«Վարդավառ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{անաղբյուր}}
{{ԱՀ}}
{{Արևելահայերեն|Վարդավառ}}
[[Պատկեր:Вардавар8.jpg|մինի|աջից|Վարդավառ Հայաստանի մէջ]]
'''Վարդավառը''' Յիսուսի Այլակերպութեան կամ Պայծառակերպութեան տօնն է, որ ընդհանրապէս Յուլիս ամսուան ընթացքին կը կատարուի։
== Ի՞նչ կը նշանակէ Այլակերպութեան կամ Պայծառակերպութիւն ==
Մեր եկեղեցւոյ հինգ մեծ տօներէն մէկն է։ ՅիմնուածՀիմնուած է ՅիսուսիՅիսուս Քրիստոսի կեանքի ընթացքին պատահած դէպքի մը վրայ, երբ ԱՆ իր երեք աշակերտները՝ [[Պետրոսը]], [[Յակոբոս]]ը եւ [[Յովհաննէս]]ը առնելով, [[Թափօր լեռ]] բարձրացաւ, ու անոնց դիմաց պայծառակերպուեցաւ։պայծառակերպեցաւ։ Իր դէմքը արեգակի նման փայլեցաւ, եւ զգեստները ձիւնի նման ճերմկցան։ճերմկեցան։
{{քաղվածք|Դէմքը փայլեցաւ ինչպէս արեգակ եւ անոր զգեստները ճերմկեցան ինչպէս լոյսը|Մտթ. 17.2, հմմտ. Մրկ. 9.2, հմմտ. Ղուկ. 9.29}}
Հոն երեւցան նաեւ Հին Կտակարանի մարգարէներէն Մովսէսն ու Եղիան։ Այս դէպքը խորհրդանիշ մըն էր Յիսուսի փառաւորումին, որ տեղի պիտի ունենար իր խաչելութենէն ու յարութենէն ետք, որ Ան դարձեալ իր աստուածային փառքին պիտի վերադառնար։
Ղուկաս աւետարանիչ կը պատմէ, որ անոնք կը խօսէին Քրիստոսի երկրային կեանքի վերջին օրերու դէպքերուն մասին, որոնք տեղի պիտի ունենային Երուսաղէմի մէջ (Ղուկաս 9.31):Սքանչելի տեսարանէն հիացած՝ Պետրոս առաքեալ կը բացագանչէ.
{{քաղվածք|Վարդապե՛տ, լաւ է, որ մենք հոս մնանք. երեք վրաններ լարենք, մէկը`Քեզի, մէկը` Մովսէսի եւ միւսը` Եղիային համար:|(Ղուկաս 9.31)}}
Մինչ ան կը խօսէր, լուսափայլ ամպ մը հովանի կը դառնայ անոնց, եւ ամպերուն մէջէն եկող ձայնը կ'ըսէ.
{{քաղվածք|Ա՛յս է իմ սիրելի Որդիս, որուն հաճեցայ, Անո՛ր լսեցէք:|(Ղուկաս 9.31}}
Հանգստացնելով ու ոտքի կեցնելով գետնամած առաքեալները` Յիսուս անոնց կը պատուիրէ ոչ մէկուն յայտնել իրենց տեսածին ու լսածին մասին`մինչեւ Աստուծոյ Որդիին փառաւորուիլը:<ref>http://www.qahana.am/am/holidays/2017-07-23/1</ref>
=== Վարդավառի տօնը պատմութեան ընթացքին ===
Պայծառակերպութեան տօնը մեր նախնիները կոչած են Վարդավառի տօն, որու արմատները ժողովուրդը կը կապէ ջրհեղեղէն ետք ծիածանով մարդ -Աստուած հաշտութեան հետ, այդ ջուրը իրարու վրայ նետելով՝ կարծես մարդիկ իրարու կը յիշեցնեն ջրհեղեղը, նաեւ կը բացատրեն, թէ ինչո՞ւ եղաւ ջրհեղեղը։ Այսինքն, սթափեցման սովորութիւն մըն է եւ մաքրագործուելու իմաստ ունի»։<ref>http://www.1in.am/28394.html</ref>
Ս․Գրիդոր[[Գրիգոր Լուսաւորիչ|Ս․Գրիգոր Լուսաւորիչ]] այս տօնին միացուցած է հին հայ հեթանոս մեր հայերունհայրերուն Վարդավառի աւանդութիւնը, երբ վարդերու տոնինտօնին, մեր հեթանոս հայերըհայրերը իրարու վրայ ջուր կը սրսկէին։ Մինչեւ այսօր կը պահուի այս աւանդութիւնը։Գրիգորաւանդութիւնը։ Գրիգոր Լուսաւորիչ տեսնելով, որ անհնար է այդ տօնը վերացնել հայկական աւանդութիւններուն մէջէնաւանդութիւններէն, տօնը փոխածփոխարինուած է Յիսուս Քրիստոսի այլակերպութեան տօնով, ինչ որ մինչեւ այսօր կը շարունակուի տօնախմբուիլ:
 
Ժողովուրդը Քրիստոնէական շրջանին ալ սիրելով այս տօնը, զայն նշանակած է [[Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցի |Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ]] Հինգ տաղաւորտաղաւար տօներէն մին, անգամ մը եւս շեշտելու համար անոր կարեւորութիւնն ու ժողովուրդին կապուածութիւնը:
Ս․Գրիդոր Լուսաւորիչ այս տօնին միացուցած է հին հայ հեթանոս մեր հայերուն Վարդավառի աւանդութիւնը, երբ վարդերու տոնին, մեր հեթանոս հայերը իրարու վրայ ջուր կը սրսկէին։ Մինչեւ այսօր կը պահուի այս աւանդութիւնը։Գրիգոր Լուսաւորիչ տեսնելով,որ անհնար է այդ տօնը վերացնել հայկական աւանդութիւններուն մէջէն,տօնը փոխած է Յիսուս Քրիստոսի այլակերպութեան տօնով,ինչ որ մինչեւ այսօր կը շարունակուի տօնախմբուիլ:
ՎարդավառըՎարդավառի տօնակատարութիւնը միշտ ալ Զատկուան տօնէն 98 օր ետք կը նշուի, որ ընդհանրապէս կ’ըլլայկը զուգադիպի 28 ՅոէնիսէնՅունիսէն 1 Օգոստոսի միջեւ:
Ժողովուրդը Քրիստոնէական շրջանին ալ սիրելով այս տօնը,զայն նշանակած է Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ Հինգ տաղաւոր տօներէն մին,անգամ մը եւս շեշտելու համար անոր կարեւորութիւնն ու ժողովուրդին կապուածութիւնը:
Վարդավառը տօնակատարութիւնը միշտ ալ Զատկուան տօնէն 98 օր ետք կը նշուի,որ ընդհանրապէս կ’ըլլայ 28 Յոէնիսէն 1 Օգոստոսի միջեւ:
Նախաքրիստոնէական շրջանին Վարդավառի տօնը կապուած էր հայկական դիցարանի ջուրի,սիրոյ,պտղաբերութեան ու գեղեզկութեան Աստուծոյ` Աստղիկին:Այդ օրերէն իսկ Վարդավառը կը տօնախմբուէր մեծ հանդէսներով.Մարդիկ Աստղիկ Աստուածուհիին կը նուիրէին վարդեր ու իրարու վրայ ջուր կը թափէին:Վարդավառը միաժամանակ եղած է ջուրի պաշտամունքի,պտղաբերութեան ու արգասովորութեան ուժերուն նուիրուած տօն:Տօնը նաեւ առիթ եղած էր անցեալին,որ մեր նախահայրերը անձրեւ խնդրելու աղօթք եւ ծէս կատարէին:
Քրիստոնէական գետնի վրայ եւս անցեալին Վարդավառը տօնուած է աւելի մեծ տարողութեամբ:Մարդիկ Վարդավառի տօնին իրենց տուները կը զարդարէին կանաչ ոստերով,ծաղկեփունջեր կը նուիրէին իրարու,եկեղեցիին հասկեր կը նուիրէին,որպէս արտերու եւ այգիներու օրհնութիւն:Անասնապահներ իրենց կենդանիները ծաղիկներով կը զարդարէին ու ժողովուրդը խնճոյքներ եւ ջրախաղեր կը կազմակերպէր:
Մինչեւ այսօր Հայաստանի մէջ Վարդավառը կը տօնախմբուի մեծ հանդիսութիւններով ու ջրախաղերով,որոնց համար գոյութիւն ունի նաեւ յատուկ Վարդավառի միջազգային փառատօն:
 
Նախաքրիստոնէական շրջանին Վարդավառի տօնը կապուած էր հայկական դիցարանի ջուրի,սիրոյ,պտղաբերութեան ու գեղեզկութեանգեղեցկութեան Աստուծոյ` Աստղիկին:Այդ օրերէն իսկ Վարդավառը կը տօնախմբուէր մեծ հանդէսներով.: Մարդիկ [[Աստղիկ ԱստուածուհիինԱստուածուհի]]ին կը նուիրէին վարդեր ու իրարու վրայ ջուր կը թափէին:Վարդավառը միաժամանակ եղած է ջուրի պաշտամունքի, պտղաբերութեան ու արգասովորութեանարգասաւորութեան ուժերուն նուիրուած տօն: Տօնը նաեւ առիթ եղած էր անցեալին, որ մեր նախահայրերը անձրեւ խնդրելու աղօթք եւ ծէս կատարէին:
== Տօնակատարութիւն ==
 
Ժողովրդական սովորութիւններ
Քրիստոնէական գետնի վրայ եւս անցեալին Վարդավառը տօնուած է աւելի մեծ տարողութեամբ: Մարդիկ Վարդավառի տօնին իրենց տուները կը զարդարէին կանաչ ոստերով, ծաղկեփունջեր կը նուիրէին իրարու, եկեղեցիին հասկեր կը նուիրէին,որպէս իբրեւ արտերու եւ այգիներու օրհնութիւն:Անասնապահներ իրենց կենդանիներըանասունները ծաղիկներով կը զարդարէին ու ժողովուրդը խնճոյքներ եւ ջրախաղեր կը կազմակերպէր:
Մինչեւ այսօր Հայաստանի մէջ Վարդավառը կը տօնախմբուի մեծ հանդիսութիւններով ու ջրախաղերով, որոնց համար գոյութիւն ունի նաեւ յատուկ Վարդավառի միջազգային փառատօն:
== Տօնակատարութիւն, ժողովրդական սովորութիւններ ==
[[Պատկեր:Ջրախաղ, Վարդավառ, 2012. կտավ,յուղաներկ, 140X181 սմ.jpg|մինի|ձախից|Ջրախաղ, Վարդավառ]]
Անցեալին սովորութիւն էր Վարդավառը տօնել սարերու վրայ, աղբիւրներու ակունքներուն մօտ, այդ առիթով կազմակերպել ուխտագնացութիւններ դէպի սրբավայրերը: Յիշենք այդ առիթով տեղի ունեցող քանի մը աւանդութիւններ:
ա) *Բաց դաշտերուն մէջ, ակունքներու մօտ կողով մը կը զարդարէին. Յատակըյատակը ցորենի հասկեր կը դնէին, մէջտեղը խաչափայտ մը, զայն կը զարդարէին եղանակի ամէն տեսակի բանջարեղէններով եւ պտուղներով: Կը զետեղէին տախտակի մը վրայ եւ շուրջը շրջանակներ կազմելով, երիտասարդ թէ տարէցտարեց, միասին կը պարէին ի նշան միասնականութեան եւ կենսունակութեան:
 
բ)* Իրարու վրայ ջուր թափել եւ թրջուած հագուստնրով մնալ ամբողջ օրը՝ կը նշանակէր ջուրերու առատութիւն եւ իղձերու իրականացում: Հարսերը իրենց կեսուրներուն վրայ գաղտնի ջուր կը թափէին, որպէսիբրեւ սիրոյ եւ միասնականութեան արտայայտութիւն:
 
գ)* Ուխտի կ'երթային, մանաւանդ Մշոյ Ս. Կարապետ եկեղեցին: Ուխտաւոր մանուկներուն մազերը կը կտրէին, հսկահսկայ կաթսաներով մատաղ կ'եփէին, կերուխում կ'ըլլար: Տղամարդիկ ձիամրցումձիարշաւ կը կատարէին. Իւրաքանչիւրըիւրաքանչիւրը կը փորձէր իր դիմացինին գլուխը ջուրին մէջ թաթխել: Կիներ ու աղջիկներ ճօճախաչ կոչուող մցումըմրցումը կը կատարէին (օդօդուիլ, պարան ցատկել):
 
դ)*Սովորութիւն էր նաեւ աղջիկ ուզել, նշանել, աշնան ամուսմացնելուամուսնացնելու նպատակով:
 
ե) *Խաչ փունչերփունջեր կազմել վարդերով, ծաղիկներով եւ ցորենի հասկերով ու նուիրել եկեղեցիին, բերքի առատութեան համար եւ կամ նուիրել սիրած անձերու:
 
զ) *Ուրախութեան, խնդուքի պատկերներ կը ներկայացնէին, աղաւնի կը թռցնէին կենսունակութեան նպատակով:
 
է) *Սովորութիւն էր նաեւ մինչեւ Վարդավառի օրը խնձոր չուտել, այդ օրը խնձոր ղրկել իր սիրած անձին:
 
ԱյժԱյժմ վարդավառը կը նշուի [[Զատիկ]]էն 14 շաբաթ ետք։ Այս տօնը սիրուած է յատկապէս փոքրերու կողմէ։
{| class="wikitable"
|-
! թիվթիւ !! օր
|-
| 2020 || 19 Յուլիս
Տող 57 ⟶ 68՝
| 2010 || 11 Յուլիս
|}
== Աղբիւրներ ==
 
Հայ Եկեղեցւոյ Տօներ եւ Անոնց Հետ Կապուած Աւանդութիւններ, Պէյրութ, 2012
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}
{{Հին հայկական դիցաբանութիւն}}
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Վարդավառ» էջէն