«Սպանիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 42.
Շարունակական պատերազմները եւ այլ խնդիրները պատճառ դարձան թագաւորութեան տկարացման։ 19-րդ դարու սիկզբին [[Ֆրանսա]]յի ներխուժում Սպանիա քաոսի մէջ դրաւ վերջինիս, անկախութեան համար մղուող պայքարը քայքայեց թագաւորութեան մեծ մասը եւ երկիրը դրաւ քաղաքականապէս անկայուն վիճակի մէջ։ 20-րդ դարուն երկիրը տուժեց քաղաքացիական կործանարար պատերազմի պատճառով, եւ իշխանութեան եկաւ մենատիրական կառավարութիւնը, սակայն անիկա աւարտեցաւ տպաւորիչ տնտեսական աճով։ Ժողովրդավարութիւնը վերականգնուեցաւ [[1978]] թուականին խորհրդարանական սահմանադրական իշխանութեան տեսքով։ [[1986]] թուականին Սպանիան միացաւ Եւրոմիութեան, վերականգնեց մշակոյթը եւ ունեցաւ կայուն տնտեսական աճ։
=== Նախապատմութիւն եւ նախահռոմէական ժողովուրդ===
Աթափուերքայի (Atapuerca - Province of Burgos (Spanish pronunciation: [ataˈpweɾka]Archaeological Site of Atapuerca) մէջ իրականացուած հնէաբանական պեղումներէն պարզուած է, որ Փիրենէեան թերակղզիին (Ֆրանս.՝ Péninsule Ibérique , անգլ.՝ Iberian Peninsula) մէջ մարդը բնակութիւն հաստատած է աւելի քան 1.2 միլիոն տարի առաջ<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6256356.stm|title='First west Europe tooth' found|publisher=BBC|date=30 June 2007|accessdate=2008 թ․ օգոստոսի 9}}</ref>։ Այժմեան բնակչութիւնը բնակութիւն հաստատած է թերակղզիին մէջ 32.000 տարի առաջ, տեղափոխուելով հիւսիսէն<ref>Typical [[Aurignacian]] items were found in Cantabria (Morín, El Pendo, Castillo), the Basque Country (Santimamiñe) and Catalonia. The radiocarbon datations give the following dates: 32,425 and 29,515 BP.{{ref-en}}</ref>։ Լաւագոյն վկայութիւնները հիւսիսային Իբերիա գտնուող Քանթապրիա (Cantabria) բնակավայրին Ալթամիրա (սպաներէն՝ Altamira) քարանձաւի պահպանուած հանրայայտ նկարներն են։
[[Պատկեր:AltamiraBison.jpg|մինի|Ալթամիրա քարանձաւի նկարները, Քանթապրիա]]
Հնէաբանական եւ ծննդական տուեալները կ՝եզրակացնեն այն միտքը, որ Փիրենէեան կամ Իբերեան (անգլ.՝ Iberian Peninsula - արաբ.՝ شبه الجزيرة الإيبيرية) թերակղզին եղած է [[Եւրոպա]]կան մեծագոյն թաքստոցներէն մէկը Սառոյցի դարաշրջանի (the ice age) ժամանակ։
Պիրենէեան թերակղզիին երկու հիմնական պատմական ազգերը եղած են Իբերիացիները եւ կամ կելտերը (The Celts)։ Իբերիացիները բնակութիւն հաստատած են [[Միջերկրական Ծով (արեւմտահայերէն)|Միջերկրական ծով]]ու կողմը՝ սկսած հիւսիս-արեւելեան հատուածէն մինչեւ հարաւ-արեւելեան հատուածը։ Կելտերը բնակութիւն հաստատած են Ատլանտեան մասը՝ հիւսիսը եւ կեդրոնը, Փիրենիան թերակղզիին հիւսիս-արեւմտեան եւ հարաւ-արեւմտեան հատուածներուն։ Պասքերը (Basques) բնակութիւն հաստատած են արեւմտեան մասը գտնուող Պիրենիան լեռները եւ հարթավայրային գոտին։
Պիրենէեան թերակղզիի հարաւը կը գտնուէր կիսաառասպելական քաղաք Թարթեսոսը (Tartessos Greek: Ταρτησσός, 1100 Ք.Ա.), ուր զբաղուած են ոսկիի եւ արծաթեայ զարդերու առեւտուրով՝ [[Փիւնիկեցիներ]]ուն (Phoenicians) եւ [[Յոյներ]]ուն հետ, յիշուած է [[Սթրապոն]]ի եւ Սոլոմոնի գիրքին մէջ (Strabo and Solomon) (Սթրապոն Յունարէն՝ Στράβων) ։ Ք.Ա. 500-300 թուականներուն փիւնիկեցի եւ յոյն նաւաստիները հիմնած են հին առեւտրական բնակավայրեր Միջերկրական ծովու երկայնքով։ Քարթակենացիներու (Carthage - արաբ.՝ قرطاج ) հսկողութեան տակ էր Միջերկրական ծովու առափնեայ մեծ հատուածը, մինչեւ որ անոնք պարտուեցան հռոմէացիներէն<ref name="country">{{cite web |last=Rinehart |first=Robert |coauthors=Seeley, Jo Ann Browning | title = A Country Study: Spain – Hispania |publisher=Library of Congress Country Series |year=1998 |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/estoc.html |accessdate=2008 թ․ օգոստոսի 9}}{{ref-en}}</ref>։
== Ծանօթագրութիւններ ==
| |||