«Նազարէթ Տաղաւարեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Չ կետադրական, փոխարինվեց: : → ։ (36)
Տող 40.
 
== Կենսագրութիւն ==
Ծնած է 1862 թուականի Դեկտեմբեր 25-ին, Սեբաստիա քաղաքին մէջ, արհեստաւորի ընտանիքէ ներս:ներս։ 1869-1878 թուականներուն ուսանած է [[Կոստանդնուպոլիս (արեւմտահայերէն)|Կոստանդնուպոլսոյ]] Սկիւտար թաղամասի Ամենափրկչեան եւ Կալաթա թաղամասի ազգային վարժարաններուն մէջ:մէջ։ 1878-1879 թուականներուն ուսանած է [[Փարիզ (արեւմտահայերէն)|Փարիզ]]ի գործնական երկրագործութեան վարժարանին մէջ:մէջ։ 1879-1881 թուականներու ուսանած է [[Ֆրանսա]]յի երկրագործական բարձրագոյն ուսումնարանին մէջ եւ երկրագործութեան գիւղատնտես-ինժեների կոչում ստացած է:է։ 1881-1883 թուականներուն, յաճախած է նաեւ Ծառաբուծական եւ Այգեբանական վարժարաններ:վարժարաններ։ 1883 թուականին վերադարձած է Կոստանդնուպոլիս եւ աշխատանքի անցած երկրագործութեան նախարարութեան մէջ եւ նպատակ ունեցած՝ եւրոպական նորագոյն մեթոտները ներդնել [[Օսմանեան կայսրութիւն|Օսմանեան կայսրութեան]] երկրագործութեան մէջ:մէջ։ Կարճ ժամանակ անց թողած է պաշտոնը եւ Սեբաստիա վերադարձած:վերադարձած։ Այստեղ եղած է Ազգային վարժարաններու տնօրէն, բարեկարգած ու բարեփոխումներ կատարած է ուսումնական ծրագիրերուն մէջ:մէջ։ Ժողովուրդին՝ եւրոպական քաղաքակրթութեան, հաղորդակից դարձնելու նպատակով, չափահասներու լսարան ու կիրակնօրեայ կրթարան հիմնադրած է:է։ Հիմնած է իգական սեռի դաստիարակութեան հարցերով զբաղուող «Հայուհիներու ընկերութիւն» եւ այլն:այլն։
 
Սակայն Սեբաստիոյ մէջ ցուցաբերածան անոր աշխուժութիւնն ու բնական գիտութիւններ տարածելու ձգտումը յարուցած է տեղի պահպանողական իշխանութիւններու եւ հայ հոգեւորականներու անբարեհաճութիւնն ու թշնամանքը, որուն հետեւանքով կրկին վերադարձած է Կոստանդնուպոլիս:Կոստանդնուպոլիս։ 1885-86 թուականներուն, եղած է Կոստանդնուպոլսոյ Արամեան վարժարանի տնօրէն եւ այն՝ կարճ ժամանակուան ընթացքին, օրինակելի կրթօճախ դարձրած է:է։ 1885-1887 թուականներուն, Կոստանդնուպոլսոյ մէջ մասնակցած է հայերէն բնագիտական առաջին հանդէսին` «Գիտական շարժումի» հիմնադրմանը եւ հրատարակմանը:հրատարակմանը։ Եռանդուն կերպով աշխատակցած է Կոստանդնուպոլսոյ եւ Փարիզի հայկական ու ֆրանսական պարբերականներուն:պարբերականներուն։ 1885 թուականին, բնագիտական յառաջադիմական հայացքներու համար Կոստանդնուպոլսոյ պատրիարքարանի Ազգային խառը ժողովի Կրօնական ժողովը զինք բանադրած է:է։ 1887 թուականին, խուսափելով հալածանքներէ, հրաժարած է մանկավարժական գործունէութենէն եւ մեկնած՝ [[Գահիրէ]], ապա` Ֆրանսա:Ֆրանսա։ 1887-1893 թուականներուն ուսանած է Փարիզի համալսարանի բժշկական բաժնէն եւ, միաժամանակ, [[Սորպոնի համալսարան]]ի բնագիտական բաժնէն ներս:ներս։ Սակայն հիւանդութեան պատճառով ուսումն ընդհատած է եւ Սեբաստիա վերադարձած:վերադարձած։ 1890 թուականին կրկին մեկնած է Փարիզ եւ ուսումը շարունակած:շարունակած։ 1891 թուականին աւարտած է Փարիզի համալսարանի բնագիտական բաժինը:բաժինը։ 1892 թուականին մասնագիտացած է Փարիզի Պաստիորի մանրէաբանութեան ուսումնարանին մէջ:մէջ։ 1893 թուականին աւարտած է Փարիզի համալսարանի բժշկական բաժինը եւ բժշկագիտութեան դոկտորի կոչում ստացած է:է։ 1893 թուականին վերադարձած է Կոստանդնուպոլիս եւ Բերա թաղամասին մէջ բացած է սեփական բուժարան: բուժարան։
 
[[1896]] թուականին Տաղաւարեան Կոստանդնուպոլսոյ մէջ հայրենասիրական գործունէութեան համար ձերբակալուած ու բանտարկուած է:է։ Չորս ամիս ետք, ընդհանուր համաներման շնորհիւ ազատ արձակուած է:է։ 1897 թուականին Կոստանդնուպոլսի Բերա թաղամասի Ֆրանսական՝ Ս. Փրկիչ ազգային հիւանդանոցի օժանդակ բժիշկ նշանակուած է, միաժամանակ եղած է Բերայի ազգային վարժարաններու հոգաբարձու:հոգաբարձու։ Դարձեալ բանտարկուած է [[1900]] թուականին եւ արձակուած՝ Ֆրանսայի դեսպանութեան միջնորդութեամբ։ Խուսափելով յետագայ հալածանքներէն՝ [[1905]] թուականին մեկնած է [[Եւրոպա]], անցած [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտոս]] եւ հաստատուած՝ [[Գահիրէ]], ուր սկսած է աշխատիլ որպէս բժիշկ, [[Մանկավարժութիւն|մանկավարժ]], մասնակցած [[Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութիւն|Հայկական բարեգործական ընդհանուր միութեան]] հիմնադրման։ [[1908]] թուականի [[Երիտթուրքական յեղափոխութիւն|երիտթուրքական յեղաշրջում]]էն ետք վերադարձած է Կոստանդնուպոլիս, ընտրուած՝ խորհրդարանի երեսփոխան (Սեբաստիայէն), զբաղած՝ [[հող]]ային հարցի նախագիծի մշակմամբ։ Տաղաաւարեան հասարակական եռանդուն գործունէութիւն ծաւալած է յատկապէս ազգային կեդրոնական վարչուեան մէջ (որուն քաղաքական ժողովի անդամ էր 1910-1912 թուականներուն) եւ Կոստանդնուպոլսոյ քաղաքապետարանին մէջ (1912-1913 թթ.)։ 1913 թուականին Կոստանդնուպոլսոյ քաղաքապետարանի ընդհանուր քննիչ նշանակուած է:է։ [[1914]] թուականին ՀԲԸՄ մասնաճիւղեր բանալու նպատակով այցելած է [[Կովկաս]]<ref>{{Գիրք:Մինասյան}}</ref>։
 
== Եղերական մահ ==
1915 թուականի ({{Հուլեան տոմար|ապրիլի 11}}) [[Ապրիլ 24]]-ին, ի թիւս Կոստանդնուպոլսոյ 600 ակնառու հայ մտաւորականներու, ձերբակալուած եւ բանտարկուած է Կոստանդնուպոլսոյ կեդրոնական բանտին մէջ:մէջ։
 
1915 թուականի [[Ապրիլ 25]]-ին, ի թիւս բազմաթիւ հայ մտաւորականներու, շոգեկառքով տեղափոխուած է Այաշի բանտ եւ մի քանի ամիս այնտեղ մնացած է:է։ Նազարէթ Տաղաւարեանն իր մասնագիտական տաղանդը գործադրած է նաեւ բանտէն ներս` բուժելով ու խնամելով հիւանդ ու վիրաւոր բանտարկեալները:բանտարկեալները։ Կարճ ժամանակ բանտէն ներս մնալէ ետք, 13 այլ մտաւորականներու հետ, Այաշէն ուղարկուած է Տիգրանակերտ` իբր Պատերազմական ատեանին ներկայանալու համար:համար։ 1915 թուականի [[Յուլիս 21]] կամ 23-ին (կամ Սեպտեմբեր 15-ին), Տիգրանակերտ տեղափոխուելու ճամբուն վրայ աննկարագրելի չարչարանքներու ենթարկուելով, ի թիւս 13 հայ մտաւորականներու, գազանաբար սպանուած է Տիգրանակերտի ոճրագործ նահանգապետ՝ Ռեշիտի, ուղարկած չեթեներու հրոսակախումբին ձեռքով, գերմանացի զինուորականներուն աչքին առաջեւ:առաջեւ։
 
== Գիտական գործունէութիւն ==
Եղած է բազմակողմանի զարգացած գիտնական, տիրապետած էշարք մը լեզուներու:լեզուներու։ Տաղաւարեան գրած է բազմաթիւ գիտական աշխատութիւններ՝ բժշկութեան, կենսաբանութեան, ֆիզիկայի, քիմիայի, երկրագործութեան, աստղագիտութեան, [[Հայաստանի պատմութիւն|Հայաստանի պատմութեան]] ու [[Հայ Եկեղեցի|հայ եկեղեցւոյ]], հայ ժողովուրդի պատմութեան, հայ գիրերու գիւտի մասին (հրատարակուած են ֆրանսերէն եւ թուրքերէն լեզուներով)։ Հայերէն եւ ֆրանսերէն դասախօսութիւններ ներկայացուցած է:է։ 15 գիտական աշխատութիւններ, մի քանի տասնեակ բժշկական, պատմագիտական յօդուածներ հեղինակած է: է։
 
== Պարգեւներ ==
* [[1909]] թուականին պարգեւատրուած է Ֆրանսայի հանրապետութեան գիւղատնտեսութեան նախարարութեան հողագործական ծառայութեան «Ասպետի խաչ» պատուանշանով:պատուանշանով։
 
== Ծանօթագրութիւններ ==