«Սպանիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
ՉNo edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ|Q29}}
{{Արևելահայերեն|Իսպանիա}}
{{Տեղեկաքարտ Երկիր արւմտ.
[[Պատկեր:Flag of Spain.svg|մինի|Սպանիոյ դրօշակը.]]
|բնագիր_անուանում =<big><big>Reino de España</big></big>
[[Պատկեր:Escudo de España (mazonado).svg|մինի|Սպանիոյ զինանշանը.]]
|հայերէն_անուանում =<big>Սպանիա</big>
'''Սպանիա''' ([[սպաներէն]]՝ España), պաշտօնական անուանումը՝ «Սպանիոյ թագաւորութիւն» (սպաներէն՝ [[Reino de España]]), պետութիւն Եւրոպայի հարաւ-արեւմտուտքին։ Կը զբաղեցնէ Բիրենեան թերակղզիի հիմնական տարածքը, Միջերկրական ծովու մէջ գտնուող Պալիարեան, Պիթիուսեան եւ Ատլանտեան ովկիանոսի մէջ գտնուող [[Քանարեան կղզիներ]]ը։ Արեւմտքէն սահմանակից է [[Փորթուկալ]]ին, հիւսիսէն՝ [[Ֆրանսա]]յին եւ Անտորրային, հարաւէն՝ Ճիպրալթարին։ Ըստ պետական կառավարման՝ սահմանադրական միապետութիւն է։ Հիւսիսէն եւ արեւմտքէն Սպանիոյ ափերը կը ողողեն Ատլանտեան ովկիանոսի ջուրերը, իսկ հարաւէն եւ արեւելքէն՝ միջերկրածովեան ջուրերով։
|common_name =
|դրօշի_պատկեր =Flag of Spain.svg
|դրօշի_նկարագրում =
|զինանշանի_պատկեր =Escudo de España (mazonado).svg
|զինանշանի_նկարագրում =
|քարտէզի_պատկեր = EU-Spain.svg
|քարտէզի_նկարագիրը = <small>Սպանիոյ տեղը Եւրոպային մէջ: </small>
|քարտէզի_պատկեր_2 =
|քարտէզ_2-ի_նկարագիրը = <small></small>
|ազգային_նշանաբան = <small>Plus Ultra {{Յղում la}}<br />Սահմանէն անդին</small>
|ազգային_օրհներգ = <small>Marcha Real {{Յղում es}}<br />Թագաւորական քայլերգ</small><br /><br />[[Պատկեր:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|center]]
|թագավորական_օրհներգ =
|օրհներգ =
|պաշտօնական_լեզուներ = <small>[[Սպաներէն]]</small>
|շրջանային_լեզուներ = <small>Արակոներէն <br />Պասքերէն <br />Կալիսերէն Ասթուրլէոներէն Քաթալաներէն Օքսիթաներէն</small>
|էթնիկ_խումբեր = 89.9 % [[Սպանացիներ]]<br />10.1 % Այլ
|մայրաքաղաք = [[Մատրիտ]]
|latd=40 |latm=26 |latNS=N |longd=3 |longm=42 |longEW=E
|ամենամեծ_քաղաք = Մայրաքաղաք
|կառավարության_տեսակը =<small>Սահմանադրական <br />[[Միապետութիւն]]</small>
|ղեկավար_կոչում_1 = Թագաւոր
|ղեկավարի_անուն_1 = Ֆելիփէ VI
|ղեկավար_կոչում_2 = Վարչապետ
|ղեկավարի_անուն_2 = Մարիանօ Ռախոյ
|ինքնիշխանութեան_տեսակը = Անկախ
|ինքնիշխանութեան_նշում =
|established_event1 =
|established_date1 =
|established_event2 =
|established_date2 =
|established_event3 =
|established_date3 =
|established_event4 =
|established_date4 =
|established_event5 =
|established_date5 =
|established_event6 =
|established_date6 =
|established_event7 =
|established_date7 =
|established_event8 =
|established_date8 =
|established_event9 =
|established_date9 =
|area_rank = <sup>րդ</sup>
|area =
|areami² =
|percent_water =
|population_estimate =
|population_estimate_rank = <sup>րդ</sup>
|population_estimate_year =
|population_census =
|population_census_year =
|population_density =
|population_densitymi² =
|population_density_rank = <sup>րդ</sup>
|GDP_PPP_year =
|GDP_PPP =
|GDP_PPP_rank = <sup>րդ</sup>
|GDP_PPP_per_capita =
|GDP_PPP_per_capita_rank = <sup>րդ</sup>
|GDP_nominal =
|GDP_nominal_rank = <br /><sup>րդ</sup>
|GDP_nominal_year =
|GDP_nominal_per_capita =
|GDP_nominal_per_capita_rank = <sup>րդ</sup>
|Gini ={{DecreasePositive}} </ref> <!-- number only -->
|Gini_year =
|Gini_category =
|HDI_year =
|HDI = {{Increase}}
|HDI_rank = <sup>րդ</sup>
|HDI_category =
|currency = Եւրո ([[Եւրոյի նշան|€]])
|currency_code = EUR
|country_code =
|time_zone = UTC (WET)<ref>Արեւմտաեւոպական Ժամանակ</ref>
|utc_offset =
|time_zone_DST =
|utc_offset_DST =
|cctld = [[.es]]
|calling_code =
}}
'''Սպանիա''' ({{Լեզու es|España}} {{ստեղ|{{աուդիո|en-us-Spain.ogg|<small>էսփանեայ</small>}}}}), պաշտօնական անուանումը՝ «Սպանիոյ թագաւորութիւն» (սպաներէն՝ [[Reino de España]]), պետութիւն Եւրոպայի հարաւ-արեւմտուտքին։ Կը զբաղեցնէ Բիրենեան թերակղզիի հիմնական տարածքը, Միջերկրական ծովու մէջ գտնուող Պալիարեան, Պիթիուսեան եւ Ատլանտեան ովկիանոսի մէջ գտնուող [[Քանարեան կղզիներ]]ը։ Արեւմտքէն սահմանակից է [[Փորթուկալ]]ին, հիւսիսէն՝ [[Ֆրանսա]]յին եւ Անտորրային, հարաւէն՝ Ճիպրալթարին։ Ըստ պետական կառավարման՝ սահմանադրական միապետութիւն է։ Հիւսիսէն եւ արեւմտքէն Սպանիոյ ափերը կը ողողեն Ատլանտեան ովկիանոսի ջուրերը, իսկ հարաւէն եւ արեւելքէն՝ միջերկրածովեան ջուրերով։
 
Պաշտօնական լեզուներն են՝ սպաներէնը (ամբողջ տարածքի մէջ), կաթալոներէնը, պասկերէնը, կալիցիերէն եւ արակոներէնը։ Սպանիոյ բնակչութիւնը 46 030109 մարդ է, ըստ 2010–ի մարդահամարի տուեալներուն։ Մայրաքաղաքը [[Մատրիտ]]ն է։ Մեծագոյն քաղաքներն են՝ Մատրիտը, [[Պարսելոնա]]ն, [[Վալենսիա]]ն, [[Սեւիլիա]]ն, [[Սարակոսա]]ն եւ [[Մալակա]]ն։
Տող 71 ⟶ 155՝
 
8-րդ դարուն՝ 711-718 թուականներուն, Փիրենեան թերակղզիի համարեայ ամբողջ տարածքը գրաւեցին արաբական զօրքերը, որոնք ներխուժեցին հիւսիսային [[Ափրիկէ]]էն։ Այս նուաճումները արաբական [[Խալիֆայութիւն|Խալիֆաթ]]ի կայսրութեան ստեղծման մաս մըն էր։ Միայն փոքր երկրամաս մը հիւսիս-արեւմտեան լեռներուն կարողացաւ դիմակայել արաբական առաջին արշաւանքին։
[[Պատկեր:Cordoba Mezquita.jpg|մինի|ձախից|180px|Քորտովայի մզկիթը]]
 
Իսլամական տիրապետութեան ներքոյ քրիստոնեաներուն եւ հրեաներուն կու տային տհիմմի A dhimmī (Arabic: ذمي‎ ḏimmī, IPA: [ˈðɪmmiː], collectively أهل الذمة) կարգավիճակ։ Այս կարգավիճակը թոյլ կու տար դաւանել իրենց հաւատքը, սակայն անոնք պէտք է վճարէին աւելի մեծ հարկեր եւ անոնց հանդէպ կը կիրառուէին որոշ խտրականութիւններ<ref>Dhimma provides rights of residence in return for taxes. H. Patrick Glenn, ''Legal Traditions of the World''. Oxford University Press, 2007, pg. 218–219.</ref><ref>Dhimmi have fewer legal and social rights than Muslims, but more rights than other non-Muslims.Lewis, Bernard, The Jews of Islam. Princeton: Princeton University Press (1984). ISBN 978-0-691-00807-3 p. 62{{ref-en}}</ref>։
 
Տող 93 ⟶ 177՝
 
Տաիֆա թագաւորութեան հետ մրցակցութեան ընթացքին՝ Ալ-Անտալուսի փլուզումը, օգնեց երկար ատեն պատերազմի պատրաստուող՝ իբերական քրիստոնէական թագաւորութիւններուն նախաձեռնութիւն ձեռք բերել:
 
[[Պատկեր:011Cantiere in corso.JPG|ձախից|մինի|180px|Նշանաւոր Սակրատա ֆամիլիա տաճարի կառուցունը կը տեւէ արդէն աւելի քան հարիւր տարի: Տաճարի կառուցման աւարտը նախատեսուած է 2026 թուականին՝ Անթոնիո Կաուտիի մահուան 100-ամեայ տարեդարձին]]
 
1085 թուականին Ռազմագիտական կեդրոնական քաղաք՝ [[Թոլետօ|Թոլետո]]յի գրաւումը մեծ քայլ էր քրիստոնէական թագաւորութեան առաջխաղացման հարցին։ Մուսուլմանական մեծ վերածննդից ետք՝ մեծ Մաւրական տէրութիւնը ինկաւ քրիստոնէական տիրապետութեան տակ 13-րդ դարուն, Քորտոպան 1236-ին եւ Սեւիլեան 1248 թուականին, մնաց միայն [[Կրանատա]]ն որպէս չնուաճուած քաղաք հարաւը<ref>{{cite web|url=http://libro.uca.edu/rc/rc1.htm|title=Ransoming Captives in Crusader Spain: The Order of Merced on the Christian-Islamic Frontier|accessdate=2008 թ․ օգոստոսի 13}} See also: {{cite web |last=Payne |first=Stanley G. | title = A History of Spain and Portugal; Ch. 4 Castile-León in the Era of the Great Reconquest |publisher=The Library of Iberian Resources Online |year=1973 |url=http://libro.uca.edu/payne1/spainport1.htm |accessdate=2008 թ․ օգոստոսի 9}}{{W/Ref-en}}</ref>։
Տող 107 ⟶ 193՝
 
Որպէս Վերածնունդի Նոր Արքաներ՝ Իզապելլան եւ Ֆերտինանտը իրենց ձեռքերուն մէջ կեդրոնացուցին ամբողջ իշխանութիւնը եւ նոր թագաւորութիւնը կոչեցին «España»՝ փոխարինելով նախկին Հիսպանիա բառին<ref name="cong"/>։ Իրենց քաղաքականութեան արդիւնքով ծնաւ նոր Սպանական կայսրութիւն։
== Վարչական Բաժանում ==
 
{{Սպանիոյ Վարչական Բաժանումի Քարտէզ}}
[[Պատկեր:2012 Via Laiefane.JPG|մինի|աջից|180px|Արագընթաց գնացք]]
[[Պատկեր:Trenes.jpg|մինի|աջից|180px|AVE Արագընթաց գնացքը]]
{{ՎՊԵԱ|Spain}}
{{Եւրոպայի Երկիրներ}}
{{Եւրոպական Միութեան Անդամ Երկիրներ}}
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Սպանիա» էջէն