերվէպեր՝ («Արտիստը», «Նամուս», «Քաոս»․․․)
*Թատերգութիւններ (Թատերգութիւններ՝ «Պատուի համարՀամար», «Կործանուածը»․․․)
 
[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Արևմտահայերեն1858 հոդվածներծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:1935 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Հայ թատերագիրներ]]
[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Արեւմտահայերէն յօդուածներ]]