'''Փորթուկալ'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=53}}</ref> ([[Փորթուկալերէն|Փորթ.]]՝ Repօblica Portuguesa), նախապէս նաեւ '''Փորթուկալիա'''<ref name="ՏՈՒՏ"/>, պետութիւն Հարաւային [[Եւրոպա]]յի մէջ: Արեւմուտքէն եւ հարաւէն սահմանակից է [[ԱթլանթեանԱտլանտեան Ովկիանոս|ԱթլանթեանԱտլանտեան ովկիանոս]]<nowiki/>ին, հիւսիսէն եւ արեւելքէն [[Սպանիա|Սպանիոյ]] հետ: Մայրաքաղաքը [[Լիզպոն]]<nowiki/>ն է:
[[Պատկեր:Lisboa - Torre de Belém.jpg|մինի|280px|Պելեմի աշտարակ]]
Տող 42.
=== Փորթուկալի Անկախութիւն ===
[[Պատկեր:Vimaraperes.jpg|մինի|աջից|280px|Փորթուկալական պետութեան առաջին իշխան` Վիմարանօ Բերեզ]]
Հենրիի որդի կոմս Աֆոնսզո էնրիկիշը մաւրերուն դէմ տարած խոշոր յաղթանակէն ([[1139]]) ետք իրեն հռչակած է թագաւոր: Փորթուկալի անկախութիւնը Լէոնը ճանչցած է [[1143]]-ին: 13-րդ դարու կիսուն Փորթուկալի տարածքը ամբողջովին ետ նուաճուած է մաւրերէն: 12-13-րդ դարերուն Փորթուկալի մէջ ձեւաւորուած են աւատական յարաբերութիւնները, գիւղացիութեան հիմնական մասը անձնական կախման մէջ ինկած է աւատներէն, բայց պահպանուած է աղգատ գիւղացիութեան զգալի խաւը: Շնորհիւ Փորթուկալի յարմար աշխարհագրական դիրքիդիրքին, արագօրէն զարգացած են քաղաքները` [[Լիզպոն]] եւ այլն: 13-րդ դարինդարուն ձեւաւորուած են քորթեզները: 14-15-րդ դարերուն Փորթուկալի թագաւորները վարած են պետական իշխանութեան կեդրոնացման քաղաքականութիւն, ճնշած խոշոր աւատներու խռովութիւնները, հենիլ ծառայող ազնուականութեան ու կաթողիկէ եկեղեցիին վրայ: Խուան 2-րդ թագաւորի ([[1481]]-[[1495]]) օրով հատկապէսյատկապէս դրսեւորուած է թագաւորական իշխանութեան ուժեղութիւնը․ ան սահմանափակած է խոշոր աւատներու իրաւասութիւնները, դաժանօրէն ճնշել [[1483]]-[[1484]]-ի աւատական խռովութիւնը:
=== Գաղութատիրական Ժամանակաշրջան ===
Բացարձակապետութեան ամրապնդման հետ կապուած է արտաքին զաւթումներու քաղաքականութիւնը: Ծովային առաջին արշաւանքներու կազմակերպիչն էր արքայազն Հենրի Ծովագնացը: [[Փորթուկալացիներ]]ը զաւթեցին Փորթու Սանթու ([[1419]]), [[ՄատեյրաՄատէյրա]] ([[1420]]) կղզիները, Ազօրեան շարք մը կղզիներ ([[1432]]), հենակէտներյենակէտեր ստեղծեցին [[Ափրիկէ]]յի արեւմտեան ծովափին: [[ՎասկօՎասքօ ՏէՏա Կամա]]յի կողմէ [[Հնդկաստան (արեւմտահայերէն)|Հնդկաստան]] տանող ծովային ուղույայտնագործումը ([[1498]]) սկզբնաւորեց [[Փորթուկալցիներ]]ու նուաճումները [[Արեւելեան Ափրիկէ]]յի մէջ, [[Հնդկաստան (արեւմտահայերէն)|Հնդկաստան]]ի մէջ եւ [[Հարաւ-Արեւելեան Ասիա|Հարաւ-Արեւելեան Ասիոյ]] մէջ: XVI16-րդ դ․դարու 40-ական թթ․թուականներուն նուաճուեցաւ [[Պրազիլ]]ը: Առաւել հզօրութեան Փորթուկալն հասած է Մանուէլ IԱ. թագաւորի ([[1495]]-[[1521]]) օրօվօրով (զաւթուեցան Մոզամպիքը, ԿօանԿոան եւ Տիուն (Հնդկաստանի մէջ), Մալաքքան, Օրմուզը, Մալայ Արքիբէլայոնը քանի մը կղզիներ): Հեռաւոր Արեւելեան ամբողջ առեւտուրն անցաւ [[Փորթուկալցիներ]]ուն ձեռքը: Գաղութներու կողոպուտէն ստացուած եկամուտի մեծ մասը բաժին կ'իյնար աւատական եւ եկեղեցական վերնախաւին: Հսկայական հարստութեան մուտքը տնտեսական վերելք ապահովեց Փորթուկալին:
