«Եղիա Տէմիրճիպաշեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Նոր էջ «Եղիա Տէմիրրիպաշեան *1851-1908։ Ծնած է Պոլիս, ամիրայական գերդաստանի մը աղքատացած մէկ դիղէն։ Կրթութի...»:
 
No edit summary
Տող 1.
'''Եղիա Տէմիրրիպաշեան''',1851-1908։ արևմտահայ արձակագիր, բանաստեղծ, փիլիսոփա։
Եղիա Տէմիրրիպաշեան *1851-1908։ Ծնած է Պոլիս, ամիրայական գերդաստանի մը աղքատացած մէկ դիղէն։ Կրթութիւնը կը ստանայ հոն․ աշակերտելով ծանօթ գրագէտներու։ Մենակեաց պատանի՝ կը ջանայ իր հետաքրքրութիւնները գոհացնել անյագ ու անկանոն ընթերցումներով։ Առաջին ելոթներէն արդէն՝ կ՛երեւի իր մելամաղձոտ, յոռետես անհատականութիւնը։ Ուսումի փափաքը եւ անկայուն նկարագիրը զինք կը մղեն լքելու պաշտօնեայի ասպարէզը, եւ անկայուն նկարագիրը զենք կը մղեն լքելու պաշտօնեայի ասպարեզը, ուր մտած եր կարիքէ մղուած։ Մայրն ու ազգականները, 1974ին, անձնասպանութեան մէկ փորձէն մտահոգ, զինք կը ղրկեն Ֆրանսա։ Պէտք էր հետեւէլ ուսումի՝ առեւտրական ճիւղի մէջ, բայց ինք․․․ թերթ կը հրապաևակէ Ֆրանսերէն՝ «հայերենը եւրոպային ծանօթացնելու» ծրագրով։ 1976ին կը դառնայ պոլիս․ ուշադրութիւն կը գրաէ մամուլի մէջ մտածողական-քրոնիկային յօդուածներով։ Կը գրէ ճոխ բայց անկանոն աշխարհաբարով, գրաբարի տարրերով եւ նորարարական ձգտումներով նոնայք հարուստ, յաճախ արուեստականութեան կնիքով։ Լոյս կ՛ընծայէ խորհրդածու թիւններու փոքր հատոր մը՝«Փիլիսոփայական Բառարան» խորագրով․․․ Տարի մը ետք, 1880ին, կը սկսի կանոնաւորապէս աշխատակցիլ Կ․ Իւթիւճեանի «Մասիս» ին՝ Գրասէր Ատոծ ծածկանունին տակ։ նոյն ատեն՝ կրթական մշակ է (ուսուցիչ, կարճ ատեն՝ նաեւ դպրոցի տնօրէն) եւ հանրային գործիչ-հակառակ հոգեմտաւոր անկայուն առողջութեան եւ թոքախտի նշաններու։ 1880-1890 տասնամեակը, փաստօրէն, Եղիայի գրական-հրապարակագրական արտադրութեան ամենաբեղուն շրջանն է։ Կը հրատարակէ «Երկրագունդ» եւ «Գրական եւ Իմաստասիրական Շարժում» թերթերը։ Առաջինին կ՛աշխատակցին Գ․ Զօհրասլի պէս ծանօթ անուններ, մինչ երկրորդը ինք գրեթէ առաձին կը լեցնէ՝ զանազան ծածկանուններով։
[[Պատկեր:Eghiatemirjipashyan.jpg|260px|մինի|աջից|Եղիա]]
== Կյանքը ==
Եղիա Տէմիրրիպաշեան *1851-1908։ Ծնած է [[Պոլիս]], ամիրայական գերդաստանի մը աղքատացած մէկ դիղէն։ Կրթութիւնը կը ստանայ հոն․ աշակերտելով ծանօթ գրագէտներու։ Մենակեաց պատանի՝ կը ջանայ իր հետաքրքրութիւնները գոհացնել անյագ ու անկանոն ընթերցումներով։ Առաջին ելոթներէն արդէն՝ կ՛երեւի իր մելամաղձոտ, յոռետես անհատականութիւնը։ Ուսումի փափաքը եւ անկայուն նկարագիրը զինք կը մղեն լքելու պաշտօնեայի ասպարէզը, եւ անկայուն նկարագիրը զենք կը մղեն լքելու պաշտօնեայի ասպարեզը, ուր մտած եր կարիքէ մղուած։ Մայրն ու ազգականները, 1974ին[[1974]]ին, անձնասպանութեան մէկ փորձէն մտահոգ, զինք կը ղրկեն Ֆրանսա։[[Ֆրանսիա|Ֆրանսա]]։ Պէտք էր հետեւէլ ուսումի՝ առեւտրական ճիւղի մէջ, բայց ինք․․․ թերթ կը հրապաևակէ Ֆրանսերէն՝ «հայերենը եւրոպային ծանօթացնելու» ծրագրով։ 1976ին[[1976]]ին կը դառնայ պոլիս․ ուշադրութիւն կը գրաէ մամուլի մէջ մտածողական-քրոնիկային յօդուածներով։ Կը գրէ ճոխ բայց անկանոն աշխարհաբարով, գրաբարի տարրերով եւ նորարարական ձգտումներով նոնայք հարուստ, յաճախ արուեստականութեան կնիքով։ Լոյս կ՛ընծայէ խորհրդածու թիւններու փոքր հատոր մը՝«Փիլիսոփայական Բառարան» խորագրով․․․ Տարի մը ետք, 1880ին[[1880]]ին, կը սկսի կանոնաւորապէս աշխատակցիլ Կ․ Իւթիւճեանի «Մասիս» ին՝ Գրասէր Ատոծ ծածկանունին տակ։ նոյն ատեն՝ կրթական մշակ է (ուսուցիչ, կարճ ատեն՝ նաեւ դպրոցի տնօրէն) եւ հանրային գործիչ-հակառակ հոգեմտաւոր անկայուն առողջութեան եւ թոքախտի նշաններու։ 1880-1890 տասնամեակը, փաստօրէն, Եղիայի գրական-հրապարակագրական արտադրութեան ամենաբեղուն շրջանն է։ Կը հրատարակէ «Երկրագունդ» եւ «Գրական եւ Իմաստասիրական Շարժում» թերթերը։ Առաջինին կ՛աշխատակցին Գ․ Զօհրասլի պէս ծանօթ անուններ, մինչ երկրորդը ինք գրեթէ առաձին կը լեցնէ՝ զանազան ծածկանուններով։ Հոս՝ լոյս կը տեսնէ մէկ
կարեւոր մասը իր քրոնիկային-գրական էջերուն, նաեւ քերթուածներուն,որոնց մէջ տասնեակ մը՝ գինք արժանի կը դարձնեն դասուեւու Պէշիկթաշլեանի եւ [[Դուրյան Օհան|Դուրեանի]] քով։ Նոյն եւ հետեւող տարիներուն, կը հեղինակէ ֆրանսերէնէ հայերէն խնամեալ բաոարան մը։ [[1890]]էն ետք, ընտանեկան կորուստներ լրիւ կը խախտեն Եղիայի միտքը։ Անձնասպանութեան նոր փորձի մը՝հազիւ կը փրկեն գինք։ [[1895]]Էն ետք, ալ անտուն ու մինակ, բախաը կ՚ունենայ ընդունուելու օտար կնոջմէ մը։ Եղիա ա՛լ կը կապուի անձնուէր այս կնոջ, գգալի բարելատւմի պահերով, որոնց շնորհիւ նոյնիսկ կը ճամբորդէ Եւրոպա։ Բայց Պոլիսի կարօտով՝ արագ կը վերադաոնայ ։ Վատթարացման շրջանի մը, կը մնայ հիւանդանոց։ Տիկնոջ քով դարձած՝ ի վերջոյ անձնասպան կ՚ըլրսյ։ Թաղուած է Պոլիս։
=== Գործերէն՝ ===
*«Արձակ էջեր, Նամակներ, Քերթըւածներ», հատընտիր, Փարիգ, [[1955]](«Հայ Գրագէտներու Բարեկամներ» )