«Կով» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Տուրերը սելեկցիայի ենթարկուած են [[Միջին Ասիա]]յի մէջ իսկ [[զեբուներ]]ը՝ ([[սապատավոր եզ]]) [[Ինդոնեզիա]]յի տարածքին մէջ։ [[1994]] թուականին անցուցած գենետիկական հետազոտութիւնները ցույց տուին, որ ճիշդ է ժամանակին տարածուած այն կարծիքը, թէ կովերը չեն ծագիր մէկ ժառանգական գիծէ<ref name="genom">[http://www.membrana.ru/articles/global/2009/04/27/185700.html membrana.ru] Կովու ծննդաբանութիւնը թույլ կու տայ արագացնել գիւղատնտեսութեան զարգացումը</ref><ref>[http://www.runewsweek.ru/forum/forum20/topic6524/messages/ Կովու ծննդաբանական բացահայտման ընդառաջ]</ref>։

Ժամանակակից ծննդաբանական հետազոտութիւնները հիմք կու տան ենթադրելու, որ բոլոր ժամանակակից կովերը ծագած են 80 վայրի ցուլերէն, որոնք ընտանացած են [[Միջագետք]]ի վերին գետերու շրջակայքի գիւղերուն շուրջ 10 500 տարի առաջ՝ այժմ [[[Թուրքիա]|Թուրքիոյ]] տարածքի հարաւ-արևելքին մէջ, [[Իրաք]]ի հիւսիսին մէջ <ref name="e2">{{статья|автор=Bollongino, Ruth & al. |заглавие=Modern Taurine Cattle descended from small number of Near-Eastern founders|ссылка=http://mbe.oxfordjournals.org/content/early/2012/03/14/molbev.mss092|издание=Molecular Biology and Evolution|год=7 Mar 2012. }}</ref>։ Անոնց կը բազմացնէին միսի, կաթի և կաշուի համար։ Բացի ատկէ, այդ կենդանիներուն կ'օգտագործէին որպէս ծանրութիւն տանող ուժ։ Հնում կովերը եղած են հարստութեան չափանիշներէն մէկը, իսկ նախրի գողութիւնը՝ գողութեան ամենահին ձևերէն մէկը։

Ընտանեցնումը սկիզբը խոշոր եղջերաւոր կենդանիներու ամբողջ նախիրը երկարաեղջիւրաւոր էր, որը տարածուած էր հարաւ-արեւմտեան [[Ասիայ]]յէն եւ [[Բալկանեան թերակղզի|Պալքանեան թերակղզ]]իէն դէպի [[Աֆրիկայ|Ափրիկէ]] (շուրջ 7000 տարի առաջ) եւ Կենդրոնական Եւրոպա (շուրջ 5000 տարի առաջ): Առաջին կարճաեղջիւրաւոր մեծաքանակ նախիրը մօտաւորապէս նոյնքան հին է. յայտնաբերուած են ոսկորներ, որոնք 7000 տարեկան են:

Փոքր կարճաեղջիւրաւոր կենդանիները [[Արեւմտեան Եւրոպա]]ի մէջ ստացած են կելտական կամ [[կելտական տաւար|իբերական տաւար]] անուանումները: Անոնք տարածուած են [[Արեւմտեան Աֆփրիկէ|արեւմտեան]] եւ [[Հիւսիսային Ափրիկէ]]ի մէջ եւ եւրոպական ցամաքամասի մնացած հատուածին մէջ: Արդի եւրոպական եւ ամերիկեան կաթնատու եւ կաթնա-մսատու տեսակները ճիշդ այդ կելտական տաւարի հետեւորդներն են<ref name="krug">{{cite web|url=http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/biologiya/KRUPNI_ROGATI_SKOT.html?page=0,1#part-375|title=Крупный рогатый скот|publisher=Энциклопедия Кругосвет|accessdate=2013 թ․ Ապրիլի 23|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GD59GtAJ|archivedate=2013-04-28}}</ref>:

== Կովի պաշտամունք == [[Հնդկաստան]]ի մէջ հնագույն ժամանակներուն կովը համարուած է սուրբ կենդանի, որը մարմնաւորուած է [[Ադիտ]]ի մեծ մօրը և հողը, երբեմն նույնիսկ ամբողջ [[Տիեզերք]]ը։ [[Վեդա]]ները կապում են կովերուն այգաբացի և արևի հետ՝ կոչելով մայրեր, որոնք կ'իշխենեն աշխարհի եռակի բնութեան վրայ։ Կովը կը պաշտպան տիեզերայինուի օրէնքներով և անձամբ [[Վիշնա]]յով (Աստուծոյ բարձրագույն անձնաւորումը), կը համարուի, որ կովին սպանողը ապագային կ'ինայ [[Դժոխք]]՝ «Կովին սպանողներուն վիճակուած է փտիլ Դժոխքի մէջ այնքան տարի, որքան [[Մազեր|մազ]] կար այդ կովի մարմնին»։ <ref>Глава семнадцатая. Лилы Господа Чайтаньи Махапрабху в юности, Текст 166 [http://www.vyasa.ru/books/?id=718]{{W/Ref-ru}}</ref>

Տարբեր ժողովուրդներու [[դիցաբանութիւն]]ներուն մէջ կովն կ'իրականացուի տիեզերական գործառույթ՝ եգիպտացիներու քով Նուտ երկնային կովը, որմէ ծնունդ առած է երկինքը, մարմնաւորած է Երկնային օւկիանոսը։ [[Մեմֆիս]]ի մէջ այն ներկայացուցած է, որպէս պասիվ սերող ուժի խորհրդանիշ, [[Վեներա (դիցաբանութիւն)|Վեներա]] աստուածուհիի մարմնաւորում։ Ճիշդ կովին կ'ուղեկցէ հանրաճանաչ [[Կադմ]]ը պայծառատեսի խորհուրդով՝ դէպի այն վայր, ուր կը հիմնուէր Թեբեն։

Յղի կովը համարուած է կենսատու և սնուցող կեանքի կանացի խորհրդանիշը, իսկ [[ցուլ|ցուլի]] հետ միասին անոնք կը ներկայացնեն աստուածայինի խորհրդանիշը՝ կանացի և տղամարդկային, որը կեանք կը պարգեւէ և կը սնուցէ։ Օրինակ՝ [[Հին Հունաստան]]ի մէջ կովին հաճախ կը ներկայացնէին կուրծքը ծծող հորթի հետ միասին, ինչը կը նշանակէ աստուածային ուժի բազմապատիկը՝ ինքն իրեն սնուցող։

Կովի սրբութիւնը Հնդկաստանի մէջ այնքան յայտնի է, որ նույնիսկ գոյություն ունի «Սրբազան կով» արտահայտութիւնը՝ անձեռնմխելի մը, սուրբ բան, ինչն անհրաժեշտ է պահել ու պահպանել ոեւէ ոտնձգութիւններէն։ Օրինակ՝ մարդու համար «սրբազան կով» կրնայ ըլլալ գիտութիւնը, որուն ան կը հաւատա և որու համար ան ջանք ու եռանդ չի խնայեր, կամ կրօնը, որուն ան կը դաւանէ:

=== Ցեղատեսակներու առաջացումը ===

== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}