«Ռոալտ Ամունտսըն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Նոր էջ «=== Ներածութիւն === {{'''Ռոալտ Ամունտսըն'''}} (նորվ.՝ Roald Engelbregt Gravning Amundsen, 16 Յուլիս 1872, Պորկէ, Նորվեկիա...»:
 
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}'''Ռոալտ Ամունտսըն'''}} (նորվ.՝ Roald Engelbregt Gravning Amundsen, [[16 Յուլիս]] [[1872]], Պորկէ, Նորվեկիա - [[18 Յունիս]] [[1928]], Պարենցի ծով Barents Sea Հիւսիսային Սառուցեալ Ովկիանոս Arctic Ocean ), Նորվեկիացի ճանապարհորդ, հետախոյզ, ըստ Ռ. Հանթֆորտի՝ «Բեւեռային երկրներու Նափոլէոն»<ref>Huntford R. The Last Place on Earth. Scott and Amundsen's Race to the South Pole. — N. Y.: The Modern Library, 1999</ref>, բևեռեային հետազոտությունների ամենանշանավոր դեմքերից մեկը<ref name="Britannica">[http://www.britannica.com/biography/Roald-Amundsen Encyclopedia Britannica]</ref>։ Առաջին ճանապարհորդն է, որ կատարած է ծովային անցում հիւսիս-արեւմտեան անցումով (Քանատական Արշիպելի Archibelle նեղուցներով), իսկ աւելի ուշ հիւսիս-արեւելեան ճանապարհով (ընդհուպ Սիպիրի ափերը)՝ առաջին անգամ փակելով Բեւեռային շրջանի շուրջերկրեայ տարածութիւնը։ [[Հիւսիսային Սառուցեալ Ովկիանոս]] (Arctic Ocean) ճանապարհորդութեանց համար օդանաւային ջրասաւառնակները եւ ղեկեվարելի օդապարիկները (Ֆր. Dirigeable) (Անգլ. Airships), օգտագործման առաջիններէն էր։ 1903-ին ան կը կազմակերպէ իր առաջին արշաւախումբը, որ բաղկացած էր 7 անդամներէն։ Գիտարշաւը կը տեւէ 3 տարի 1906-ին ճանապարհորդները գիտական հարուստ պաշարով կը վերադառնան։ Այնուհետեւ 1910-ին Ամունտսըն կ՝ուղեւորուի Հիւսիսային բեւեռ, բայց այնտեղ իրմէ առաջ արդէն եղած էր [[Ամերիկա (արեւմտահայերէն)|Ամերիկա]]ցի Ռոպերթ Փիրը (Robert Pear)։
=== Ներածութիւն ===
{{'''Ռոալտ Ամունտսըն'''}} (նորվ.՝ Roald Engelbregt Gravning Amundsen, [[16 Յուլիս]] [[1872]], Պորկէ, Նորվեկիա - [[18 Յունիս]] [[1928]], Պարենցի ծով Barents Sea Հիւսիսային Սառուցեալ Ովկիանոս Arctic Ocean ), Նորվեկիացի ճանապարհորդ, հետախոյզ, ըստ Ռ. Հանթֆորտի՝ «Բեւեռային երկրներու Նափոլէոն»<ref>Huntford R. The Last Place on Earth. Scott and Amundsen's Race to the South Pole. — N. Y.: The Modern Library, 1999</ref>, բևեռեային հետազոտությունների ամենանշանավոր դեմքերից մեկը<ref name="Britannica">[http://www.britannica.com/biography/Roald-Amundsen Encyclopedia Britannica]</ref>։ Առաջին ճանապարհորդն է, որ կատարած է ծովային անցում հիւսիս-արեւմտեան անցումով (Քանատական Արշիպելի Archibelle նեղուցներով), իսկ աւելի ուշ հիւսիս-արեւելեան ճանապարհով (ընդհուպ Սիպիրի ափերը)՝ առաջին անգամ փակելով Բեւեռային շրջանի շուրջերկրեայ տարածութիւնը։ [[Հիւսիսային Սառուցեալ Ովկիանոս]] (Arctic Ocean) ճանապարհորդութեանց համար օդանաւային ջրասաւառնակները եւ ղեկեվարելի օդապարիկները (Ֆր. Dirigeable) (Անգլ. Airships), օգտագործման առաջիններէն էր։ 1903-ին ան կը կազմակերպէ իր առաջին արշաւախումբը, որ բաղկացած էր 7 անդամներէն։ Գիտարշաւը կը տեւէ 3 տարի 1906-ին ճանապարհորդները գիտական հարուստ պաշարով կը վերադառնան։ Այնուհետեւ 1910-ին Ամունտսըն կ՝ուղեւորուի Հիւսիսային բեւեռ, բայց այնտեղ իրմէ առաջ արդէն եղած էր [[Ամերիկա (արեւմտահայերէն)|Ամերիկա]]ցի Ռոպերթ Փիրը (Robert Pear)։
 
Ամունտսըն «Ֆրամ» նաւով ճանապարհորդեց դէպի Հարաւային Բեւեռ (Antarctic) «Անթարքթիք», 1911-ի [[Դեկտեմբեր 14]]-ին առաջին մարդն էր, որ հասաւ Հարաւային Բեւեռ, Օսքար Վիսթինկի հետ եղած է երկրի երկու աշխարհագրական բեւեռներուն վրայ։ 1926-ին «Նորվեկիա» օդապարիկով Շփիցպերկեն կղզիով առաջինը Հիւսիսային բեւեռի վրայով անցաւ մինչեւ [[Ալասքա]]՝ ուսումնասիրելով Հիւսիսային Սառուցեալ Ովկիանոսի (Arctic) օդային ուղիները։ 1928-ին Հիւսիսային Սառուցեալ Ովկիանոսի աղէտին կ՝նթարկուի Ումպերթօ Նոփիլէի «[[Իտալիա (արեւմտահայերէն)|Իտալիա]]» օդապարիկները։ Օգնութեան շտապողներու մեջ էր նաեւ Ամունտսընը, ան օդանաւով կը թռչի սակայն առանց ուղեկցորդի եւ այդպէս ալ չի վերադառնար։
 
Ամունտսընն ունէր աշխարհի տարբեր երկրներու պարգեւներ՝ ԱՄՆ-ի բարձրագոյն պարգեւը՝ կոնգրէսի Ոսկէ մետալը։ Ամունտսընի անունով կոչուած են ծով՝ Հարաւային Բեւեռի ափին, լեռ՝ Հարաւային Բեւեռի ափին , ծոց ու գոգահովիտ՝ համապատասխանաբար՝ Հիւսիսային Սառուցեալ Ովկիանոսը եւ յատակը: