«Սասուն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
Չ ջնջվեց: <nowiki/> (6) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 76.
== Ֆլորա եւ ֆաունա ==
Բուսական եւ կենդանական աշխարհը ենթարկուած է գոտիականութեան․ լեռնալանջերուն անտառներ են ([[Սոճի (արեւմտահայերէն)|սոճի]], [[Կաղնի (արեւմտահայերէն)|կաղնի]], [[Մայրի (արեւմտահայերէն)|մայրի]] եւ այլն), աւելի բարձր՝ մարգագետիններ։ Կենդանական աշխարհը բազմազան է, հարուստ [[Հայկական Լեռնաշխարհ (արեւմտահայերէն)|Հայկական լեռնաշխարհ]]
== Պատմութիւն ==
=== Մինչեւ 10-րդ դար ===
Սասունի տարածքը յաջորդաբար մտած է [[Ուրարտուի]] (Ք․Ա․ 9—6-րդ դարերեուն), [[Երուանդունիներ]]
7-8-րդ դարերուն արաբական նուաճողներեւ դէմ պայքարը գլխաւորող Մամիկոնեանները, ի թիւս Հայաստանի միւս լեռնային դժուարամատչելի շրջաններու, ամրացեր են նաեւ Սասունոին մէջ։ 8-րդ դարու վերջը Սասունին մէջ իշխել են Մամիկոնեաններէն սերած Թոռնիկեանները։ [[851]] թուականին Սասունի բնակիչները՝ Յովհան Խութեցիի գլխաւորութեամբ, Մշոյ դաշտին մէջ ջախջախած են արաբական զօրախումբը եւ սպանել զօրապետ Եուսուֆը։ [[852]] թուականին [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստան]] ներխուժած արաբական զօրաբանակը՝ Բուղայի առաջնորդութեամբ, Սասունին մէջ կոտորած է 30 000 մարդ։ Այնուհանդերձ, Թոռնիկեաններն իրենց ձեռքերուն մէջ պահած են Սասունը ու շարունակած ազատագրական կռիւները։
Տող 89.
10-րդ դարու սկզբը Բիւզանդական կայսրութիւնը, իր զաւթումները Հայաստանոին մէջ դիւրացնելու նպատակով, կրցած է իրար հետ նաղացնել Սասունի Թոռնիկեաններուն եւ Տարօնի [[Բագրատունիներուն]]: Թոռնիկեաններոին յաջողուած է տիրել Տարօնի մէկ մասը: Սակայն Տարօնի բիւզանդացինեու զաւթումեն (966/967) ետք Թոռնիկեանները, զգուշանալով թշնամու խարդախ քաղաքականութենէն, ընդունած են Անիի Բագրատունիներու գերիշխանութիւնը եւ համագործակցած իրենց հետ:
[[Յովհաննէս Չմշկիկ]] կայսեր 974 թուականի Արեւելեան արշաւանքին ընդառաջ ելած Հայոց թագաւոր [[Աշոտ Գ․ Ողորմած]]
11 դաուն Սասունին մէջ իշխած է Մուշեղը, ապա իրեն որդի Թոռնիկը (վերջինիս հասցէագրուած են Գրիգոր Մագիստրոսի մի քանի նամակները): Թոռնիկի օրօք Սասունի իշխանութիւնը հզօրացած է, սահմաններն ընդարձակուած են` ընդգրկելով նաեւ Տարօնի զգալի մասը, Անձիտ գաւառի որոշ մասեր եւ Աշմուշատը: Արաբական աղբիւրներուն Սասունի այդ հզօր իշխանը կը յիշէ թագաւոր («մալիք ալ-սանասինաէ): [[1059]] թուականին ինքը պարտութեան մատնած է Տարօն ներխուժած սելջուկեան թուրքերուն: Կոմմագենէին մէջ եւ շրջակայ երկրամասերու իշխող Փիլարտոս Վարաժնունին փորցած է իրեն ենթարկել Սասունը, սակայն [[1073]] թուականին Ալելուայ դաշտի (Անձիտ գաւառում) ճակատամարտին մէջ Թոռնիկը պարտութեան է մատնել իրեն: Թոռնիկը շուտով զուած է Անձիտի ամիրայի դաւադրութեանը:
|