«Պահք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Պահք''', պաս, պահոցորեր, պահեցոծութիւն, ծոմ, ծոմապահութիւն, որոշ կրօններուն մէջ ուտելիքի համ առանցին տեսակներու համար որոշուած ժամկէտով սահմանուած արգելք, կերակուրներէն լրիվ կամ մասնակի հրաժարում (պահեցողութիւն)։ Պահքի արտահայտած միւս իմաստը ինքնաքննութեան ու խոկումի ժամանակաշրջանն է, հատկապես Մեծ պահոց շրջանը, երբ հաւատացեալները ոչ միայն կերակուրներէն կը հրաժարին, այլեւ՝ հեռու կը ման մարմնական հաճոյքներէն, [[ապաշխարութիւն(արեւմտաայերէն)|ապաշխարութեամբ]] ու աղոթասացութեամբ չափաւոր, զուսպ կեանք կը վարեն։ Պահք հիմնաւորուի է մարմնի հանդեպ հոգւոյ առաջնայնութեան ուսմունքով։ [[Քրիստոնէութիւն(արեւմտահայերէն)|Քրիստոնեական]], [[Իսլամական(արեւմտահայերէն)|մուսուլմանական]], [[հուդայականութիւն(արեւմտահայերէն)|հուդայական]] կրոններուն մէջ Պահքը հաւատի ամրապնդման միջոց է, որ ունի նաեւ մաքրագործական եւ ճգնակեցական նշանակութիւն։ Պահքը քրիստոնեական եկեղեցւոյ կեանքի կարեւոր երևոյթներէն է։ Շատեր վկայուած է [[Աստվածաշունչ(արեւմտահայերէն)|Աստվածաշունչին]] մէջ, ինչպես նաեւ «[[Նոր կտակարան(արեւմտահայերէն)|Նոր կտակարան]]»-ին մէջ երկնքի արքայութեան արժանի դառնալու եւ մեղքերէն թողութիւն ստաընալու համար։ Ներկայիս նոյնացուած Պահք եւ ծոմ բառերը նախկին տարբեր իմաստներով արտահայտուած են։ Ծոմ կը նշանակէ օրական մեկ անգամ ուտելով պաս պահել, իսկ Պահքը ընդհանրապես կերակուր չուտել։ Ներկայիս Պահքը կ՛արտահայտուի պահեցողութեան այն տեսակը, որուն ընթացքին թոյլատրուի գործածել բուսական ծագում ունեցող կերակուրներ, զերծ մնալով ամեն տեսակ մսեղենէն ու կաթնեղենէն։

ա. Օրական Պահք, իւրաքանչիւր շաբթուայ [[չորեքշաբթի(արեւմտահայերէն)|չորեքշաբթի]] և [[ուրբաթ(արեւմտահայերէն)|ուրբաթ]] օրերու Պահք, որ, համաձայն Հայ եկեղեցւոյ Տոնացոյցի, կը վերաբերի տարուայ գրեթէ բոլոր շաբաթներուն, բացառութեամբ Ս. Ծննդեան շաբթուայ ([[Յունուար(արեւմտահայերէն)|Յունուարի]] 6– 13) [[չորեքշաբթի(արեւմտահայերէն)|չորեքշաբթի]] և [[ուրբաթ(արեւմտահայերէն)|ուրբաթ]] օերրու եւ [[Ս. Զատիկ(արեւմտահայերէն)|Ս. Զատկէն]] մինչեւ [[Համբարձում(արեւմտահայերէն)|Համբարձում]] ինկած շաբաթներու [[չորեքշաբթի(արեւմտահայերէն)|չորեքշաբթի]] ու [[ուրբաթ(արեւմտահայերէն)|ուրբաթ]] օրերու, որոնք պահոց օրեր չեն։ [[Քառասնօրեայ Պահք(արեւմտահայերէն)|Քառասնօրեայ Պահք]], կը կոչուի նաեւ Մեծ Պահք (Բուն [[Բարեկենդան(արեւմտահայերէն)|Բարեկենդանի]] երկուշաբթիէն մինչև [[Աւագ ուրբաթ(արեւմտահայերէն)|Աւագ ուրբաթ]])։

բ. Քառասուն օր, կապուած է անապատ քաշուած [[Քրիստոս(արեւմտահայերէն)|Քրիստոսի]] քառասնօրեայ ծոմապահութեան, աղօթքի և ապաշխարութեան շրջանի, ինչպես նաև Ս. Գիրքին հաճախակի հիշուող 40 խորհրդանշական թուի հետ։ Իրականին մէջ Քառասնօրեայ Պահք 47 օր կը տեւէ, իսկ 48-րդ օրը ճրագալոյց [[Ս. Զատիկ(արեւմտահայերէն)|Ս. Զատիկի]] նավակատիքն է։ Քառասնօրեայ Պահք օրերը կը կոչուին Տաղուհացի կամ աղեւացքի օրեր, այսինքն Մեծ Պահք աղով ու հացով անցկացնելու ժամանակաշրջան։ Հին ժամանակ աղ ու հացով կ՛ապրէին ճգնաւորներն ու անապատականները։ Ներկայիս աղուհացի օրը պահոց այն օրն է, երբ պետք է Պահքի կերակուրներ ուտել։ Մեծ Պահքի շրջանին կը փակուի եկեղեցւոյ խորանի վարագոյրը, եւ պսակ չի կատարուիր։

գ. Ս. Վարդավառի Պահք, Այլակերպութեան այս շաբաթապահքը կե տեւէ հինգ օր եւ տօն չունի։

բ. Եղիական Պահք, ըլլալով ամառնամուտի ([[Յունիս(արեւմտահայերէն)|Յունիս]]) Պահք, կը կոչվուի նաեւ Ամռան Պահք, իսկ ժողովրդական լեզուով նաեւ Թրթուրի պաս։ Զատկէն հետոյ առաջին շաբաթապահքն է։ Եղանակային Պահք ըլլալով կապ չունի Եղիա մարգարէի հետ, սակայն Եղիական կը կոչուի, որովհետեւ շաբաթապահքի վերջին օրը հիշատակն է Եղիա մարգարէի։ Կը տեւէ հինգ օր եւ տօն չունի։

ա. Առաջաւորաց Պահք, կը կոչվուի է նաեւ Առաջաւորք, կը նշանակուի առաջինը։ ան կը տեւէ հինգ օր, ունի սրբական տօներ։ Շաբաթավերջը [[Ս. Սարգիս(արեւմտահայերէն)|Ս. Սարգսի]] տօնն է եւ կը կոչուի նաև (ժողովրդական) Ս. Սարգսի Պահք։