«Փապլօ Փիքասօ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ փոխարինվեց: ` → ՝ (4) oգտվելով ԱՎԲ
Չ clean up, փոխարինվեց: է: → է։ (4), ը: → ը։ (14), ի: → ի։ (2), լ: → լ։, կ: → կ։ (2), մ: → մ։, յ: → յ։, ն: → ն։ (15), չ: → չ։, ջ: → ջ։ (7), ս: → oգտվելով [[Վիքիպեդիա:Ավտո...
Տող 31.
'''Փապլօ Փիքասօ''' ([[25 Հոկտեմբեր]] [[1881]], [[Մալակա]] - [[8 Ապրիլ]] [[1973]], Մուժեն (Ֆրանսա), Սպանացի նկարիչ, գծանկարիչ, [[Քանդակագործութիւն|քանդակագործ]]:
 
Կեանքին մեծ մասը անցուցած է [[Ֆրանսա]]յի մէջ:մէջ։ Յայտնի է որպէս [[Քուպիզմ|Քուպիստական]] ուղղութեան հիմնադիր:հիմնադիր։ Աշխատած է բազմազան ժանրեր՝ նպաստելով այդ ժանրերուն զարգացման:զարգացման։ Փիքասոն կանուխէն դրսեւորուած է գեղարուեստական ընդունակութիւններով՝ իր մանկութեան եւ երիտասարդութեան շրջանին մէջ նկարելով ռէալիստական ոճով:ոճով։ Սակայն 20-րդ դարու առաջին կէսին անոր ոճը կը փոխուի տեսութիւններու, արհեստագիտութեան եւ գաղափարներու ազդեցութեան տակ:տակ։ Փիքասոյի արուեստական կատարումները զայն հասցուցին համաշխարհային ճանաչման՝ զինք դարձնելով 20-րդ դարու արուեստի ամենայայտնի կերպարներէն մէկը:մէկը։
 
== Կենսագրութիւն ==
=== Կեանքի Վաղ Շրջան ===
Փիքասոն ծնած է 1881 թուականի Հոկտեմբեր 25-ին, [[Սպանիա|Սպանիոյ]] [[Անտալուզիա]] շրջանի [[Մալակա]] քաղաքին մէջ (նկարիչին ամբողջական անունը, ըստ մկրտութեան բաստաթուղթին բաղկացած է 23 անուններէ՝ ''Փապլօ Տիէկօ Խոսէ Ֆրանսիսքօ տէ Փաուլա Խուան Նեփոմուեսենօ Մարիա տէ լոս Ռեմետիոս Սիփրիանօ տէ լա Սանթիսիմա Թրինիտատ Մարթիր Փաթրիսիօ Քլիթօ Ռուիզ ի Փիքասօ''<ref>[http://www.aztagdaily.com/archives/204839 Անհաւատալի, Բայց Իրա՛ւ]</ref>: Ան Տոն Հոզէ Ռուիզ ու Խլասքոյի եւ Մարիա Փիքասօ ու Լոփեզի առաջին զաւակն էր:էր։ Փիքասոյի ընտանիքը կը պատկանէր միջին խաւի:խաւի։ Անոր հայրը նկարիչ էր, որ մասնագիտացած էր յատկապէս թռչուններու նկարներ պատկերլու մէջ:մէջ։ Ռուիզ իր կեանքի ընթացքին հիմնականին մէջ եղած է «Քրաֆթ» դպրոցի արուեստի փրոֆէսօր եւ տեղի թանգարանի վարիչը:վարիչը։ Ռուիզի նախնիները եղած են աղքատ ազնուականներ:ազնուականներ։
[[Պատկեր:Spain Andalusia Malaga BW 2015-10-24 13-13-30.jpg|մինի|Տուն, ուր ծնած է Փիքասոն (Մալակա)]]
 
Փիքասոն նկարչական ընդունակութիւններ դրսեւորած է կանուխ տարիքէն:տարիքէն։ Ըստ մօր, Փիքասոյին առաջին բառը եղած է “piz, piz” (lapiz բառէն), այսինքն՝ մատիտ:մատիտ։ 7 տարեկանին Փիքասոն հիմնական կրթութիւնը կը ստանայ իր հօր մօտ որպէս նմոյշներ նկարող եւ իւղանկարիչ:իւղանկարիչ։ Ռուիզը աւանդական, ակադեմիական նկարիչ էր եւ ուսուցիչ, որ կը հաւատար, որ ճիշդ ուսուցումը կը պահանջէր վարպետներու կարգաւորուած կրկնօրինակի մէջ եւ նկարել մարդկային մարմնի փլասթիք ու կենդանի օրինակները:օրինակները։
 
[[1891]] թուականին ընտանիքը կը տեղափոխուի [[Քորունա]], ուր հայրը կը դառնայ [[կերպարուեստ]]ի դպրոցի փրոֆէսօր:փրոֆէսօր։ Անոնք այնտեղ կը մնան շուրջ 4 տարի:տարի։ Անգամ մը, Փիքասոյի հայրը զինք կը գտնէ անաւարտ աղաւնիի էսքիզին վրայ աշխատելու պահուն:պահուն։ Կ՛ըսեն, թէ բացայայտելով որդիին արհեստագիտութեան ճշգրտութիւնը, Ռուիզը կը զգայ, որ իր 13-ամեայ որդին գերազանցած է իրեն եւ կը ցանկայ չշարունակել նկարչութիւնը:նկարչութիւնը։
 
[[1895]] թուականին կեղծմաշկային հիւանդութենէն կը մահանայ Փիքասոյի 7 տարեկան քոյրը՝ Քոնչիթան:Քոնչիթան։ Անոր մահէն ետք ընտանիքը կը տեղափոխուի [[Պարշելոնա]]: Ռուիզը կը համոզէ ակադեմիայի իր աշխատակիցներուն արտօնել որդիին քննութիւններ յանձնելու՝ աւագ դասարան ընդունուելու համար:համար։ Սովորաբար այս գործընթացը ուսանողներէն կը խլէ մէկ ամիս, բայց Փիքասոյէն կը պահանջուի մէկ շաբաթէ այն աւարտելու համար. յանձնաժողովը ակադեմիա կ՛ընդունի 13-ամեակ Փիքասոն:Փիքասոն։ Ուսանողը կարգապահութեան պակաս ունէր, բայց ան ծանօթացաւ նոր ընկերներու, որոնք յետագային ազդեցութիւն պիտի ձգէին Փիքասոյի յետագայ կեանքին վրայ:վրայ։ Փիքասոյին հայրը իրենց տունէն ոչ շատ հեռու սենեակ վարձեց, որպէսզի Փիքասոն կարողանայ մինակ աշխատիլ:աշխատիլ։ Ռուիզ, օրուան ընթացքին, յաճախ կու գար ստուգելու եւ գնահատելու իր որդիին աշխատանքները:աշխատանքները։
 
Փիքասոյին հայրը եւ հօրեղբայրը կ՛որոշեն երիտասարդ նկարչը ղրկել [[Մատրիտ]]ի [[Սան Ֆեռնանտօ|Սան Ֆեռնանտո]]յի գեղարուեստի թագաւորական ակադեմիան՝ քաղաքի լաւագոյն արուեստի դպրոցին մէջ սորվելու:սորվելու։ Տասնվեց տարեկան հասակին Փիքասոն առաջին անգամ մինակ ճամբորդութիւն մը կը կատարէ, բայց չի հաւնիր կանոնաւոր ուսուցումը եւ նիշերը ստանալէն ետք կը դադրի ակադեմիա յաճախելէ:յաճախելէ։ Սակայն ան Մատրիտի մէջ այլ հետաքրքրութիւններ կը գտնէ:գտնէ։ Ատկէ ետք, օրինակ, [[Փրատոօ|Փրատոյի]] նկարիչներու տունը:տունը։ Փիքասոյին առաձնայատուկ կերպով կը գրաւէին [[Էլ Կրեքօ|Էլ Կրեքո]]յի աշխատանքները. տարրեր՝ ինչպէս երկարացուած վերջաւորութիւններու, գրաւիչ գոյներ եւ միսթիք դէմքի արտայայտութիւն, որոնք իրենց արտայայտութիւնը գտան Փիքասոյի յետագայ աշխատանքներուն մէջ:մէջ։
 
=== Ասպարէզի Սկիզբը ===
[[Պատկեր:Modigliani, Picasso and André Salmon.jpg|մինի|Մոտիլիանի, Փիքասօ եւ Անտրէ Սալմոն (1916)]]
[[1900]] թուականին Փիքասոն կը կատարէ իր առաջին ճամբորդութիւնը դէպի [[Փարիզ (արեւմտահայերէն)|Փարիզ]], որ այն ժամանակ կը համարուէր [[Եւրոպա]]յի արուեստի մայրաքաղաքը:մայրաքաղաքը։ Այստեղ ան կը հանդիպի իր առաջին փարիզցի ընկէրոջը՝ լրագրող եւ բանաստեղծ Մաքս Ճաքըպսին, որ Փիքասոյին կ՛օգնէ սորվելու լեզուն եւ գրականութիւնը:գրականութիւնը։ Շուտով անոնք կը բնակին միեւնոյն սենեակին մէջ, ուր Մաքսը կը քնանար գիշերը, երբ Փիքասոն կ՛աշխատէր, իսկ Փիքասոն կը քնանար ցերեկը:ցերեկը։ Այդ սովի, աղքատութեան, ցուրտի եւ անյուսութեան ժամանակներ էին:էին։ Փիքասոյի աշխատանքներէն շատերը այդ ժամանակ այրեցան՝ փոքր սենեակ մը տաք պահելու համար:համար։
 
[[1901]] թուականին առաջին հինգ ամիսները Փիքասոն ապրեցաւ [[Մատրիտ]]ի մէջ, ուր ան եւ իր ընկերը Ֆրանցիսքօ տէ Ասիս Սոլերը հիմնադրեցին «Նոր արուեստ» սրահը, որ հինգ թողարկում ունեցաւ: Այդ ժամանակ նկարիչը արդէն սկսած էր իր աշխատանքներուն տակ ստորագրել պարզապէս ''Փիքասօ'', իսկ մինչ այդ ան կը ստորագրէր ''Փապլօ Ռուիզ ու Փիքասօ'':
 
=== Անձնական Կեանք ===
20-րդ դարու սկիզբը Փիքասոյի համար կը բաժանուի 2 շրջանի՝ Պարշելոնեան եւ փարիզեան:փարիզեան։
 
Բազմաթիւ աշխատանքներ Փիքասոն նուիրած է իր կիներուն. իսկ անոնք քիչ չէին՝ պարուհի Օլկա Խոխլովա, Մարի Թերեզ Ուոլթըր, Ժաքլին Ռոք, ֆրանսացի ուսանող Ֆրանսուազ Կիլօ (ան 40 տարի երիտասարդ էր Փիքասոյէն, բայց իր տաղանդաւոր սիրեկանէն երեխաներ ունեցաւ), Եւա Կուէլ եւ ուրիշներ<ref>[http://www.aztagdaily.com/archives/69646 Կիները` Փիքասոյի Կեանքին Մէջ]</ref>:
 
[[1904]] թուականին ան կը հանդիպի պոհեմիացի նկարիչ Ֆերնանտէ Օլիվըրին:Օլիվըրին։ Սակայն որոշ յաջողութեան եւ ճանաչման հասնելէ ետք Փիքասոն կը ձգէ Օլիվըրը Մարշէլ Համպերթի պատճառով, որուն ան կ՛անուանէր [[Եւա Կուէլ]]: Փիքասոն իր Քուպիստական աշխատանքներուն մէջ ներմուծած է սիրոյ խոստովանութիւններ ուղղուած Եւային:Եւային։ 1915 թուականին, 30 տարեկան հասակին, Եւան կը մահանայ հիւանդութենէ:հիւանդութենէ։ Փիքասոն շատ քէշ կը սգայ իր սիրած կնոջ վաղաժամ մահը:մահը։
 
Առաջին համաշխարային պատերազմէն ետք Փիքասոն բարեկամական յարաբերութիւններ հաստատեց Ճին Քուքթեաուի, Ճին Հիւկոյի, Խուան Գրիսի եւ ուրիշներու հետ:հետ։ 1918 թուականի ամրան Փիքասոն կ՛ամուսնանայ պալերինա Օլկա Խոխլովայի հետ:հետ։ Խոխլովան Փիքասոյին ներկայացուցած է բարձր հասարակութեան:հասարակութեան։ Պաշտօնական ճաշկերոյթներ եւ բարձր հասարակութեան բնորոշ նրբութիւնները ներթափանցեցին Փիքասոյի կեանքէն ներս:ներս։ Փիքասոն եւ Օլկան ունէին որդի՝ Փիքասոն, որ իր հօր վարորդն էր:էր։ Խոխլովայի պատշաճ դիրքը հասարակութեան մէջ կը հակասէր Փիքասոյի պոհեմական կեանքին, եւ անոնք կ՛ապրէին մշտական բախումներու մէջ:մէջ։ Այս նոյն ժամանակ Փիքասոն կը համագործակցի Տիակիլեւի խումբին հետ:հետ։
 
=== Մահը ===
Փապլօ Փիքասոն մահացած է 1973 թուականի Ապրիլ 8-ին, Ֆրանսայի մէջ, այն պահուն, երբ ան եւ իր կինը՝ [[Ժաքլին Ռոք]]ը, կը դիմաւորէին ճաշկերոյթի եկած հիւրերը:հիւրերը։ Անոր վերջին խօսքերն էին. «Խմեցէ՛ք իմ կենացս, խմեցէ՛ք իմ առողջութեանս համար, գիտէք, որ ես այլեւս չեմ կրնար խմել»:
 
== Քաղաքական Հայեացքները ==
=== Պատերազմներու նկատմամբ ===
Մի քանի հակապատերազմական նկարներ ստեղծելէ բացի, Փիքասոն չէզոք դիրք կը գրաւէ Առաջին համաշխարհային պատերազմին, Սպանիոյ քաղաքացիական պատերազմի եւ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքին:ընթացքին։ Ան կը հրաժարի միանալ կողմերէն որեւէ մէկուն բանակին:բանակին։ [[1937]] թուականին Սպանիոյ քաղաքացիական պատերազմի պոռթկման ժամանակ Փիքասոն արդէն 50 անց էր, իսկ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբին ան այնքան մեծ էր, որ անոր չէին սպասէր բանակին մէջ:մէջ։ Որպէս Ֆրանսա բնակող Սպանիոյ քաղաքացի, ան որեւէ հարկադրանքի տակ չէր գտնուէր [[Գերմանացիներ (արեւմտահայերէն)|գերմանացի]]ներու դէմ կռուելու համար:համար։ Սպանիոյ քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ, արտասահմանի մէջ ապրող սպանացիներուն համար ծառայութիւնը ընտրովի էր եւ անոնք կամաւոր կարնային վերադառնալ երկիր որեւէ ջոկատի միանալու համար:համար։
 
Չնայած, որ Փիքասոն արտայայտեց իր զայրոյթը եւ դատապարտեց Ֆրանցիսքօ Ֆրանքոյին եւ ֆաշիստներուն՝ իր արուեստի միջոցով, այնուամենայնիւ ան զէնք չվերցուց անոնց դէմ:դէմ։ Ան նաեւ մէկ կողմ քաշուեցաւ Քաթալինայի անկախութեան համար շարժման ժամանակ, չնայած արտայայտելով ընդհանուր աջակցութիւն եւ ընկերական յարաբերութիւններու մէջ ըլլալ այդ ընթացքի ընդիմադիրներուն հետ:հետ։
 
=== ԽՍՀՄ ===
[[1944]] թուականին Փիքասոն միացաւ Ֆրանսայի կոմունիստական կուսակցութեան, անդամակցած է [[Լեհաստան (արեւմտահայերէն)|Լեհաստան]]ի մէջ միաջազգային խաղաղութեան համագումարին, իսկ [[1950]] թուականին Սովետական կառավարութեան կողմէն ստացաւ «Ստալին» խաղաղութեան մրցանակը:մրցանակը։ 1962 թուականին Փիքասոյին նաեւ շնորհուեցաւ Լենինի անուան խաղաղութեան մրցանակը:մրցանակը։
 
Կոմունիստական կուսակցութիւնը քննադատեց Փիքասոյի ստեղծած [[Ստալին (արեւմտահայերէն)|Ստալին]]ի դիմանկարը՝ որպէս անբաւարար հետաքրքրութիւն կոմունիստական քաղաքականութեան մէջ:մէջ։ Հակառակ անոր, Փիքասոն շարունակեց մնալ կոմունիստական կուսակցութեան հաւատարիմ անդամ մինչեւ իր մահը:մահը։ 1945 թուականին Ճերոմէ Սեքլըրին տուած հարցազրոյցի ժամանակ Փիքասոն ըսած է. «Ես կոմունիստ եմ եւ իմ նկարներս կոմունիստական են: Բայց եթէ ես ըլլայի կօշկակար արքայական կամ կոմունիստ, կամ ինչ-որ այլ բան, ես անհրաժեշտութիւն չէի զգար իմ կօշիկներս գծել յատուկ ձեւով` ցոյց տալու համար իմ քաղաքականութիւնը»:
 
1940-ական թուականներուն Փիքասոյի հին ընկերը, սոցիալիստ բանաստեղծ եւ հակաստալինիստ [[Անտրէ Պրեթոն]] հրաժարեցաւ անոր հետ ձեռք սեղմելէ:սեղմելէ։ Ան ըսած է Փիքասոյին. « Ես հաւանութիւն չեմ տար ո՛չ քու միութեան կոմունիստական կուսակցութեան հետ եւ ո՛չ ալ քու այն տեսակետին, որ դուն ազատագրումէն ետք կ՛արդարացնես մտաւորականները»:
 
[[Մոսկուա]]ն օգտագործեց Փիքասոյին համբաւը պրոպականդ ընելու նպատակով:նպատակով։ Յատկապէս վարչակարգը մերժեց անոր աշխատանքները՝ համարելով զանոնք անկումային:անկումային։ Անոր նկարները երբեք չցուցադրուեցան:չցուցադրուեցան։ Ըստ Ճոն Պերկերի Փիքասոյի տաղանդը որպէս նկարիչ համարուեց վատագոյնը Ստալինի կողմէն:կողմէն։
 
Փիքասոն դէմ էր ՄԱԿ-ի եւ ԱՄՆ-ի միջամտութեան քորէական պատերազմին եւ ան այդ պատկերած է «Քորէայի կոտորածը» կտաւին մէջ:մէջ։ [[1962]] թուականին ան ստացած է «Միջազգային Լենինեան խաղաղութեան» մրցանակ:մրցանակ։
 
== Հետ Մահու ==