«Պոթստամի Համագումար» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Չ clean up, փոխարինվեց: → , դ: → դ։, ն: → ն։, վ: → վ։ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 13.
 
Համագումարին մասնակցած են՝
* «Մեծ Եռեակի Առաջնորդներ»՝ [[ԱՄՆ (արեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]]-ու նախագահ [[Հարրի Թրումէն]] (մասնակցած է բոլոր նիստերուն), [[ԽՍՀՄ (արեւմտահայերէն)|ԽՍՀՄ]] կոմիսարներու խորհուրդի գլխաւոր քարտուղար եւ Պաշտպանութեան պետական կոմիտէի նախագահ [[Իոսիֆ Սթալին]], [[Մեծ Բրիտանիա (արեւմտահայերէն)|Մեծ Բրիտանիոյ]] վարչապետ [[Ուինսթոն Չիրչըլ]]։ Իշխանութեան փոփոխութեան պատճառով համագումարի աշխատանքներուն մասնակցած է նաեւ Չիրչըլի հակառակորդ [[Քլեմընթ Էթլի]]ն, Բրիտանիոյ մէջ խորհրդարանական ընտրութիւններու պատճառով:պատճառով։
* Արտաքին գործոց նախարարներ՝ [[Ճէյմս Պիրնս]] (ԱՄՆ), [[Վեաչեսլաւ Մոլոտով]] (ԽՍՀՄ), [[Էնթոնի Իտէն]] (մինչեւ 25 Յուլիս) / [[Էրնեստ Պեւին]] (28 Յուլիս-էն) (Մեծ Բրիտանիա), ինչպէս նաեւ արտաքին գործոց փոխնախարարներ եւ նախարարութեան այլ պաշտօնեաներ։
* Ռազմական գերատեսչութիւններու ներկայացուցիչներ։
Տող 42.
 
'''3. ԱՄՆ-ն ուներ նոր նախագահ, իսկ պատերազմը դեռ ընթացքի մեջ էր'''<br />
Նախագահ [[Ֆրանկլին Դելանո Ռուզվելտ]]ը մահացավ [[1945]] թվականի [[ապրիլի 12]]-ին:ին։ Փոխնախագահ [[Հարրի Տրումեն]]ը ստանձնեց նախագահի լիազորությունների կատարումը։ Նա մասնակցել է «Հաղթանակ Եվրոպայում» և «Հաղթանակ Ճապոնիայում» տոնակատարություններին։ Ողջ պատերազմի ընթացքում Ռուզվելտը անընդհատ շեշտում էր, որ չպետք է թույլ տալ Ստալինին առաջընթաց ունենալ [[Արևելյան Եվրոպա]]յում։ Նա նշում էր. «Ես մեծ կասկածներ ունեմ մարդու այդպիսի տեսակի նկատմամբ, ինչպես որ Ստալինն է» և մեկնաբանում էր. «Ես կարծում, որ եթե մի բան նվիրեմ Նրան, ապա փոխադարձ նվիրատվություն հաստատ չեմ ստանա»<ref name="miscamble52">{{Harvnb|Miscamble|2007|p=52}}</ref>։
 
Հարրի Տրումենը ավելի կասկածամիտ մոտեցում ուներ կոմունիստական հասարակարգի նկատմամբ, քան Ռուզվելտը։ Տրումենը և նրա խորհրդականները գտնում էին, որ սովետական գործողությունները Արևելյան Եվրոպայում ագրեսիվ էքսպանսիոնիզմի վառ դրսևորումներ են և հակասում են [[Ղրիմի կոնֆերանս (1945)|Ղրիմի կոնֆերանսի]] պահանջներին, որն ընդունվել էր նույն տարվա փետրվարին։ Պոտսդամի կոնֆերանսը առաջին և վերջին անգամն էր, երբ [[Հարրի Տրումեն]]ը հանդիպեց [[Իոսիֆ Ստալին]]ին<ref>Harry S. Truman, Memoirs, Vol. 1: ''Year of Decisions'' (1955), p.380, cited in Lenczowski, ''American Presidents,'' p.10</ref><ref>Nash, Gary B. "The Troublesome Polish Question." The American People: Creating a Nation and a Society. New York: Pearson Longman, 2008. Print.</ref>։
Տող 51.
[[Գերմանիա]]ն օկուպացնելու նպատակով՝ դաշնակիցները առաջնորդվում էին [[ապանացիստականացում|ապանացիստականացման]], [[ապառազմականացում|ապառազմականացման]], [[ժողովրդավարացում|ժողովրդավարացման]], [[ապակենտրոնացում|ապակենտրոնացման]] և [[ապակարտելիզացիա|ապակարտելիզացման]] կարգախոսներով։ Առանցքային էր նաև [[Գերմանիա]]յի միասնականության հարցը։
 
Պոտսդամի կոնֆերանսի որոշմամբ Գերմանիայի արևելյան սահմանները տեղափոխվեցին արևմուտք՝ դեպի Օդեր-Նեյսե հատվածը, ինչը 25%-ով կրճատեց երկրի սահմանները [[1937]] թվականի համեմատությամբ։ Նոր սահմաններից արևելք ընկած տարածքներն էին [[Արևելյան Պրուսիա]]ն, [[Սիլեզիա (մարզ)|Սիլեզիան]], [[Արևմտյան Պրուսիա]]ն և [[Պոմերանիա]]ն: Սրանք հիմնականում գյուղատնտեսական տարածքներ էին, բացառությամբ Վերին Սիլեզիայի, որը Գերմանիայի ծանր արդյունաբերության մեծությամբ երկրորդ կենտրոնն էր։ Գերմանիայի կողմից արևելքում զավթված տարածքների մեծ մասը վերադարձվեց [[Լեհաստան]]ին: [[ԽՍՀՄ]] կազմի մեջ մտավ Արևելյան Պրուսիայի մեկ երրորդ մասը՝ [[Քյոնինգսբերգ]] մայրաքաղաքով, որը հետագայում անվանափոխվեց [[Կալինինգրադ]]ի։ [[1946]] թվականի մարտից ձևավորվեց Կալինինգրադի մարզը։
 
Հուլիսի 22-23-ին Ստալինը և Մոլոտովը տարածքային պահանջներ ներկայացրեցին [[Թուրքիա]]յին։ Մասնավորապես Ստալինը պահանջում էր [[Բոսֆորի նեղուց|Բոսֆորի]]ի և [[Դարդանելի նեղուց]]ների ազատականացումը և [[Արևմտյան Հայաստան]]ի միավորումը [[ՀԽՍՀ]]-ին։ Այս պահանջները չպաշտպանվեցին ամերիկյան և բրիտանական պատվիրակությունների կողմից, սակայն վերջնական որոշման մեջ հստակ նշված էր, որ նեղուցների հարցը կարելի է ցանկացած պահին վերանայել՝ հաշվի առնելով թուրքական կողմի կարծիքը։
Տող 99.
Պատկեր:Stamp Russia 1995 Potsdam Konferency.jpg|<small>Նամականիշ, [[Ռուսաստան]], [[1995]] թվական</small>
</gallery></center>
 
 
== Տես նաև ==
Տող 144 ⟶ 143՝
* [http://www.pbs.org/wgbh/amex/truman/psources/ps_potsdam.html Բեռլինի կոնֆերանսի ժամանակ ընդունված համաձայնագիր]
* [http://www.trumanlibrary.org/oralhist/riddle1.htm Ջեյմս Ռիդլեբերգերի հետ հարցազրույց]
* [http://www.polisci.ucla.edu/faculty/trachtenberg/cv/POTSDAM.doc "Պոտսդամի առասպելը,"] Բ․ Հեուզերի խմբագրմամբ, Պատմության առեղծվածներ (Փրովիդենս, Ռոդ Այլենդ և Օքսֆորդ:Օքսֆորդ։ Բերգհահն, 1998)
* [http://www.ndu.edu/library/ic1/L46-070.pdf ԱՄՆ տնտեսական քաղաքականությունը պարտված երկրներում] Ապրիլ, 1946
* [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,792263,00.html Լեբենսրաում]
Տող 151 ⟶ 150՝
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}
 
[[Կատեգորիա:Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]
[[Կատեգորիա:Սառը պատերազմ]]