«Սուշի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 2.
{{Արեւելահայերէն|Սուշի}}
[[Պատկեր:2007feb-sushi-odaiba-manytypes.jpg|300px|մինի]]
Սուշին'''Սուշի,''' ([[Ճափոներէն|ճափ]].՝ 寿司 կամ 壽司, 鮨, 鮓, 寿し, すし)՝ ճափոնական խոհանոցի աւանդական ուտելիք է, որ կը պատրաստուրպատրաստուի [[Բրինձ (արեւմտահայերէն)|բրնիձէ]] եւ տարբեր ծովամթերքներէ, ինչպէս նաեւ՝ բազմաթիւ այլ բաղադրամասերէբաղադրամասերէ։ 1980-ականներու սկիզբէն սուշիները շատ յայտնի դարձած են ամբողջ աշխարհին մէջմէջ։
 
== Պատմութիւն ==
Սուշիի առաջացման պատմութիւնը սկիզբ կ՛առնէ [[Հարաւային Ասիա|Հարաւային Ասիայէն]], ուր խաշած բրինձը սկսած են օգտագործել ձկնեղէնի պատրաստման եւ պահածոյացման համար։ Մաքրուած եւ ոչ մեծ կտորներով կտրտուած ձուկաին վրայ կը լեցուէր աղ, կը խառնուի բրնձի հետ, ստացուածի վրայ կը դրւումուի քարէ ծանրութիւն, որ քանի մը շաբաթ ետք կը փոխարինուէր կափարիչով։ Ձկան «թթուեցման» գործընթացը կը տեւէր քանի մը ամիս, որու շնորհիւ ձուկը պիտանի կը մնար ամբողջ տարի մը։ Բրինձը, որ կը վերածուէր սոսնձանման զանգուածի՝ ոչ այնքան հաճելի հոտով, կը թափէին կամ կ՛օգտագործէին ձուկին նոր չափաբաժին պատրաստելու համար<ref>{{Cite web|url=http://www.foodreference.com/html/html/yearonlytimeline.html|title=Food History Timeline, Events in Food History, 50,000 BC to 2015|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։
Սուշիի առաջացման պատմութիւնը սկիզբ կ՛առնէ [[Հարաւային Ասիա|Հարաւային Ասիայէն]], ուր խաշած բրինձը կ՛օգտագործուի ձկնեղէնի պատրաստութեան եւ պահածոյացման համար։ Մաքրուած եւ ոչ մեծ կտորներով կտրտուած ձուկին վրայ կը լեցուէր աղ, կը խառնուէր բրնձի հետ։ Ձուկ ու բրինձ խառնուրդին վրայ կը դրուէր քարէ ծանրութիւն, որ քանի մը շաբաթ ետք կը փոխարինուէր կափարիչով։
 
Ձկան «թթուեցման» գործընթացը կը տեւէր քանի մը ամիս, որուն շնորհիւ ձուկը պիտանի կը մնար ամբողջ տարի մը։
Մոտաւորապէս 7-րդ դարուն [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստանի]] եւ Թայլանտի միջոցով պատրաստման այս եղանակը ստացաւ տարածում նաեւ [[Ճափոն|Ճափոնի]] մէջ<ref>{{Cite web|url=http://homepage3.nifty.com/maryy/eng/sushi_history.htm|title=|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Սնունդի մէջ թթուեցուած /մարինացուած/ ձուկին օգտագործումը Հարաւային Ասիոյ երկիրներուն մէջ պահպանուած է մինչեւ մեր օրերը։ Սուշիի չինական գաղափարագիրը կը նշանակէ մարինացուած ձուկ, սակայն պատրաստման աւանդոյթը Չինաստանի մէջ դադրած է որպէս այդպիսին կիրառուիլ, Ճափոնի մղջ ալ ներկայիմս նման կերպ կը պատրաստեն նարեձուսին։
 
Բրինձը, որ կը վերածուէր սոսնձանման զանգուածի, կ՛ունենապ ոչ այնքան հաճելի հոտ։ Զայն կամ կը թափէին եւ կամ կ՛օգտագործէին ձուկի նոր չափաբաժին պատրաստելու համար<ref>{{Cite web|url=http://www.foodreference.com/html/html/yearonlytimeline.html|title=Food History Timeline, Events in Food History, 50,000 BC to 2015|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։
17-րդ դարուն ի յայտ եկաւ բրինձի սուշին, որ կը ներառէր խաշած բրինձ, բրնձի ածիկ, ծովային մթերքներ, բանջարեղէն։ Շուտով սկսան պատրաստել բրնձի քացախ, որ կ՛աւելացնէին բրինձի մէջ, որ վերցուց խմորման գործընթացը եւ զգալիօրէն կրճատեց պատրաստելու ժամանակը։
 
Մոտաւորապէս 7-րդ դարուն [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստանի]] եւ Թայլանտի վաճառականներուն միջոցով պատրաստման այս եղանակը ստացաւ տարածում նաեւ [[Ճափոն|Ճափոնի]] մէջ<ref>{{Cite web|url=http://homepage3.nifty.com/maryy/eng/sushi_history.htm|title=|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Սնունդի մէջ թթուեցուած /մարինացուած/ ձուկին օգտագործումը Հարաւային Ասիոյ երկիրներուն մէջ պահպանուած է մինչեւ մեր օրերը։ Սուշիի չինական գաղափարագիրը կը նշանակէ մարինացուածթթու դրուած ձուկ, սակայն պատրաստման աւանդոյթըաւանդական Չինաստանիձեւը մէջայլեւս դադրածչ՛օգտագործուիր է որպէս այդպիսին կիրառուիլ,Չինաստանի։ Ճափոնի մղջմէջ ալներկայիս ներկայիմս նմանայս կերպձեւով կը պատրաստեն նարեձուսին։
Ամբողջ աշխարհին մէջ ժամանակակից տեսքով յայտնի եւ մեծ պահանջարկ վայելող սուշին 19-րդ դարուն ստեղծած է խոհարար Հանայա Եոհեյը՝ Թոքիոյի մէջ։ Ան որոշեց ամբողջովին հրաժարուիլ մարինացուած ձուկին օգտագործումէն եւ մատուցել այն հում վիճակով, որ սուշիի պատրաստումը դարձուց քանի մը վայրկեաններու գործ։
 
17-րդ դարուն իսկսաւ յայտ եկաւտարածուիլ բրինձի սուշին, որ կը ներառէր խաշած բրինձ, բրնձիբրինձի ածիկ, ծովային մթերքներ, բանջարեղէն։ Շուտով սկսան պատրաստել բրնձի քացախ, որզոր կ՛աւելացնէինկ՛աւելցնէին բրինձի մէջ, որ վերցուց խմորման գործընթացընպատակով, եւինչը զգալիօրէն կրճատեց պատրաստելուսուշիի պատրաստութեան համար անհրաժեշտ ժամանակը։
 
Ամբողջ աշխարհին մէջ ժամանակակից տեսքով յայտնի եւ մեծ պահանջարկ վայելող սուշին 19-րդ դարուն ստեղծած է խոհարար Հանայա Եոհեյը՝ Թոքիոյի մէջ։ Ան որոշեց ամբողջովին հրաժարուիլհրաժարիլ մարինացուածթթու ձուկինդրուած օգտագործումէնձուկ օգտագործելէ եւ զայն մատուցել այն հում վիճակով,վիճակով։ Այս նոր ձեւին որշնորհիւ սուշիի պատրաստումըպատրաստութիւնը դարձուցդարձաւ քանի մը վայրկեաններուվայրկեանի գործ։
 
== Սննդարարութիւն ==
Աւանդական ճափոնական սուշիի բաղադրիչները՝ հում ձուկն ու բրինձը ճարպեր քիչ կը պարունակեն, միեւնոյն ժամանակ հարուստ են սպիտակուցներով, ածխաջրածիններով, կենսանիւթերով եւ հանքանիւթերով։ Բանջարեղէնը, որոնց մէջ կը փաթթուի սուշին, նոյնպէս կ՛առաջարկէաղբիւր զանազանէ կենսանիւթերտարբեր կենսանիւթերու եւ հանքանիւթերհանքանիւթերու:
=== Վտանգաւորութիւն ===
Սուշիի որոշ բաղադրամասեր կրնան պարունակել առողջութեան եւ նոյնիսկ կեանքի համար վտանգներ։ Մեծ ծովային գիշատիչները, կը պարունակեն methylsidic-ի մեծ պարունակութիւն, որ կրնայ առաջ բերել սնդիկային թունաւորում։
 
Սուշիի որոշ տեսակներու, առաւելապէս ֆուկու ձուկ պարունակող, սուշիի ոչ ճիշդ պատրաստումը կնայկրնայ հանգեցնելպատճառել թունաւորման։թունաւորում։ Ֆուկուն,Ֆուկուի յատկապէս՝յատկապէս լեարդին մէջ ունիկայ tetrodotoxin-ի մահացու չափաբաժնի պարունակութիւն եւ այդ ձկնատեսակով սուշին պէտք է պատրաստուի միայն յատուկ մասնագիտացուած խոհարարի կողմէ։ Խոհարարներու թոյլատրելըարտօնագրումը կ՛ըլլայբաղկացած է ձուկը ճանչնալու, ինչպէս նաեւ այն պատրաստելու եւ ուտելու քննութիւններէ։ ԹեկնածուներիԹեկնածու ուխոհարարներու միայն 35 տոկոսնտոկոսը կրնանկրնայ անցնիլ փորձութիւնները եւ նոյնիսկ,ստանալ ճիշդհամապատասխան է, հազուադէպ, կ՛ըլլան թեկնածու խոհարարի մահանալու դէպքեր։վկայական։ Ճափոնի կայսրինկայսեր եւ անոր ընտանիքի անդամներուն կ՛արգիլուիարգիլուած է ֆուկու ուտելը՝ կեանքի համար վտանգաւոր ըլլալուն պատճառով։
 
== Սուշիի տեսակները ==
ՏեսականինԿան շատ մեծ է. Սուշին կ՛ըլլայսուշիի աւելի քան 20 տեսակիտեսակներ, որոնցմէ են՝ Ebi Nigiri Sushi - Էպի նիկիրինիքիրի սուշի 海老握り, Salmon Nigiri - Սաղմոնի նիկիրինիքիրի 鮭握, Toro Nigiri - Թորօ նիկիրինիքիրի 鮪とろ握り, Salmon roll - Սաղմոնի փաթեթ [巻き鮭], Kakinoha (Persimmon leaf) Sushi - Քաքինոհա սուշի 柿の葉寿司, Western California Rolland Tuna Roll in Uramaki - ՈւրամակիՈւրամաքի カリフォルニア巻き եւ այլն։
 
== Պատկերադարան ==
<gallery>
Պատկեր:Shrimpnigiri.jpg|Էպի նիկիրինիքիրի սուշի
Պատկեր:Salmon nigiri.jpg|Սաղմոնի նիկիրի|[鮭握り
Tuna_SushiՊատկեր:Tuna Sushi.jpg|Թորօ նիկիրինիքիրի鮪とろ握り
Salmon_sushiՊատկեր:Salmon sushi.jpg|Սաղմոնի փաթեթ 巻き鮭
Պատկեր:Kakinohazusi.jpg|Քաքինոհա սուշի 柿の葉寿司
Պատկեր:Chakin-sushi2.JPG|Չաքին սուշի 茶巾寿司
Պատկեր:Sushi plate (盛り合わせ).jpg|Sushi plate 盛り合わせ
Պատկեր:Ikura gunkan maki sushi by sfllaw in Toronto.jpg|Իքուրա գունքան-մաքի イクラ軍艦巻き
Պատկեր:Sasazushi.jpg|Սասա (բամբուկի տերեւներով) սուշի 笹寿司
Պատկեր:Unagi-Sushi.jpg|Ունակի սուշի 鰻寿司
Պատկեր:Sashimi for sale.JPG|ԹոքիոյԹոքիոյի վաճառատեղերուն մէջ վաճառուող նիկիրիսուշինիքիրիսուշի
Assorted_sushiՊատկեր:Assorted sushi.png|Assorted sushi 盛り合わせ
Պատկեր:Assorted Western sushi (盛り合わせ).jpg|Assorted Western Sushi 盛り合わせ
Պատկեր:Sushi1.jpg|Ուրամակի カリフォルニア巻き
Պատկեր:Spicytunahandroll.jpg|Western Spicy Tuna Hand Roll スパイシーツナロール
Պատկեր:Spicyshrimproll.jpg|Western Spicy Shrimp Roll スパイシー海老ロール
</gallery>
 
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Սուշի» էջէն