«Ռեթէոս Պէրպէրեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ արեւմտահայերէն յօդուածներուն բարելաւման նպատակով oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 30.
}}
'''Ռեթէոս Պէրպէրեան''' ([[10 Հոկտեմբեր]] [[1848]], [[Կոստանդնուպոլիս (արեւմտահայերէն)|Կ. Պոլիս]] - [[6 Ապրիլ]] [[1907]], [[Կոստանդնուպոլիս (արեւմտահայերէն)|Կ. Պոլիս]]), հայ [[գրող]], մանկավարժ, բանաստեղծ, հրապարակախօս, տնտեսագէտ
եւ թարգմանիչ, «Պէրպէրեան վարժարան» դպրոցիվարժարանի հիմնադիր։ Անոր նշանաբանը եղախեղած է․ «Առանց [[Կրթութիւն|կրթութեան]] չկայ կեանք, չկայ երջանկութիւն»<ref>[http://hy.radiovaticana.va/storico/2010/08/11/%D5%A7%D5%BB_%D5%B4%D5%A8_%D5%B0%D5%A1%D5%B5_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%A7%D5%B6_%D5%BC%D5%A5%D5%A9%D5%A7%D5%B8%D5%BD_%D5%BA%D5%A7%D6%80%D5%BA%D5%A7%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%281851-1907%29._%D5%B0%D5%A1%D5%B5_%D5%B4%D5%BF%D6%84%D5%AB_%D5%A5/arm-414681 Ռեթէոս Պէրպէրեան. Հայ Մտքի Եվ Հոգիի Մեծանուն Մշակը]</ref>։
 
==Կենսագրութիւն==
Ծնած է 1851-ին, Խասգիւղ, Պոլիս։ Թաղի Ներսէսեան վարժարանիվարժարանին մէջ ստացած է իր նախակրթութիւնը, որ զարգացուցած եւրոպականԵւրոպական լեզուներու սերտողութեամբ՝ Պոլսոյ օտար վարժարաններու մէջ, բայց յատկապէս ինքնազարգացման։ Կանուխ տարիքէն դրսեւորած է մանկավարժական իր կոչումին ուղղութեամբ նուիրում։ 16 տարեկանին արդէն սկսած է անձնական դասեր տալ բարեկեցիկ ընտանիքի զաւակ իր տարեկիցներուն։ Հազիւ 25 տարեկան՝ Ռ. Պէրպէրեան, 1876-ին կընկը ձեռնարկէ նախ ՔաղքեդոնիՔաղկեդոնի (Գատըգիւղ), ապա Սկիւտարի մէջ սեփական վարժարանի հիմնումին։ Եւ իր անունով կոչուած Պոլսոյ [[Պէրպէրեան Վարժարան (Պոլիս)|Պէրպէրեան վարժարան]]ը բառին բուն իմաստով սերնդա-կերտումիսերնդակերտումի օճախ դարձաւ արեւմտահայ իրականութեան մէջ՝ ներգրաւելով ոչ միայն Պոլսոյ, այլեւ գաւառներու նորահաս սերունդը գիշերօթիկի իր բաժնով։
 
[[Սիամանթօ|Սիամանթո]]յի, [[Վահան Թէքէեան]]ի եւ [[Լեւոն Բաշալեան]]ի տարողութեամբ բանաստեղծ ու մտաւորական մեծութիւններ հասցուցած Պէրպէրեան վարժարանը ի սկզբանէ եղաւ դաստիարակչական մեծ կոչումի տէր հաստատութիւն։ Մինչեւ [[1907]]-ի իր մահը, ան վարեց իր պաշտօնը իբրեւ վարժարանին տնօրէնը եւ ուսուցչապետ։
 
==Գործունէութիւն==
ՊերպերյանիՊերպերեանի բանաստեղծությունները («Առաջին Տերեւները», 1877, «Խոհք Եւ Յուշք», 1904 ժողովածուներ) կը կրեն ֆրանսիականֆրանսական ռոմանթիզմի, մասնաւորապէս [[Լամարթին]]ի ազդեցութիւնը։ Վերջինիս շարք մը բանաստեղծութիւնները թարգմանած է [[հայերէն|հայերէնի]] («Մահ Սոկրատա», «Լիճ» եւայլն)։ Անդրանիկ բանաստեղծութիւնները հիմնականօրէն սիրոյ եւ բնութեան երգեր են, որոնց մէջ կը գերակշռէ փիլիսոփայական խոհը։ Լեզուն գրաբար է եւկամ կիսագրաբար։գրաբարախառն։
 
Պէրպէրեանի մանկավարժական ձեռնարկներուն մէջ («Դաստիարակի մը խօսքերըԽօսքերը», 1901, «Դպրոց եւ դպրութիւնԴպրութիւն», 1907 և այլ) կը դրսեւոուինդրսեւորուին գեղեցիկի, բարիի, ճշմարտութեան սկզբունքները, որոնց դիրքերէն ալ ան կոչ ըրած էլէ ծառայել ժողովրդին, հրաժարիլ սերտողական մեթոտներէն, դասաւանդումը դարձնել հետաքրքիր և ուսանելի, ժամանակի առաջադիմականյառաջդիմական պահանջներինպահանջներուն համապատասխան՝ ուսուցիչներ պատրաստել ազգիազգին համար։ ՊէրպէրեանըՊէրպէրեան կնոջ կրթութիւնը համարած է բարիք՝ գտնելովշեշտելով այն կարծիքը, որ այն լաւագոյնկինն ընտանիքի հիմքն է, իսկ ընտանիքը՝ հասարակութեան հենարանը։յենարանը։ Ըստ Պէրպէրեանի՝ բարոյական դաստիարակութեան ամենազօրեղ միջոցը դաստիարակի անձնական օրինակն է։
 
Մանկավարժական գործունէութեան զուգահեռառընթեր ՊէրպէրեաննՊէրպէրեան աշխոյժօրէնաշխուժօրէն ներգրաւուած է հրապարակախօսական բնագաւառէն եւ հասարակական կեանքէն ներս, գրածգրի առած է հրապարակախօսական-փիլիսոփայական աշխատութիւններ։գործեր։
 
Հանդէս է եկած նաեւ Հրաչեայ կեղծանունով<ref>{{cite book|author=|title=Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Երևան, 2007}}</ref>։
Տող 54.
* ''Քաղաքատնտեսութիւն'', 1883
* ''Ֆրանսերէն-Հայերէն Թարգմանչական Գիրք'', 1885
* ''Մանկավարժի ՄըխօսքերըՄը Խօսքերը'', Wien 1901
* ''Մտքեր Եւ Յիշողութիւններ'', 1903
* ''Դպրոց Եւ Գրականութիւն'', 1907<ref>[http://www.bibliotheque-eglise-armenienne.fr/catalogues/am_auteur.php?cle=%D5%BA%D5%A7%D6%80%D5%BA%D5%A7%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D5%BC%D5%A5%D5%A9%D5%A7%D5%B8%D5%BD Ռեթէոս Յ. Պէրպէրեան]</ref>