Չժոու հարստութեան ժամանակաշրջանի հնագոյն արձանագրութիւնները (մ․թ․ա XI—III դարեր) նախորդի օրինակով տարին կը ներկայացնեն 12 լուսնային ամիսով, ուր կրկին կ'աւելնայ տասներեքերրորդը։ Ամիսները կը հերթագային 29 եւ 30 օրերով, իսկ անհամապատասխանութենէն խուսափելու համար երբեմն լրացուցիչ օր կ'աւելացուի ամսուան աւարտին։ Տարուան սկիզբը կը նկատուի ձմեռնային արեւադարձէն առաջ նորալուսինը։
=== Ցին դինաստիայիհարստութեան օրացույցօրացոյց ===
Մեր թվարկությունիցթուարկութենէ առաջ 221 թվականին-ին, երբ [[Ցին Շի Հուանդի (արեւմտահայերէն)|Ցին Շի Հուանդի]] կայսրը միավորեցմիաւորեց Չինաստանը, նաան արեցկատարեց օրացույցայինօրացոյցային բարեփոխումներ ևեւ մտցրեցմտցուց մեկմէկ ընդհանուր օրացույց։օրացոյց։ Ցին դինաստիայիհարստութեան ժամանակ գործնականումգործնականի մտցվեցմէջ մտցուեցաւ 24 եղանակ, որոնք որոշվում էրկ'որոշուէր [[ԽավարածիրԽաւարածիր|խավարածրումխաւարածիրի]] արևիմէջ արեւի դիրքով, որնոր էլնաեւ հիմք հանդիսացավհանդիսացաւ գյուղատնտեսականգիւղատնտեսական օրացույցին։օրացոյցին։ ԵղանակներնԵղանակները անմիջական կապ չունենչունին ԼուսնիԼուսինի շարժիշարժումին հետ։
== Տարբերակներ ==
ԱրևելյանԱրեւելեան այլ օրացույցներըօրացոյցները կամ ամբողջությամբամբողջութեամբ նույնացվումկը եննոյնացուին չինականին (կորեականքորէական), կամ շատ առումներով նման են չինական, սակայն ունենունին որոշակի տարբերությունտարբերութիւն (վիետնամական՝վիեթնամական՝ կենդանակերպի ցիպլում ճագարը փոխարինվածփոխարինուած է կատվովկատուով, տիբեթական՝թիպէթական՝ որոշակի փոփոխությունփոփոխութիւն կենդանակերպի անուններումանուններով, ճապոնական՝ճափոնական՝ փոխվածփոխուած է հաշվարկմանհաշուարկման սկզբունքը)։
Չինական (չինա-ույղուրական) օրացույցիօրացոյցի տարրերը մոնղոլներիմոնկոլներիու արշավանքներիարշաւանքներու շնորհիվշնորհիւ հասան իսլամադավանիսլամադաւան աշխարհին։
