|
'''Կարապետ Ամիրա Պալեան''' ([[1800]] - [[1866]] թթ․), սուլթանական ճարտարապետ Պալեաններու ամիրայական ընտանիքին հռչակաւոր ներկայացուցիչը։
Կարապետ Ամիրա ծնած է [[1800]]ին, իր հօրը մահուան ատեն թէեւ երիտասարդ սակայն վարժ ըլլալով ճարտարապետական արուեստին մէջ, իր հօրը տեղ կ'անուանուի ճարտարապետ կայսերական պալատին, իր քեռայրին [[Սէրվէրեան Յրվհաննէս]] ամիրային հետ։ ▼
▲Կարապետ Ամիրա ծնած է [[1800]] ին–ին, իր հօրը մահուան ատեն թէեւ երիտասարդ , սակայն վարժ ըլլալով ճարտարապետական արուեստին մէջ, իր հօրը տեղ կ'անուանուի ճարտարապետճարտարապետ՝ կայսերական պալատին, իր քեռայրին [[Սէրվէրեան ՅրվհաննէսՅովհաննէս]] ամիրային հետ։
Իր արուեստին մէջ ցոյց տուած ճարտարութեան շնորհիւ [[Կարապետ]] ''խալֆա'' կ'արժանանայ բարձրագոյն գնահատման և ասով կը ստանայ ազգին մէջ արաջնակարգ գիրք։ ▼Բարեսիրտ և գթած ըլլալրվ, հետամուտ եղաւ բարենպատակ հաստատութեանց հաստատման և բարգաւաճման։ Ունումնասէր` ազգին մէջ դաստիարակութիւն տարածելու համար ջանք չը խնայեց։ Կրօնասէր` խստապահանջ եղաւ հաւատալիքներու և աններող անոնց դէմ` որոնցմէ կը կասկածեր թէ չեն հարգեր հայ եկեղեցւոյ աւանդութիւնները։ ▼
▲Իր արուեստին մէջ ցոյց տուած ճարտարութեան շնորհիւշնորհիւ՝ [[Կարապետ ]] ''խալֆա'' , կ'արժանանայ բարձրագոյն գնահատման , և ասովուստի կը ստանայ ազգին մէջ արաջնակարգ գիրք։դիրք։
[[1832]]ին, երբ [[Պեզճեան]] ձերնարկեց հիմնել [[Եէտի-Գուլէ]]ի Ազգ. հիւանդանոցը, իր գլխաւոր աջակիցն էր [[Կարապետ]] ամիրեա` որ [[Սէրվէրեան Յովհաննէս]] ամիրայի հետ հիւանդանոցի շէնքին ճարտարապետը եղաւ։ Քիչ ետքը [[1836]]ին միշտ իր քեռայրին հետ ''Սկիւտարի'' մէջ բարձրագոյն ուսումնարան մը հաստատելու գաղափարը ունեցաւ։ Իրենց նախաձերնութեամբ ժամանակին ամիրաները գումարուեցան Պատրիարքարան` [[Աղաւնի Պատրիարք]]ի նախագահութեան տակ, Օգոստոս [[26]]ին։ Այդ ժողովին մէջ որոշուեցաւ ''Սկիւտարի'' Երուսաղէմատան խարխուլ վանքը վերաշինելով բբանալ ճեմարանը։ Ամիրաները յանձն առին ճեմարանին տարեկան ծախքին համար Երուսաղէմի վանքը վճարեց 20000 ղրուշ։ Շէնքին հիմնարկութիւնը կատարուեցաւ Սեբտեմպեր [[18]]ին և երկու տարի ետք [[1838]] Դեկտեմբբեր [[9]]ին Ճեմարանը կը բացուէր։ ▼▲Բարեսիրտ ևեւ գթած ըլլալրվըլլալով, հետամուտ եղաւկ՛ըլլայ բարենպատակ հաստատութեանց հաստատման ևու բարգաւաճման։ ՈւնումնասէրՈւսումնասէր` ազգին մէջ դաստիարակութիւն տարածելու համար ջանք չըչէ խնայեց։խնայած։ Կրօնասէր[[Կրոն|Կրօն]]ասէր` խստապահանջ եղաւեղած հաւատալիքներու ևու աններող անոնց դէմ `, որոնցմէ կը կասկածերկասկածէ, թէթէ՝ չեն հարգերյարգեր հայ [[Եկեղեցի|եկեղեցւոյ ]] աւանդութիւնները։[[Ավանդություն|աւանդութիւն]]ները։
▲[[1832]] ին–ին, երբ [[ Պեզճյան մայր վարժարան (Թուրքիա)|Պեզճեան]] ձերնարկեց հիմնել [[Եէտի-Գուլէ]]ի Ազգ. հիւանդանոցը, իր գլխաւոր աջակիցն էր [[Կարապետ]] ամիրեա`ամիրան, որ [[Սէրվէրեան Յովհաննէս]] ամիրայի հետ հիւանդանոցի շէնքին ճարտարապետը եղաւ։հանդիսացաւ։ Քիչ ետքըետք [[1836]] ին–ին, միշտ իր քեռայրին հետ , ''Սկիւտարի'' մէջ բարձրագոյն ուսումնարան մը հաստատելու գաղափարը ունեցաւ։ Իրենց նախաձերնութեամբ ժամանակին ամիրաները գումարուեցան Պատրիարքարան` [[Աղաւնի Պատրիարք]]իՊատրիարքի նախագահութեան տակ, [[Օգոստոս ]] [[26]] ին։–ին։ Այդ ժողովին մէջ որոշուեցաւ ''Սկիւտարի'' Երուսաղէմատան խարխուլ վանքը վերաշինելով բբանալբանալ ճեմարանը։ Ամիրաները յանձն առին ճեմարանին տարեկան ծախքին համար Երուսաղէմի վանքը վճարեց 20000 ղրուշ։ Շէնքին հիմնարկութիւնը կատարուեցաւ Սեբտեմպեր [[18]] ին–ին ևեւ երկու տարի ետք [[1838]] –ի Դեկտեմբբեր[[Դեկտեմբեր]] [[9]] ին–ին Ճեմարանը կը բացուէր։բացուի։
Սկիւտարի ճեմարանը Ազգին առաջին բարձրագոյն վարժարանը եղաւ այսպէս և մանկավարժական նոր սկզբունքներու համաձայն կառավարուելով կարող ուսուցիչներու ձերքով հասցուց զարգացած աշակերտներ։ Ծանօթ են նաև դժբաղդաբար այն վէճերը որոնք տեզի տուաւ կրթական սոյն հաստատութիւնը դուռ բանալով ժողովուրդին և ամիրաներուն մէջ եղած կռիւներուն որոնց միջոցին Պալեան ամիրեան [[եսնաբներ]]ուն կողմը կը բռնէր ժիշտ։ ▼
▲Սկիւտարի ճեմարանը Ազգին առաջին բարձրագոյն վարժարանը եղաւ այսպէս ևու մանկավարժական նոր սկզբունքներու համաձայն կառավարուելով կարող ուսուցիչներու ձերքովձեռքով հասցուց զարգացած աշակերտներ։ Ծանօթ են նաևնաեւ դժբաղդաբարդժբախտաբար այն վէճերը , որոնք տեզիտեղի տուաւտուին՝ կրթական սոյն հաստատութիւնը դուռ բանալով ժողովուրդին ևու ամիրաներուն մէջ եղած կռիւներուն , որոնց միջոցին Պալեան ամիրեանամիրան [[եսնաբներ]]ունէսնաֆներուն կողմը կը բռնէր ժիշտ։միշտ։
[[1847]]ին–ին Կարապետ ամիրա աջակցելով վառօդապետ ամիրաներուն, [[ճէզայիրլեան]]իՃէզայիրլեանի, ևեւ [[Կրճիկեան Յակոբ]] էֆէնտիի` գլխաւոր ջանագիրներէն մէկը եղաւ որպէսի հաստատուի հոգեւոր, ինչպէս նաևնաեւ գերագոյն ժողովները, այս վերջնոյն կը մասնակցէին [[եսնաֆներ]]նէսնաֆներն ալ, ևեւ ահա ստորագրել տուին [[ՄաթէոսՄատթէոս Պատրիարգ]]իՊատրիարքի բագրիր, մը որով կայսայս կառավարութենէն արտօնութիւն կը խնդրուէր երկու ժողավներունժողովներուն կազմակերպութեան։
[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:ԱրևմտահայերենԱրեւմտահայերէն հոդվածներյօդուածներ]]
{{DEFAULTSORT:Պալեան, Կարապետ}}
| 