«Հայ Երիտասարդաց Դաշնակցութիւն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-https://www.facebook.com/ +https://hy-am.facebook.com/) |
Չ clean up, փոխարինվեց: համայք → համայնք (2) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
{{ԱՀ}}
'''Հայ երիտասարդաց դաշնակցութիւն''', ՀԵԴ, [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն (արեւմտահայերէն)|Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան]] երիտասարդական ստորաբաժանումին մաս կը կազմէ, որ իր ծաւալուն աշխատանքներով տարբեր
== Գաղափարախօսութիւն ==
Ի սկզբանակ եղած է [[ԱՄՆ Ցեղակրոն Ուխտեր]] կազմակերպութիւնը, որ հիմնուած է [[1933]] թուականին [[Պոսթոն]]ի մէջ ԱՄՆ գործուղուած [[Գարեգին Նժդեհ]]ի նախաձեռնութեամբ՝ ՀՅԴ հովանավորութեամբ գործող տարբեր երիտասարդական խմբերու (Արամներ, Քրիսդափորներ, Անդրանիկներ, Կայծակներ) անդամներու միաւորմամբ։
Սկզբնապէս կոչուած է Հայ երիտասարդաց դաշնակցութեան ցեղակրօն ուխտերու միութիւն ([[ԱՄՆ Ցեղակրոն Ուխտեր]]), եւ [[1941]] թուականին կազմակերպութեան անունը պաշտօնապէս կը փոխուի Հայ երիտասարդաց Դաշնակցութիւն։ ՀԵԴ-ն իր ծաւալուն աշխատանքներուն մէջ կ՚ընդգրկէ ծրագիրները որոնք կը կեդրոնանան դաստիարակչական, Հայ Դատի, ընկերային, մարզական եւ մշակութային ծիրերէն ներս։ ՀԵԴ-ի գաղափարախօսութիւնը հիմնուած է ընկերվարական սկզբունքներու վրայ, միութեան, ընկերական, եւ համագործակցութեան սկզբունքներու վրայ։ Աւելին ՀԵԴ-ն կը հաւատայ ընկերվար-ժողովրդավար սկզբունքներուն։ Անդամները միասին կ՚աշխատին ծառայելով իրենց գաղութին եւ հայրենիքին։ Նպատակն է պահպանել Հայ Երիտասարդութեան ազգային ինքնութիւնը, պայքարին ցուլումի դէմ, ու ջանք կը թափեն որպէսզի հասնին Ազատ, Անկախ եւ Միացեալ Հայաստանի գաղափարին։ Ան նաեւ անդամ է Համաշխարհային Սոցիալական Երիտասարդներու Խմբակին ([[Անգլերէն|անգլ.՝]] International Union of Socialist Youth) եւ Եւրոպայի Երիտասարդ Ընկերվարութեան ([[Անգլերէն|անգլ.՝]] Youth European Socialists) կազմակերպութիւններու մէջ։
== Պատմութիւն ==
[[14 Յունուար]], [[1933]]-ին, կը նկատուի ՀԵԴ-ի հիմնութեան օրը։ Այդ ժամանակուայ ՀՅԴ Ամերիկայի Կեդրոնական Կոմիտէն կ՚որոշէ երիտասարդները քով-քովի բերելով խմբակներ կազմակերպել ու նամակներ կը յղէ երիտասարդներու ու Արեւելեան Ամերիկայի [[Պոսթոն]]ի [[«Հայրենիք» սրահ
40 Երիտասարդներ տարբեր շրջաններէն կ՚որոշէն որ [[Յունիս 1934|Յունիս 1934-ին]] պիտի ունենան իրենց առաջին Ընդհանուր ժողովը ուր պիտի ընտրէն Կեդրոնական Վարչութիւնը։ Երիտասարդները նաեւ կը դիմէն ՀՅԴ-ի որպէսզի նշանակէն երիտասարդական յանձնախումբ մը որպէսզի երիտասարդներուն օգնէ։
[[1933]]-[[1934]] թուականներու ընթացքին տարբեր գաղութներու մէջ կը հիմնուի նոր ուխտեր [[Գարեգին Նժդեհ]] ցուցմունքներով որ իր ազգային ոգիով կը ներշնչէ Հայ երիտասարդը եւ հազարաւոր երիտասարդներ կ՚անդամակցին կազմակերպութեան։
Առաջին ընդհանուր ժողովին կը մասնակցին 40 ուխտեր կը հաւաքուին «Հայրենիք» սրահը Պոսթոն։ Պատգամաւորները կ՚որոշէն որ կազմակերպութեան անունը պիտի ըլլայ [[Ցեղակրոն Ուխտեր|«Ցեղակրօն»]]։ Հիմնական նպատակը կ՚ըլլայ աշխատիլ [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիոյ]] ու Խորհդրային Միութեան դէմ միշտ վառ պահելու Ազատ, Անկախ եւ Միացեալ Հայաստանի տեսլականը։ Առաջին ընդհանուր ժողովին կ՚ընտրուի 5 անդամներէ բաղկացած Կեդրոնական Վարչութիւն մը հետեւեալ անձերէն՝ Համբարձում Կելանեան, Ճոն Տէր Հովհաննէսեան, Յակոբ Յակոբեան, Արթուր Կիրակոսեան, եւ Ք. Մէրթոն Պոզոյեան։
Ընդհանուր ժողովէն ետք, Հայ Երիտասարդաց Դաշնակցութիւն արդէն իսկ կը բանայ իր առաջին ուխտը սահմանէն դուրս, [[Գանատա
1935-թուականին, ՀԵԴ-ն կը ստեղծէ կրթաթոշակային հիմնարկի Ֆոնտ որպէսզի այդ անդամները որոնք իրենց ուսումը կ՚ուզէն շարունակել, կրնան օգտուիլ այդ ֆոնտէն։
== Համաշխարհային Բ. Պատերազմ ==
1941 թուականին, կազմակերպութիւնը անունը պաշտօնապէս կը փոխէ ՀՅԴ Ցեղակրօն անունէն Հայ Երիտասարդաց Դաշնակցութեան։ Անունը կը փոխուի յատկապէս որպէսզի աւելի դիւրին ըլլայ հայերէն չխօսող մարդոց մօտ։
[[Համաշխարհային պատերազմ|Համաշխարհային Բ. Պատերազմի]] ժամանակ, Ամերիկայի ժողովուրդը նեռարեալ Հայերէ կ՚ապրէին ճգնաժամային օրեր եւ կը փորձէին յաղթահարել նոր մարտահրաւէրներ։ Այս մարտահրաւէրներու ժամանակ, ՀԵԴ-ի անդամակցութեան թիւը կ՚աճէր։ Սակայն Ամերիկայի վիճակէն ՀԵԴ-ի անդամներ կ՚անդամակցին Միացեալ Նահանգներու Զինեալ Ուժերու Բանակին։
[[1944]]-[[1945]] թուականներու ընթացքին, 1,000 անդամներէ աւելի զինուորներ կ՚ըլլան։ Տարիներու ընթացքին ուխտերը կը ղրկէն [[Հայրենիք (թերթ, Պոսթըն)|«Հայրենիք»]] պարբերաթերթի օրինակներ, այլ թերթեր, նուէրներ ու նամակներ իրենց ընկերներուն։ Այս ժամանակամիջոցին ՀԵԴ-ն կը հաւաքէ 750,000 ամերիկեան տոլլար պարտամուրհակները։ Այս ծրագրով կը գնուի B-25 Mitchell եւ B-17 Flying Fortress պատերազմին համար։
[[29 Յունիս]], [[1946]]-ին Տէթրոյթի մէջ տեղի կ՚ունենայ հաւաքոյթ մը ուր կը պատուէն պատերազմէն վերադարձաց բոլոր ընկերներուն եւ յիշատակը կը յարգէն 40 ընկերներու որոնք պատերազմի ընթացքին կը զոհուին։
[[1942]]-[[1946]] տարիներու ընթացքին, 800 նոր երիտասարդներ կ՚անդամակցի կազմակերպութեան։ Այդ տարիներուն կը ստեղծուի «Տարուան Երգը» ծրագիրը որուն շնորհիւ անդամներ կը սորվին ազգային եւ յեղափոխական երգեր, շարադրութեան մրցոյթներ քաջալերելու համար Հայերէն գրելը եւ պրպտումը։ Եւ առաջին հրատարակութիւն ՀԵԴ-ի «Կապոյտ Գիրգը», դաստիարակչականներու նիւթերով։
Համաշխարհային Պատերազմի աւարտէն ետք, ՀԵԴ-ի գործերը կը սկսի աւելի ծաւալուն ըլլալ։ Զինուոր-անդամներու վերադարձի պատճառով, կազմակերպութեան մարդուժը կ՚աւելնայ։ Սակայն այդ յաջորդող տարիներուն անդամները կը սկսին տեղափոխուիլ եւ անդամները կը հեռանան ակումբի կեդրոններէն։ Սակայն, շնորհիւ անդամներու գիտակցութեան նոր շրջաններու մէջ ՀԵԴ-ի անդամները կը հիմնէն նոր ուխտերը։
== 50-ական Թուականներ ==
50-ական Թուականներուն, ՀԵԴ-ի «Կապոյտ Գիրգը» կը սնուցանէ նոր սերունդ մը որոնք կը սորվին Հայոց պատմութեան, աշխարհագրութեան, մշակոյթին, արուեստին, եւ ուրիշ կարեւոր նիւթերու մասին։
[[1948]] թուականին ՀԵԴ-ն կը հիմնէ Պատանեկան Միութիւնը, ուր 9 տարեկանէն 16 տարեկան պատանիներ կրնան անդամակցիլ կազմակերպութեան եւ ետքը փոխանցուիլ շարքերը։ Տարիներու ընթացքին, այդ ստորաբաժին ալ կը ստեղծէ իր դաստիրակչական «Կապոյտ Գիրգ»-ը, մարզային ծրագիրները, ընդհանուր ժողովը, շարադրութեան մրցոյթները, եւ ուրիշ ծրագիրներ։
[[1951]] թուականին, Ֆրէնքլին, Մասէչուսէցի մէջ կը բացուի [[Գամբ Հայաստան
== 60-ական Թուականներ ==
[[1960]]-ական Թուականներուն արդէն իսկ փոքր քաղաքներէն մարդիկ կը տեղափոդրուին աւելի մեծ քաղաքներ, եւ այս փոքր կազմուած
Այս տարիներուն, Հայկական գաղութները կը սկսին պատրաստուիլ յիշատակելու [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|Հայոց Ցեղասպանութեան]] 50-ամեակը։ Այս անկիւնադարձային օրերուն, հայկական գաղութներու մէջ կը սկսի աւելի քաղաքական աշխատանքները եւ Ցեղասպանութիւնը կը փոխուի յիշատակելի օրէ եւ կը դառնայ աւելի պահանջատիրութեան օր ուր Հայ կը սկսի պահանջել ցեղասպան ազգէն ճանաչում, արդար լուծում ու յատուցում։
Տող 48.
70-ական թուականներու սկիզբը ՀԵԴ-ի տարբեր ուխտերու թիւը կը հասնի հարիւրէ աւելի։ Նոյն տարիներուն, Արեւմտեան Ամերիկայի մէջ կը հիմնուի ՀԵԴ-ի Բանակավայրը (AYF Camp)։ Բանակավայրը պիտի օժանդակէր Արեւմտեան Ամերիկայի ընկերներուն։ Բանակավայրը կը գտնուի Սան Ուաքին քաղաքին մէջ Գալիֆորնիոյ Նահանգը (22214 Big Pines Hwy, Valyermo, CA 93563) եւ կը գնուի 80,000 ամերիկեան տոլլարով։
Այդ տարիներով Դաշնակցութիւնը կը բաժնուի 5 խումբերու որպէսզի աւելի դիւրին ըլլար կառավարումը (Գալիֆորնիա, Գանատա, եւ 3 բաժին Արեւելեան Ամերիկա)։Սակայն կառավարելը այդքան կը դժուարանայ որ [[1973]]-[[1974|74]] տարիներուն արդէն ՀԵԴ-ն կե բաժնուի Արեւելեան եւ Արեւմտեան Ամերիկայ եւ Գանատայի շրջանները։
== Արցախի Մէջ Աշխատանքներ ==
1980-ական թուականներուն, Հայկական գաղութներու ուշադրութիւնը ուղղուած էր դէպի [[
2012 Թուականին ՀԵԴ-ն կը հռչակէ այդ տարին «Ազատամարտիկի Տարի» ու կը սկսի նիւթապէս օժանդակել Արցախի ազատամարտին վիրաւորուած հայ զինուորներուն՝ օժանդակութեան ձեռք երկարելու նպատակով։ Յաջորդող երկու տարիներու ընթացքին, անդամները կը սկսին դրամահաւաքներ կազմակերպել եւ ՀՅԴ Բիւրոյի Ազատամարտիկներու Յանձնախումբին հետ կը սկսին հոգալ ազատամարտիկներու գործողութիւններու ծախսը։ 2015 թուականին ծրագիրը փակելէ ետք, ՀԵԴ-ն արդէն իսկ օգնած էր 80 ազատամարտիկներէ աւելի։ 2016 թուականին, Արցախի վրայ ատրպէյճանական նորագոյն յարձակումէն ետք ազատամարտիկներուն եւ անոնց ընտանիքներուն օժանդակութիւններ հասցնելու նպատակով Արեւմտեան Ամերիկայի ՀԵԴի կողմէ վերաշխուժացած՝ «Մեր զինուորներուն կողքին» արշաւը։ Ծրագիրը կը շարունակէ կազմակերպութիւնը եւ արդէն իսկ օժանդակած է [[Քառօրեայ Պատերազմ|Քառօրեայ Պատերազմի]] բոլոր զինուորներու ընտանիքներուն եւ աշխատանքները կը շարունակէ։ ▼
▲2012 Թուականին ՀԵԴ-ն կը հռչակէ այդ տարին «Ազատամարտիկի Տարի» ու կը սկսի նիւթապէս օժանդակել Արցախի ազատամարտին վիրաւորուած հայ զինուորներուն՝ օժանդակութեան ձեռք երկարելու նպատակով։ Յաջորդող երկու տարիներու ընթացքին, անդամները կը սկսին դրամահաւաքներ կազմակերպել եւ ՀՅԴ Բիւրոյի Ազատամարտիկներու Յանձնախումբին հետ կը սկսին հոգալ ազատամարտիկներու գործողութիւններու ծախսը։ 2015 թուականին ծրագիրը փակելէ ետք, ՀԵԴ-ն արդէն իսկ օգնած էր 80 ազատամարտիկներէ աւելի։ 2016 թուականին, Արցախի վրայ ատրպէյճանական նորագոյն յարձակումէն ետք ազատամարտիկներուն եւ անոնց ընտանիքներուն օժանդակութիւններ հասցնելու նպատակով Արեւմտեան Ամերիկայի ՀԵԴի կողմէ վերաշխուժացած՝ «Մեր զինուորներուն կողքին» արշաւը։ Ծրագիրը կը շարունակէ կազմակերպութիւնը եւ արդէն իսկ օժանդակած է [[Քառօրեայ Պատերազմ
== Հայրենիքի Մէջ Աշխատանքներ ==
Տող 128 ⟶ 127՝
== Պաշտօնաթերթեր ==
Արեւմտեան Ամերիկայի ՀԵԴ-ն Հրատարակած է «Հայդուկ» պարբերաթերթը եւ ՀՅԴ-ԳԵՄը կը հրատարակէ «Արծիւ» պարբերաթերթը ([[Արծիւ պաշտօնաթերթ]]):
== Աղբիւրներ ==
Տող 138 ⟶ 137՝
* [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն]]
* ([[ԱՄՆ Ցեղակրոն Ուխտեր]])
[[Կատեգորիա:Քաղաքականութիւն]]
| |||