|
[[Ասորեստան]]ի [[Ասարհադդոն VIII]] թագաւորը Ք.Ա. 680 թ.-ին փորագրուած արձանագրութիւններու մէջ կը պատմէ, որ Ք.Ա. 681 թ.-ին իր երկու եղբայրները իրենց հօրը՝ Ասորեստանի թագաւոր Սենեքերիմի դէմ դաւադրութիւն կը կազմակերպեն ու զինք կը սպաննեն։ Ետքը ըստ այդ արձանագրութիւններուն՝ անոնք կը փախին Ուրարտու։ [[Աստուածաշունչ]]ին մէջ՝ Թագաւորներու 4-րդ գիրքին մէջ, նոյնպէս գրուած է այս դէպքի մասին։ Բայց այստեղ ըսուած է, որ երկու եղբայրները՝ Ադրամելիքն ու Սարասարը, իրենց հօրը սպաննելով, փախած են Արարատի երկիր։ Նոյն այս դէպքի մասին 5-րդ դարու հայ պատմիչներէն գրածէ [[Մովսէս Խորենացի]]ն։ Ան կը պատմէ, որ երկու եղբայրները իրենց հօրը՝ Սենեքերիմին սպաննելէ ետք ''«փախան եկան մեզ մօտ»''։ Պարզ է, որ Խորենացին գրելով «մեզ մօտ»՝ նկատի ունէր իր հայրենիքը՝ [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստան]]ը։ Ուրեմն, ըստ Խորենացիի, հայրասպան եղբայրները եկած են Հայք։ Վերջապէս, նոյն դէպքի մասին, փոքր ինչ փոփոխված, պատմվում է նաև հայոց «[[Սասնա ծռեր]]» («Սասունցի Դավիթ») դյուցազնավեպում։ Այստեղ էլ փախստական եղբայրները գալիս են Հայաստանի [[Սասուն գավառ]]ը<ref name="Ռաֆայել Իշխանյան">Ռաֆայել Իշխանյան, «Պատկերազարդ պատմություն Հայոց» գիրք առաջին, Երևան 1990թ.:</ref>։
ՆշվածՆշուած չորս աղբյուրներից մենք իմանում ենք, որ «Ուրարտու»-ն, «Արարատի երկիր»-ը և «Հայաստան»-ը միևնույն երկրի տարբեր անուններ են<ref name="Ռաֆայել Իշխանյան"/>։
ԱսվածըԸսուածը հիմնավորումկը էհիմնաւորուէ նաևնաեւ մեկմէկ այլ ուսումնասիրություն։ուսումնասիրութիւն։ ՄՔ.թ.աԱ. 6-րդ դարումդարուն [[Պարսկաստան (արեւմտահայերէն)|Պարսկաստան]]ումի հիմնվեցմէջ հիմնուեցաւ[[ԱքեմենյաններԱքեմենյեաններ|ԱքեմենյաններիԱքեմենեաններու թագավորությունըթագավորութիւն]]։ը։ Այդ թագավորները մի քանի հարյուր տարի արձանագրություններ էին գրում։ Նրանց արձանագրությունները երեք լեզվով են գրված՝ [[հին պարսկերեն]], [[աքքադերեն]] (բաբելական տարբերակով), [[էլամերեն]] ''([[Էլամ]]ը Պարսկաստանի հարավում գտնվող հին երկիր էր)''։ Հին պարսիկները Հայքն անվանում էինկ՛անուանուէին «Արմինա»։ Պարսից ԱքեմենյանԱքեմենեան թագավորներիթագաւորներո բազմաթիվբազմաթիւ արձանագրություններումարձանագրութիւններուն մէջ Հայաստանը հաճախակիյաճախակի յիշատակուած է հիշատակվում «Արմինա» անունով։ ՆրանցԱնոնց արձանագրություններիարձանագրութիւններու աքքադական մասումմասուին մէջ «Արմինա»-ի փոխարենփոխարէն բոլոր տեղերում գրվածգրուած է «Ուրաշտու»։ ԱքքադերենիԱքքադերէնի ասուրական տարբերակի «Ուրարտու»-ն բաբելականպապելական տարբերակին տարբերակումմէջ «Ուրաշտու» ձևնձեւն ունի, քանի որ ասուրականի «ր» հնչյունիհնչիւնի դիմաց բաբելականըպապելականը «շ» ուներ։ունէր։ Այսպիսով, հին պարսկերենով գրվածգրուած «Արմինա»-ի դիմաց աքքադերեննաքքադերէնն ամենամէն տեղ այն ներկայացնումկը էներկայացնէ «Ուրարտու» («Ուրաշտու»)<ref name="ՌաֆայելՌաֆայէլ ԻշխանյանԻշխանեան"/>։
Վերը նշվածնշուած արձանագրություններիցարձանագրութիւններէն ամենամեծը գրել էտուած տվելէ պարսից [[Դարեհ I]] թագավորը։թագաւորը։ Այն փորագրված է Իրանի [[Քիրմանշահ]] քաղաքից ոչ հեռու գտնվող [[Բեհիսթուն]] գյուղի մոտական բարձր ժայռին։ Դարեհը I-ը շատ անգամ է հիշատակում Հայաստանը և այստեղ էլ հին պարսկերենում այն միշտ կոչվում է «Արմինա», իսկ աքքադականում՝ «Ուրարտու» («Ուրաշտու»)։ Այդ արձանագրության մեջ կա հետևյալ նախադասությունը. ''«Խոսում է Դարեհ թագավորը. մի պարսիկի, անունը Վաումիսա՝ իմ ծառային, ուղարկեցի Հայաստան»''։ Հին պարսկերեն նախադասության մեջ գրված է ''«ուղարկեցի Արմինա»'', իսկ աքքադերեն միևնույն նախադասության մեջ՝ ''«ուղարկեցի Ուրաշտու»''։ Այս հանգամանքը ևս ապացուցում է, որ Հայաստան և Ուրարտու-Ուրաշտու անվանումներըանուանումները նույնականնոյնական են ևեւ վերաբերումկը ենվերաբերին մեկմէկ երկրի<ref name="ՌաֆայելՌաֆայէլ ԻշխանյանԻշխանեան"/>։
{| style="border: 1px black solid; margin-center:1em; text-align: left;" align="right" width="100"
|[[Պատկեր:Behistun detail.jpg|center|160px|Հատված [[Բեհիսթունի արձանագրություն]]ից]]
|- style="background:PaleGoldenrod" align="center" |
|colspan="2" align="small" |<small>ձախից աջ՝ 1. Բեհիսթունի արձանագրությանարձանագրութեան հատվածհատուած, 2. գծապատկեր։</small>
|}
[[Բեհիսթունի արձանագրություն|Բեհիսթունիարձանագրութեան արձանագրության]]մէջ մեջկը խոսվումխօսուի էնաեւ նաև [[հայեր]]իհայերու մասին։ Հին պարսկերենպարսկերէն նախադասություններումնախադասութիւններուն մէջ հայը կոչվումկը էկոչումի «արմինիյա», իսկ աքքադերենաքքադերէն նույննոյն նախադասություններինախադասութւններու մեջ՝մէջ՝ «ուրարտայա» («ուրաշտայա»)։ ԱրձաանագրությունումԱրձաանագրութեան առկամէջ առկայ է հետևյալհետեւեալ նախադասությունը՝նախադասութիւնը՝ ''«մի հայ անունը Արաքա»'', որըոր հին պարսկերենպարսկերէն մասում ունի հետևյալհետեւեալ տեսքը՝ ''«Արաքա նամա արմինիյա»'', իսկ աքքադականում՝աքքադականի մէջ՝ ''«Արախա շուումշու ուրաշտայա»''։ ԱյստեղիցԱյստեղէն էլալ պարզ էկը դառնումդառնայ, որ հին պարսիկները հայերինհայերուն անվանելանուանած են արմինիյա, իսկ աքքադացիները՝ ուրարտայա (կամ ուրաշտայա)։ Այսինքն՝ ինչպեսինչպէս մեր օրերումօրերուն հայերինհայերուն տարբեր ժողովուրդներ կոչումկը ենկոչեն արմին, արմենարմէն, արման անվանանուան ձևերիցձեւերէն մեկովմէկով, վրացիները՝ սոմեխի ձևովձեւևով, այնպեսայնպէս էլալ մ.թՔ.աԱ. առաջին հազարամյակումհազարամեակին հայերինհայերուն անվանելանուանած են նաևնաեւ ուրարտայա (ուրարտացի)<ref name="ՌաֆայելՌաֆայէլ ԻշխանյանԻշխանեան"/>։
=== ԽՍՀՄ գիտական դպրոցի տեսակետներ ===
|
