«Սէուտական Արաբիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
մանր-մունր, փոխարինվեց: → oգտվելով ԱՎԲ |
|||
Տող 113.
=== Սէուտական Արաբիա ===
[[Պատկեր:Arrival ceremony welcoming King Faisal of Saudi Arabia 05-27-1971.jpg|ձախից|մինի|270px|'''Ֆայսալ Պին Ապտուլ Ազիզ Ալ-Սաուտը''']]
Առաջին համաշխարհային պատերազմէն ետք Աաուտեանները, օգտուելով Օսմանեան կայսրութեան տրոհումէն, պայքար ծաւալեցին կեդրոնացուած պետութիւն ստեղծելու համար։ [[1920]]-ին անոնք իրենց տիրապետութիւնը հաստատեցին Ասիրի մէկ մասի (ամբողջ Ասիրի վրայ՝ 1930-ին), [[1921]]-ին՝ Շամմարի վրայ։ [[1921]]-ին Ապտուլ Ազիզ Ալ-Աաուտը հռչակուեցաւ Նեճտի եւ միացուած մարզերու սուլթան։ Նեճտի եւ Հիժազի միջեւ [[1924]]—[[1925]]-ի պատերազմի հետեւանքով Իպն Աաուտը իր պետութեան միացուց նաեւ Հիժազը։ Յունուար [[1926]]-ին անոր հայտարարեց Հիժազի թագաւոր եւ Նեճտի ու միացուած մարզերու սուլթան։ [[Փետրուար 16]][[1926]]-ին սովետական կառավարութիւնը պաշտոնապէս ճանչցաւ նորաստեղծ պետութիւնը եւ անոր հետ հաստատեց դիւանագիտական հարբերութիւններ։ [[1932]]-ին պետութիւնը կոչուեցաւ Սէուտական Արաբիա։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին ([[1939]]—[[1945]]) Սէուտական Արաբիան չմասնակցեցաւ, սակայն խուզեց դիւանագիտական հարաբերութիւնները ֆաշիստական Գերմանիոյ ([[1941]]) եւ Իտալիոյ ([[1942]]) հետ։ Պատերազմի վերջին եւ հատկապէս հետոյ Սէուտական Արաբիոյ զօրացավ ամերիկեան ազդեցութիւնը։
[[Պատկեր:Fahd bin Abdul Aziz.jpg|աջից|մինի|270px|'''Ֆահտ Պին Ապտուլ Ազիզ Ալ-Սաուտը''']]
[[1943]]-ին [[ԱՄՆ]] դիւանագիտական հարաբերութիւններ հաստատեց Սէուտական Արաբիոյ հետ եւ [[1943]]-ին անոր վրայ տարածեց լենտ-լիզի օրենքը, Դահրանի մէջ ստեղծվուեցաւ ամերիկեան Մեքքա էր-Ռիատ պալատի մուտքը ռազմաօդային կեդրոն։ Ամերիկեան նաւթային ընկերութիւնները դարձան երկրի նաւթի հիմնական շահագործողները։ Սէուտական Արաբիոյ գոյութիւն ունեցող աստուածապետական վարչակարգը, Սաուտեան տան անսահմանափակ իշխանութիւնը, տարրական մարդկային օրենքներու եւ ազատութեան լիակատար բացակայութիւնը դժգոհութիւն առաջացուցին երկրին մէջ։ 1953-ին ելոյթներ ունեցան նաւթագործ բանուորները տնտեսական եւ քաղաքական վիճակի բարելաւման համար։ [[1953]]-ին, Ապտուլ Ազիզ Ալ-Աաուտիի մահէն ետք, գահ բարձրացած Սաուտ թագաւորը ընդունեց շարք մը խիստ օրենքներ, որոնցով ծանր պատիժներու (ընդհուպ մինչեւ մահապատիժ) սպառնալիքով արգիլուեցան գործադուլներն ու ցոյցերը։ [[1950]]—[[1960]]-ական թթ․ Սէուտական Արաբիոյ զարգացումը ընթացավ լարուած ներքաղաքական մթնոլորտին մէջ, խիստ սրուեցան տնտեսական հակասութիւնները։ Սկսաւ պայքարը Աաուտ Պին Ապտուլ Ազիզ Ալ-Սաուտին եւ եղբայրներուն միջեւ։ [[1962]]-ին Սաուտ պին Ապտուլ Ազիզ Ալ-Աաուտը ստիպուած փաստական իշխանութիւնը զիջեցաւ եղբորը՝ Ֆայսալ պին Ապտուլ Ազիզ Ալ-Սաուտին, իսկ [[1964]]-ին հրաժարեցաւ գահէն։
[[Պատկեր:Obama meets King Abdullah July 2014.jpg|ձախից|մինի|300px|[[Ապտուլլահ իպն Ապտ ալ-Ազիզ ալ-Սաուտ|Ապտուլլահ Պին Ապտուլ Ազիզ Ալ Սաուտը]]]]
| |||