Ուիքիփետիա

«Գաբրիէլ Սեւեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
Յաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Նոր էջ «Տօքթ, Գաբիէլ Սեւեան՝ ծնած է 1822 Յունվար 6ին Բերայի մէջ և զաւակն էր Յովսէփ Գարայեանի որ իբր ուս...»:
 
No edit summary
Տող 1.
'''Տօքթ, Գաբիէլ Սեւեան՝Սեւեան'''՝ ծնած է [[1822]] [[Հունվար 6|Յունվար 6ին6]]ին Բերայի մէջ և զաւակն էր Յովսէփ Գարայեանի որ իբր ուսումնասէր անձ՝ մէծ խնամք կը տարի իր զաւակներուն կրթութեան։ Գաբրիէլ քանի մը վարժարաննէր փոխելէ վերջ, Վիեննայի Մխիթարեանց վանքը կը ղրկուի [[1835]] [[Հունիս 15|Յունիս 15ին15]]ին, ուր ըստ սովորութեան անունը փոխուելով, եսայ կը կոչուի և Հոն 8 տարի կը շարունակէ ուսանիլ։
[[Վան|Վանական]] այս շրջանը աւարտելէն վերջ երբ եկեղեցական ուխտը պիտի ընէր, անկարող կը զգայ ինքզինքը և թողլով Եսայ անունն ալ, վանքն ալ, [[1843]] [[դեկտեմբեր 20ին20]]ին կը հեռանայ Վիեննայէ և պոլիս դառնալով՝ կ՛որչէ Հետեւիլ բժշկութեան, և կ՛արձանագրուի բժշկական դպրոցը [[1844]] [[Հունվար 7|Յունվար 7ին։7]]ին։
Կայս․ Բժշկական վարժարանը յաճախող առաջին հայ ուսանողները եղած եւ Ֆէրուհեան, Ասլանեան, Բոլանդիեան, Յովհաննէսեան և Սեւեան։
Վարժարանի տեսչութեան կողմէ օրթագիւղի բժիշկ կանուանուի [[1847]] [[Սեպտեմբեր 15|Սեպտ․ 15ին15]]ին երբ ամբողջ [[Պոլիս|Պոլիսը]] քօլերայի համաճարակէն կը կեղեքուէր։ Սեւեան 4 ամիս ճարտաչօրէն կը դարմանէ Հիւանդները։ [[1849]] [[Հունիս 20|Յունիս 20ին20]]ին աւարտելով քննութիւնները կը վկայուի Տօֆթեօր յեչեալ ընկերներուն հետ, և կ՛անուանուի բժիշկ Պոլսոյ Մալթէփէի զինւորական ետք կը նուիրուի ծովային բժշկութեան։ [[1950]] [[Մայիս 15|մայիս 15ին]] է որ Տօթք․ Սեւեան առաջին հայրը ըլլալով կը կարգուի բժիշկ Կայսերական Շահապը պահրի մարըանաւին, որ ամիս մը վերջ կուղեւորէր դէպի Թուլօն; Դարջին Սամոս կը ղրկուի որ այն ատենա ապստամբած էր և ու Օսմ․ բանակներուն հրամանատար Պօնաբարդ Մուսթաֆա Փաշայէն բժշկապետ կանուանուի ծովային և ցամաքային հիւանդանոցներուն։
[[1851]]-[[1852|52]] պաշտօնավարելով [[1852]] [[հունիս 2|Յունիս 2ին2]]ին Սուրիա ղրկուած նաւատոմին գլխաւոր բժիշկ կը կարգուի և այդ պաշտօնին մէջ կը մնայ մինչեւ [[1855]], [[1856]] [[Օգոստոս 2|Օգոստոս 2ին]] [[Եգիպտոս]] կերթայ և Կայցելէ հնութիւնները։ [[1857]] [[օգոստոս 13|օգոստոս 13ին]] [[Անգլիա]] կը ղրկուի Ֆերյիե մատանաւով, այս առիթ Տօքթ․ Սեւեան կը բարձանայ քայմագամի աստիճանին; [[1857]] [[սեպտեմբեր 24|սեպտ․ 24]] Ֆեթհիե փոթորիկի մը բռնոըելով ընկղմելու մօտ կերթայ Սղանիոյ եզերքը ֆէրրոլի մօտ ուր կը ստիպուի խարիսխ նետել և մնալ ինը ամրս նորոգութիւններ կատարելու համար։ Հոն ոչ մրայն իբրեւ բժիշկ անձնուիրութեամբ կը խնամէ հիւանդները, այլ և իբրեւ հաւատարիմ հպատակ իր տէրութեան անոր կենսական շահերն ալ կը պաշտպանէ քաջութեամբ։
Ֆերհիե իր նորոգութիւնները աւարտելէն ետք, [[1858]] [[մայիս 8]]ին Պոլիս կը վերադառնայ;Սուլթան մէճիտ իր սոյն զբօսանաւով Սելանիկ և քիոս կղզին կը ճամբորդէ [[1859]] [[Հունիս 15|յունիս 15]]ին, Տքմ սեւեան դարձեալ բժիշկն էր Ֆեթհիյեին և կընկերանար կայսերական զբօսանաւին։
Նոյն տարին կը զրկուի Եգիպտոս Թայիֆ չոգենաւով, [[1860]] [[Հունվար 2|Յունվար 2]]ին Թունուզ, նոյն տարին [[Հունիս 30|Յունիւ 30ին]] Ֆուատ փաշայի հետ Պէյրութ կերթայ դարձեալ Թայիֆ չոգենաւով։ Պէյրութէն վերադարձին, բաւական ատեն այլ և այլ մարտանաւերու մէջ իբրեւ բժշկապետ ծառայելով [[1860]] [[Մայիս 3]]ին կընտրուի անդամ [[Պոլիս|Պոլսոյ]] կայս․ Բժշկական ընկերութեան։ Իր ընտիր բժշկական յօդուածները կերեւար Gazette Medical d'Orientի մէջ։
[[1862|1862ին]] Սեւեան պաշտօնավարած է Պոլսոյ ծովային հիւանդանոցը և այդ միջոցին պատրաստած է ընդարջակ տեղեկագիրներ (1862-65), որոնք կը ներկայացնէր ամէն տարի բժշկակն ընկերութեան։ [[1865]] [[Հոկտեմբեր 18|Հոկտեմբեր 18ին]] քոլերայի մեծ համաճարակէն վերջ իբր աշխատութեան վարձք կը ստանայ 4րդ կարգի Մենիտիյե պատուանշանը։ [[1871]] Յունվար 6ին բարձրագոյն հրամանաւ Ծովային Բժշկ․ խորհուրդին անդամ կանուանուի և այս առթիւ Պեյ տիտղոսով կը բարձրանայ միրալայի աստիճանաին, 1872ին նախագահ կանուանուի։ 1876 Յուլիս 31ին՝ Կարմիր Մահիկի ընկերութեան հիմնադիր ժողովին կը մասնակցի և գործօն ազդեցութիւն կունենայ։ Հակառակ իր բազամազբաղ վիճակւժին չը մոռնար ազգն ալ և 1878ին կ՛ըլլար հոգաբարձու ս․ Գրիգոր Լուսաւորչեան վարժարանին օրթագիւղի, ուր եղանդուն աշխատութեամբ մեծամեծ բարեկարգութիւններ կը գործադրէ, ուսմանց ծրագիրը ժամանակի պահանջներուն համաձայն հիմնովին կը բարեփոխէ, դպրոցին նիւթականը կապահովցնէ և կը յաջողի ընծայել ազգին՝ զարգացած երիտասարդներ։ [[1879]] Օգոս․ 13ին կայսերական Իզզետտին շոգենավին բժշկապետ կանուանուի և երրորդ անգամ եգիպտոս կերթայ, խտիվ Թէվֆիգ փաչային Հրովարտակը տանող պատգամաւորութեան հետ։ [[1878]] Հոկտ․ 28-ին երբ հակահասունեան Հայերէն ստուար խումբ մը առաջնորդութեամբ Հ․ Մաղաքիա Վ․ Օրմանեանի՝ կը դիմէր հայ Լուսաւորչական Եկեղեցւոյ դառնայ Մայրենի Եկեղեցին։
Սեւեան փաշա զբաղած է նաեւ գրականութեամբ և 1886ին «ճաշակ Ոսկեղէն Դպրութեան» հանդէսին մէջ դրած է ընտիր յօդուածներ, որոնց ամէնէն ուշագրաւն էր՝ «Տելեմաքայ արկած» Ա․ գլուխին ոսկեդարի գրաբարով թարգմանութիւնը որ այն ատեն բաւական աղմուկ հանեց և տեղի տուաւ մեծ բանակռիւներու։ Տելեմաքի թարգմանութենէ ետք Սեւան Պեյ «Կարեւորութիւն լեզուի» անուն գրութիւն մըն աչ ունեցաւ [[1993]]ին Գուրգէնին «Պատկեր ածխարհիկ գրականութեան» մէջ։ [[1892]]ին Տօթք․ Սեւեան Ծովային նախարարութեան կողմէ կը մասնակցի Բ․ Դուռ գումարուած Առողջակահական Կայս․ Խորհուրդին ուր արդիւնաւոր գործունեութիւն մը կունենայ, կարժանանայ Կայսեր գնահատման և կը բարձրանայ Լիվա- Փաշայութեան։ Սեւան փաշա ունէր նաեւ Գ․ Կարգի Օսմանիյէ և Բ․ կարգի Մէճիտիյէ պատուանչանները։ [[1897]] Յունիս 12ին կը կանչուի հանգստեան։ Տօքթ․ Թորգոմեան Հետեւեալը գրած է իր մասին․ «Սեւեան փաշահագուագիւտ դէմք մըն էր ազգին մէջ, և ժամանակակից Օտեանի,Աղաթօնի Տէրոյենցի, Միսաքեանի պէս երեւելի հայերու խմորովը չինուած, իր ամբողջ կանքին մէջ ուրիշ բան չէ մտածած, բայց միայն իր հէգ ազգին մտաւորական յառաջադիմութիւնը։Ինք՝ զինքը երկու կէսի բաժնած Սեւեան, իր մէկ կէսովը՝ իբրեւ բժիշկ կէս դար շարունակ նկրտած է տառապեալ մարդկութեան ցաւերն իւրովսանն ամոքելու, և միւս կէսովն իբրեւ մատենագիր, գրեթէ 60 տարեկանէն աւելի, հայ լեզուն ուսումնասիրած է․ արդեօք այս երկու կէսերն իրենց կիսադարեան կեանքին մէջ չունին ուրիշ աշխատութիւներ մեզ անծանօթ պահուած ու դիզուած»։ Մեռած է [[1900]] Նոյեմ․ 15/26ին։
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Գաբրիէլ_Սեւեան» էջէն