«Տուրմ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (2), → (4) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 7.
[[Պատկեր:Shokolad-002.jpg|350px|մինի|ձախից|Տուրմ]]
[[Պատկեր:Shokolad-001.jpg|400px|մինի|աջից|Տուրմ]]
Ք.Ե. 7-րդ դարուն, [[Մայաներ]]ու քաղաքակրթութիւնը կը շարունակէր ծաղիկի մէջ ապրիլ, ի յայտ կու գային նորանոր բուրգ-դղեակներ ու հոյակերտ տաճարներ, որոնց մէջ յաճախ կ'երկրպագէին [[Աստուած|Աստուծոյ]]։ Աւելին, գագաոն կը համարուէր ծառերուն աճող հարստութիւն, որ Աստուածային պտուղներուն կը վերագրուէին ամէն տեսակ բուժիչ եւ նույնիսկ միստիկական յատկութիւններ։ Այդ հաւատալիքներէն, թէ՛ «տուրմի» նկատմամբ ունեցած թուլութիւնէն ելլելով՝ թերեւս ''Մոնտեսում''ա ցեղապետը իր ոսկեայ բաժակով օրական մօտ 5 անգամ իրեն թոյլ կու տար երկրի երեսին վայելել երկնայինը՝ «տուրմ» ըմպելիքը։
 
Եւ չէ բացառուած , որ ան եւ միւս առաջնորդները հաստատ կը դատապարտէին այն եւրոպացիներու տգիտութիւնը, ովքեր, վախնալով տուրմի վնասակարութիւնէնխ, պետք է զրկէին իրենց այն վայելելու հաճոյքէն։ Բայց պետք է ըսել նաեւ, որ Ամերիկան յայտնաբերելով՝ ոչ բոլոր եւրոպացիները այդքան դաժան գտնուեցան սեփական անձի նկատմամբ, շատերը ճիշտ եւ ժամանակին գնահատեցին ինչպէս հնդկացիներու ոսկին, այնպէս ալ «գագասոլատան»՝ քաքաոյի պտուղները։
Տող 13.
=== Պատրաստուած Առաջին Տուրմը ===
[[Պատկեր:Shokolad-003.jpg|350px|մինի|ձախից|Սեւ եւ սպիտակ տուրմ]]
[[Եւրոպա|Եւրոպայի]]յի մէջ, ինքերու բաղադրատոմսերով առաջին տուրմը պատրաստեց ''Քորդէզ''ը՝ Լոլոմպոսի արշաւախմբէն, սակայն նրբաքիմք սպանացիներուն այն բարեբախտաբար չափազանց դառն թուաց եւ անոնք տուրմը համադրեցին եղեգնաշաքարի հետ։ Եւրոպական միւս ազգերուն «''Հնդկական ժառանգութիւնէն''» բաժին հասաւ միայն կէս դար անց, երբ սպանացիները հասցուցած էին, թերեւս կուշտ մը վայելել այն։ Արդէն 17-րդ դարուն՝ ան Եւրոպական գրեթէ բոլոր արքունիքներու ամենահարգի ըմպելիքն էր։
 
Առաջինը «''համբուրվելով» Լուի 13-ի կնոջ՝ Մարիա Աւստրիացի հետ՝ տուրմը հետագային մէջ գերեց ան շատ այլ ազնուականուհիներու սիրտերը'', որոնք տուրմի մասին լեգենդներուն աւելացրին եւս մէկը, ըստ անոնց՝ քաքաոյի ծառը պետք Է որ աճելու ընթացքին ըլլայ դրախտին մէջ։ Սակայն տուրմի այս տեսակէտը ծաղրի արժանացաւ այսպէս կոչուած «տուրմ»ի կողմէն, անոնցմէ մէկը՝ [[Մադամ Տէ Սեվինյէն]], փորձեց նոյնիսկ համոզել հանրութեանը, թէ՛ իր ընկերուհին սեւամորթ երեխայ ունեցած է միայն այն պատճառով, որ չարաշահած է տուրմը։ Բարեբախտաբար անոր չհաւատացին անգամ անոնք, ովքեր չգիտէին, թէ՛ իրականութեան մէջ ինչպէս կը պատահի, որ երեխաները սեւամորթ կը ծնին։ Եւ կարծես այդպէս անոնք որոշեցին, որ տուրմը պետք է գնահատել ոչ թէ՛ «օգտակար է կամ օգտակար չէ» սկզբունքով, այլ «համեղ է կամ համեղ չէ» մոտեցմամբ։ Այսպէս տուրմը վերածուեցաւ նորաձեւութեան, որ 19-րդ դարուն, շնորհիւ ընդլայնուող տուրմի պլանտացիաներու, մատչելի դարձաւ նաեւ դղեակներէն դուրս։
Տող 27.
 
== Տուրմը եւ Վիճակագրութիւնը ==
Ըստ ատոր՝ գերմանացին տարեկան կ'ուտէ 8 ՔԿ. տուրմ, անգլիացին եւ բելգիացին՝ 9 ՔԿ., շուեյցարացին՝ 11 ՔԿ,։ Ֆրանսիացիները միայն ''Ս. Ծննդեան տօներուն'' կ'ուտեն 36 հազար տուրմէ քոնֆէդ, որոնք իրենց քաշով 4 անգամ կը գերազանցեն Էյֆելեան աշտարակի կշիռքը։ ժամանակակէն ամերիկացիներու 90 տոկոսը տուրմ կ'ուտեն ամէն օր։ Աշխարհին մէջ, ամենածանր տուրմը կշռած է 2280 ՔԿ. (ներկայացուած է 2000թ–ին Թուրինի մէջ), իսկ ամենամեծ շոկոլադը ունեցած է 8,5 մ. բարձրութիւն (պատրաստուած Է [[Բարսելոն|Բարսելոնի]]ի մէջ, 1991թ–ին)։
 
== Տուրմը եւ Տուրիզմը ==
Տուրմի բուժիչ յատկութիւններուն շնորհիւ վերջին ժամանակներուն աւելի մեծ հեղինակութիւն ձեռք բերած են տուրմէ հանգստավայրերը, ուր տուրմով հիմնականին մէջ կը բուժեն դեպրեսիաներէն։ Ամենայայտնի հանգստավայրերէն է [[Հերշէս]]ը՝ [[Քալիֆորնիա|Քալիֆորնիոյ]] մէջ։ Այսօր տուրիստական շատ գործակալութիւններ չեն վարաներ իրենց ծրագրերուն մէջ՝ ներառել այցելություններ «տւրմի սրճարաններ», ուր 6 տուրմը կարելի է ճաշակել ոչ միայն իբրեւ դեսերտ, այլեւ որպէս սնունդ՝ ըսենք տուրմէ սուսով բադ։ Այցելութիւններու մեծ ցուցանիշ ունին նաեւ Պարսելոնի տուրմի թանգարանը եւ Տուրմեան Գերմանիոյ մէջ:մէջ։
 
== Տուրմը Գիտութեան եւ Արուեստի մէջ ==
Տող 36.
 
== Տուրմը եւ Նորաձեւութիւնը ==
Լուվրի ստորգետեայ առեւտրական ցուցասրահին մէջ «քաղցր օրերու» շրջանակներոնմ կը ցուցադրուին իսկական գլուխգործոցներ, որոնք կը ստեղծեն ֆրանսական տուրմի նորաձեւութեան վարպետները։ Սակայն սրահի ամենավառ իրադարձութիւնը կը համարուի 15յայտնի նորաձեւութեան տուների (Cacharel, Nina Ricci եւ այլն) ստեղծած տուրմէ զգեստներու ցուցադրութիւնը։ Եւրոպացի այս «ձեւագործներուն» ձեռնոց կը նետեն անոնց ամերիկացի պաշտռօնակիցները. 1998 թուականին, Նիւ-Յորքին մէջ, կայացած ցուցադրութիւնը վտանգեց եւրոպացիներու մենաշնորհը, այնտեղ յատկապէս ցնցող Էին տուրմէ կորսետները, զարդերը եւ հարսանեաց զգեստը։ Բայց, ի տարբերութիւն [[Օլիվյէ Լապիտուսի]] կամ Ռոպերթօ Կավալլիի, այսօր կայ նաեւ դիզայներմը , որ տուրմի նկատմամբ իր սէրը կ'արտայայտէ անմիջականօրէն։ Պրիտանացի դիզայներ Ջեֆ Բենքսը կը խօստանայ դատարանէն ետ վերցնել «Sinsbury»’s խանութներու ցանցի դէմ հարուցած 15 միլիոն օգնութիւն ստերլինգի հարցը, եթէ ատոր ղեկավարութիւնը համաձայնի իրեն տուրմով ապահովել մինչեւ կեանքի վերջը։
 
== Սեքսը եւ Տուրմը ==
[[Պատկեր:Shokolad-004.jpg|400px|մինի|աջից|Տուրմ]]
Այսօր կարծիք կայ, որ սեռական ուժեղ գրգռիչ հանդիսացող տուրմը կրնայ փոխարինել այդպէս սեքսը. ամենայն դէպս, ամերիկուհիներիու կէսը պատրաստ Է աւելի շուտ հրաժարուած է սեքսէն, քան տուրմէն։ Բացի այս, յայտնի Է, որ Կազանովան ամենուր իր հետ կը տանէր արծաթեայ «տուրմի տուփ», որուն մէջ ըստ անոր՝ կը կայանար իր սիրային յաջողութիւննեուի գաղտնիքը։ Դեռեւս Մադամ Պոմպադուրը՝ Ֆրանսայի թագաւորի հետ առանձնանալէն առաջ նախ՝ «կը համբուրուէր» տուրմի հետ, իսկ մադամ [[Դիւ Բարի|Դիւ Բարին]]՝ն՝ ատով կը կշտանար իր բազմաթիւ ֆաւորիտներուն՝ իր ցանկութիւններուն ամբողջովին համապատասխանելու համար։ Աստիճանաբար ֆրանսական արքունիքին մէջ, ձեռք բերելով «աֆրոդիզիակի» համարին մէջ, հետագային մէջ շիշ մը լաւ գինիի հետ տուրմը դարձաւ ռոմանթիկ երեկոներու անբաժան մասը։ Պատահական չէ, որ ժամանակին ֆրանսացի հրուշակագործ ժակ [[Բոկել]]ը որոշեց «[[Կամասուտրա]]յի » մէջ նկարագրուած դիրքերը վերարտադրել այդպէս տուրմէ արձանիկներու միջոցաւ, ան մտահղացման արդյունքը տեսնելու հնարավորություն էր տալիս միայն չափահասներին։ Պատահական չէ նաև, որ մերօրեայ ամենասեքսուալ սեւամորթ կանանց եւս կ'անուանուին «տուրմ»։
 
==Տուրմը եւ Հայաստանը ==
«''Գրանդ քենդի''» ընկերութեան արտադրած 4 տոննա 410 ՔԿ. քաշ, 5600 մմ. երկարութիւն, 2750 մմ .լայնութիւն, 250 մմ . հաստութիւն ցուցանիշով հայկական տուրմէ հսկան 2010-ի՝ Սաեպտեմբեր ամսուան սահմանեց համաշխարհային արձանագրութիւն եւ Գինեսի արձանագրութիւններու գիրքին մէջ գրանցուեցաւ իբրեւ աշխարհի ամենամեծ տուրմէ սալիկը<ref>[http://www.azg.am/AM/2010091419 www.azg.am]</ref>:։
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Տուրմ» էջէն