«Շնչարգելք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ ջնջվեց: <nowiki/> (4) oգտվելով ԱՎԲ |
Չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ |
||
Տող 3.
'''Շնչարգելքը''' (asthma) զանազան պատճառներով յառաջացած եւ պարբերաբար կրկնուող շնչահեղձութիւն (dyspnea) է: Յաճախ անիկա կը կոչուի ծանրաշունչ եւ ազմ:
Շնչարգելքը երկարատեւ եւ անհակաշռելի (irriversible) [[Թոքեր (արեւմտահայերէն)|
Ամբողջ երկու թոքերն են որ կախտահարուին եւ անոնց ցնցուղներու (bronchi) եւ ցնցղիկներու (bronchioles)
Շնչարգելքը համատարած [[հիւանդութիւն]] մըն է բոլոր երկիրներու մէջ: Տարուէ տարի շնչարգելքէ տառապող հիւանդներուն թիւը կը բազմապատկուի: Ըստ միջազգային [[Առողջապահութիւն|առողջապահական]] կազմակերպութիւններու ուսումնասիրութիւններուն ամբողջ աշխարհի բնակչութեան մօտաւորապէս եօթը առ հարիւրը կը տառապի շնչարգելքէ:
Տող 14.
=== Հիմնական ախտապատճառները ===
* Մարմնական ընդհանուր գերզգայնութիւն (general allergy).
* Դեղերու եւ սննդանիւթերու գերզգայնութիւն.
* Ծխախտոտի ծուխ.
Ծխողը անմիջականօրէն եւ առաւելաբար ինք կը վնասուի ծխախոտի պարունակած թունաւոր նիւթերէն, իսկ իր շուրջը գտնուողները նոյնպէս կը վնասուին, բայց աւելի նուազ տարողութեամբ եւ երկրորդական ձեւով:
* Զանազան տեսակի թունաւոր կազերու, քիմիական նիւթերու եւ ներկերու ներշնչում.
* Փոշիով եւ բեղմնափոշիով (pollen) ապականած միջավայրի օդի ներշնչում.
* Ժառանգական-ծինային հակամէտութիւն (genetic disposition).
Այն անձերը որոնք շնչարգելքի ծինային հակամէտութիւն ունին դիւրաւ կ'ախտահարուին շնչարգելքով, երբ ենթարկուին վերոյիշեալ ախտապատճառներուն:
* Ստամոքսա-որկորային յետադարձութիւն (gastro-esophageal reflux):
Տեսնուած է, որ այս հիւանդութիւնը ունեցող անհատներուն մեծամասնութիւնը կ'ախտահարուին շնչարգելութենէ:
Տող 32.
=== Երկրորդական ախտապատճառները ===
* Ֆիզիքական գերյոգնութիւն եւ մարմնամարզ.
* [[Խոնաւութիւն|Խոնաւ]] եւ պաղ կամ տաք մթնոլորտ, մշուշ.
* Հոտաւէտ նիւթեր՝ անուշահոտ, օճառ.
* Զգացական-հոգեբանական խանգարումներ.
* Դաշտանի եւ յղութեան շրջանին տեղի ունեցող ճնշուածութիւն եւ հոգեկան վերիվայրումներ:
Երկրորդական ախտապատճառները առանցնաբար՝ հիմնական ախտապատճառներու բացակայութեան, չեն կրնար յառաջացնել շնչարգելքը: Սակայն անոնք կը զօրակցին հիմնական ախտապատճառներուն եւ կամ կը գրգռեն զանոնք ու կը պատճառեն կանխահաս շնչարգելք:
Տող 43.
Շնչարգելքի յատկանշական ախտանշանները հետեւեալներն են.
* Չոր հազ, որ աւելի զգալի կ'ըլլայ գիշեր ատեն եւ քունի ընթացքին.
* Շնչասլոց ներշնչումի եւ արտաշնչումի ընթացքին.
* Կարճատեւ ներշնչում եւ արտաշնչում ու արագ շնչառութիւն.
* րծքավանդակի (chest wall) ճնշում-նեղութիւն:
Այս ախտանշանները՝ բոլորը նոյն ձեւով եւ նոյն ուժգնութեամբ չեն պատահիր շնչարգելքէ տառապող անհատներուն: Շատ մը հիւանդներ կ'ապրին որոշ ժամանակաշրջան մը առանց որեւէ մէկ ախտանշանի եւ յանկարծ որոշ գրգռիչ պատճառով մը կը սկսին մնայուն շնչարգելքի ուժգին ախտանշանները: Ուրիշներ ամէնօրեայ ախտանշաններով կ'ապրին, բայց
Շնչարգելքէ ախտահարուած անհատներուն մեծամասնութիւնը դեղադարմանումներով կ'ապրին եւ կը գործեն գրեթէ բնական պայմաններու մէջ: Սակայն անակնկալ որոշ գրգռիչ ազդակներու յայտնաբերումով անոնցմէ շատերը կ'ունենան շնչարգելքի ուժգին նոպա-ախտաժամ (asthmatic attack) եւ կը մատնուին ամբողջական անգործութեան: Շնչարգելքի ուժգին նոպայի ախտաբանական պատճառները հետեւեալներն են՝ անակնկալ եւ արտառոց զօրութեամբ ցնցուղներու կծկում-նեղացում, ցնցուղներու ներքին մակերեսի ջրուռեցք, եւ առատ թանձր խուխի արտադրութիւն: Այս բոլորը կը յառաջացնեն ուժգին նոպայական շնչարգելքը իր ախտանշաններով՝
== Զատորոշում ==
Տող 57.
=== Անչափահասներու եւ մանուկներու պարագայ ===
* [[Քիթ (արեւմտահայերէն)|
* Օտար մարմիններու թոքային ներշնչումէ.
* Խռչափողային (larynx) ընդոծին թաղանթէ (congenital web).
* Խռչափողի աճառային թուլացումէ (laryngomalacia).
* [[Շնչափող (արեւմտահայերէն)|
* Ժահրային ցնցղատապէ (bronchitis),
=== Չափահասներու պարագայ ===
* Մնայուն ցնցղատապէ.
* Փքռոյցէ (emphysema).
* Սրտի կաթուածէ (myocardial infarction) եւ սրտի աշխատանքի վատթարացումէ (heart failure).
* Թոքային խլիրդէ.
* Ձայնալառային հիւանդութիւններէ:
Յաճախ շնչարգելքին կ'ուղեկցին վարի շնչառական համակարգի մանրէական բորբոքումներ, որոնք կը յայտնուին ջերմով, դողով, քրտինքով եւ խուխով հարուստ հազով:
Տող 79.
Շնչարգելքը հիմնական դարմանում չունի: Սակայն անոր ախտանշանները եւ մանաւանդ շնչարգելութիւնը մեղմացնելու միտումով կը գործածուին կարգ մը դեղեր, որոնցմէ կարեւորագոյններն են.
* Ցնցուղները ընդլայնող դեղեր (bronchodilators), որոնք կը գործածուին ներշնչումով (inhalation).
* Corticosteroid դեղեր՝ ներերակային կամ բերնի ճամբով.
* Հակագերզգայնութեան դեղեր.
* Թթուածինի ներարկում՝ բերնի կամ քիթի ներշնչումով, ինչպէս նաեւ արուեստական շնչառական սարքով.
* Դիմադրողականութիւնը զօրացնող դեղեր.
* Հակամանրէական դեղեր՝ բորբոքումի գոյութեան պարագային:
Այս դեղադարմանամիջոցներու կողքին պէտք է հակակշռել շնչարգելքի գրգռիչները:
Տող 93.
== Տե'ս Նաեւ ==
* [[Ականջ (արեւմտահայերէն)]]
* [[Փայծաղ (արեւմտահայերէն)]]
* [[Ականջային Արիւնահոսութիւն]]
* [[Գլխապտոյտ]]
* [[Մանկական Անդամալուծութիւն]]
* [[Ողնայարի Կողմնածռութիւն]]
* [[Ջղային Անախորժակութիւն]]
== Ծանօթագրութիւններ ==
Տող 105.
== Աղբիւրներ ==
* «Asbarez» օրաթերթ, Յօդուածներ, դտկ. Կարպիս Հարպոյեան, [[8 Յունիս]] [[2012]]:
[[Կատեգորիա:Գիտութիւն]]
|