«Պահք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
վիքիֆիկացում, կետադրական, փոխարինվեց: → (6) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 2.
{{Արևելահայերեն|Պահք}}
[[Պատկեր:Fritz Zuber-Buhler The Third Thursday in Lent.jpg|350px|մինի|աջից|Պահքի նշման կարգը]]
'''Պահք''', պաս, պահոցորեր, պահեցոծութիւն, ծոմ, ծոմապահութիւն, որոշ կրօններուն մէջ ուտելիքի համ առանցին տեսակներու համար որոշուած ժամկէտով սահմանուած արգելք, կերակուրներէն լրիվ կամ մասնակի հրաժարում (պահեցողութիւն)։ Պահքի արտահայտած միւս իմաստը ինքնաքննութեան ու խոկումի ժամանակաշրջանն է, հատկապես Մեծ պահոց շրջանը, երբ հաւատացեալները ոչ միայն կերակուրներէն կը հրաժարին, այլեւ՝ հեռու կը ման
Ըստ Հայ եկեղեցւոյ սահմանած կարգի, տարուայ մօտ վեց ամիսը պահոց օրեր են։ Ըստ անոր Հայ եկեղեցին տարուա օրերը բաժնած է երկու մասի՝ տօնական եւ պահոց օրերու։ Եկեղեցական կանոններու համաձայն, իւրաքանչիւր շաբթուայ [[չորեքշաբթի(արեւմտահայերէն)|չորեքշաբթի]] և [[ուրբաթ(արեւմտահայերէն)|ուրբաթ]] օրերը Պահք են։ Պահոց օրերը կ՛ըլլան բուն պահոց օրեր, երբ պետք է հրաժարուիլ կենդանական ծագում ունեցող կերակուրներու (մսեղեն, կաթնեղեն, ձկնեղեն) օգտագործումէն և նաւակատյաց պահոց օրեր, երբ կարելի է ուտել կաթնեղէն և ձկնեղէն։ Նավակատիքի օրեր են հինգ Տաղավարների շաբաթապահոց [[շաբաթ(արեւմտահայերէն)|շաբաթ]] օրերը։
== Պահոց օրեր ==
Պահոց օրերը բաժանուած են երեք խումբի. ա. Օրական Պահք, բ. Քառասնօրեայ Պահք (Մեծ Պահք), գ. Շաբաթական Պահք (Շաբաթապահք)։
ա. Օրական Պահք, իւրաքանչիւր շաբթուայ [[չորեքշաբթի(արեւմտահայերէն)|չորեքշաբթի]] և [[ուրբաթ(արեւմտահայերէն)|ուրբաթ]] օրերու Պահք, որ, համաձայն Հայ եկեղեցւոյ Տոնացոյցի, կը վերաբերի
բ. Քառասուն օր, կապուած է անապատ քաշուած [[Քրիստոս(արեւմտահայերէն)|Քրիստոսի]] քառասնօրեայ ծոմապահութեան, աղօթքի և ապաշխարութեան շրջանի, ինչպես նաև Ս. Գիրքին հաճախակի հիշուող 40 խորհրդանշական թուի հետ։ Իրականին մէջ Քառասնօրեայ Պահք 47 օր կը տեւէ, իսկ 48-րդ օրը ճրագալոյց [[Ս. Զատիկ(արեւմտահայերէն)|Ս. Զատիկի]] նավակատիքն է։ Քառասնօրեայ Պահք օրերը կը կոչուին Տաղուհացի կամ աղեւացքի օրեր, այսինքն Մեծ Պահք աղով ու հացով անցկացնելու ժամանակաշրջան։ Հին ժամանակ աղ ու հացով կ՛ապրէին ճգնաւորներն ու անապատականները։ Ներկայիս աղուհացի օրը պահոց այն օրն է, երբ պետք է Պահքի կերակուրներ ուտել։ Մեծ Պահքի շրջանին կը փակուի
գ. Հիմնականին մէջ հինգ օրուայ [[երկուշաբթի(արեւմտահայերէն)|երկուշաբթիէն]] մինչեւ [[ուրբաթ(արեւմտահայերէն)|ուրբաթ]] ինկած Պահքն է։ Հայ եկեղեցւոյ շաբաթապահքերու կարգադրութիւնը կը վերագրուի [[Ներսես Բ Բագրեւանդցի(արեւմտահայերէն)|Ներսես Բ Բագրեւանդցի]] կաթողիկոսին (548–557):
դ. Շաբաթական Պահքեր, անոնք 12-ն են. [[Ծնունդ(արեւմտահայերէն)|Ծննդեան]], Եղիական, [[Լուսաւորիչ(արեւմտահայերէն)|Լուսաւորչի]], [[Վարդաւառ(արեւմտահայերէն)|Վարդաւառի]], Վերափոխման ([[Աստուածածին(արեւմտահայերէն)|Աստուածածնի]]), Խաչուերացի, Վարագայ Խաչի, Հիսնակաց, [[Ս. Յակոբ(արեւմտահայերէն)|Ս. Յակոբի]], Առաջաւորաց, Մեծ պահոց երկրորդ շաբաթուայ, Աւագ շաբաթ։ Շաբաթապահքերը բաժանուած են երեք խումբերու։
== ՀԻնգ Տաղաւարներու ==
Տող 18 ⟶ 17՝
[[Պատկեր:Pieter Bruegel the Elder - The Fight between Carnival and Lent (detail) - WGA3375.jpg|350px|մինի|ձախից]]
բ. Ս. Հարութեան Պահք, կը կոչուի է նաեւ Աւագ շաբաթի Պահք, որովհետեւ կը վերաբերի [[Զատիկ(արեւմտահայերէն)|Զատկին]] նախորդող վեց օրերուն։ Աւագ երկուշաբթիէն Աւագ շաբաթ օրը Հարութեան շաբաթապահքի օրերն են։ Այս Պահքը անբաժան մասն է Քառասնօրեայ կամ Մեծ Պահքի։ Այս ընթացքին չկայ ոչ մէկ տօն, հետեւաբար վեց օրերն ալ պահոց են։
գ. Ս. Վարդավառի Պահք, Այլակերպութեան այս շաբաթապահքը
դ. Ս. Աստվածածնի կամ Վերափոխման Պահք, նոյնպէս կը տեւէ հինգ օր եւ տօն չունի։
ե. Ս. Խաչի Պահք, Խաչուերացի շաբաթապահքը կը տեւէ հինգ օր եւ տօն չունի։
Տող 25 ⟶ 24՝
Անոնք Մեծ պահոց երկրորդ շաբաթուա, Եղիական, Վարագա Խաչի, Ս. Յակոբի Պահքերն են։
ա. Մեծ Պահոց, երկրորդ շաբաթուայ Պահք, այս շաբաթապահքը ([[Մարտին(արեւմտահայերէն)|Մարտին]]) կը կոչվուի նաեւ Գարնանամուտի Պահք։ կը Պատկանի Մեծ պահոց շարքին։ Առանձնացուած է եղանակային պատճառովներով։ կը տեւէ հինգ օր եւ տօն չունի։
բ. Եղիական Պահք, ըլլալով ամառնամուտի ([[Յունիս(արեւմտահայերէն)|Յունիս]]) Պահք, կը կոչվուի նաեւ Ամռան Պահք, իսկ ժողովրդական լեզուով նաեւ Թրթուրի պաս։ Զատկէն հետոյ առաջին շաբաթապահքն է։ Եղանակային Պահք
== Այլ շաբաթապահքեր ==
Այլ շաբաթապահքեր, անոնք են Առաջաւորաց, Հիսնակաց եւ Լուսաւորչի Պահքերը։
ա. Առաջաւորաց Պահք, կը կոչվուի է նաեւ Առաջաւորք,
բ. Հիսնակաց Պահք, Հիսնակ կը նշանակուի հիսուն օրերու ժամանակաշրջան։ Հինէն հիսնակաց պահեցողութիւնը սկսած է [[Քրիստոս(արեւմտահայերէն)|Քրիստոսի]] ծնունդէն հիսուն օր առաջ եւ պահվուած մինչև Աստվածահայտնութեան տօնը։ Ներկայիս Հիսնակաց Պահքը կը պահվուի միայն հինգ օր։
գ. Լուսաւորչի Պահք, այդպես կը կոչուի, որովհետեւ նուիրուած է [[Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ(արեւմտահայերէն)|Ս. Գրիգոր Լուսաւորչի]] նշխարներու գիւտին։ Կը տեւէ հինգ օր եւ իր մեջ կը պարունակէ սրբական այլ տօներ։ Կան նաեւ այլ տարբեր առիթներով պահուող Պահքեր։ Այսպես, եկեղեցականները իրենց ձեռնադրութենէն հետոյ 40 օր պետք է Պահք պահեն, ոմանք Պահք կը պահեն նաեւ հաղորդութենէն առաջ եւ այլն։
== Տես նաեւ ==
|