«Ֆրանց Քաֆքա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

| անուն ազգանուն = ՖրանզՖրանց Քաֆքա

| բնագիր ԱԱՀ = ՖրանզՖրանց Քաֆքա

'''ՖրանզՖրանց Քաֆքա''', ([[3 Յուլիս]], [[1883]], [[Չեխական հանրապետութիւն]] - [[3 Յունիս]], [[1924]], [[Աւսրիա]])։ Ան [[Փրակա]] ծնած [[Գերմանացիներ|Գերմանախօս]] [[հեղինակ]], կարճ պատմութիւններ գրող եւ ապահովագրական պաշտօնավար մըն էր։ Քաֆքան կը նկատուի [[20-րդ դար]]ու [[Անգլերէն]] [[Գրականութիւն|Գրականութեան]] մեծագոյն դէմքերէն մէկը։ Անոր գործերը, որ կը պարունակեն [[իրապաշտութիւն|իրապաշտութեան]] եւ [[երեւակայութիւն|երեւակայական]] ոճեր<ref>{{cite journal|author=Spindler, William|url=http://fmls.oxfordjournals.org/content/XXIX/1/75.full.pdf|title=Magical Realism: A Typology|year=1993|doi=10.1093/fmls/XXIX.1.75|journal=Forum for Modern Language Studies|volume=XXIX|issue=1|pages=90&ndash;93}} {{subscription needed}}</ref>, կը կերպարեն անջատումի նախագուսաններ եւ կը վերլուծեն օտարացումի, գոյացական վիշտի, յանցանքի եւ անհեթեթութեան նիւթեր<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/biography/Franz-Kafka|title=Franz Kafka|author=|date=|work=Encyclopædia Britannica|accessdate=16 November 2015}}</ref>։ ՖրանզՖրանց Քաֆքային լաւագոյն գործերէն են՝ ''The Metamorphosis'', ''The Trial'' եւ ''The Castle''{{sfn|Steinhauer|1983|pp = 390–408}}։

ՖրանզՖրանց Քաֆքան ծնած է միջին դասակարգի գերմանախօս եւ [[Հրեաներ|Հրեայ]] ընտանիքի մը մէջ, [[Փրակա]], որ մայրաքաղաքնէր [[Պոհեմիայի թագաւորութիւն|Պոհեմիայի թագաւորութեան]] (ներկայիս՝ [[Չեխական հանրապետութիւն]])։ Ան մարզուած է որպէս [[Փաստաբան (արեւմտահայերէն)|փաստաբան]], եւ իր պաշտօնական ուսումը աւարտելէ եւ ամբողջացնելէ ետք, ան կը սկսի աշխատիլ որպէս ապահովագրական պաշտօնավար եւ կը գրէ միայն իր ազատ պահերուն։ Իր կեանքին ընթացքն, Քաֆքան գրած է հարիւրաւոր նամակներ իր ընտանիքին եւ ընտանիքի ընկերներուն, մանաւանդ հօրը՝ որուն հետ ունէր պաշտօնական յարաբերութիւն։ ՖրանզՖրանց ունեցած է քանի մը յարաբերութիւններ տարբեր կիներու հետ, սակայն երբէք չէ ամուսնացած։ Ան կը մահանայ [[1925]] թուականին, 40 տարեկանին, հիւծախտ հիւանդութենէ։

Քանի մը ՖրանզՖրանց Քաֆքային գործերը հրատարակուած էին իր կեանքին ընթացքին, օրինակ՝ ''Contemplation'', ''A Country Doctor'' եւ անձնական պատմութիւններ՝ ''Die Verwandlung''։ Անոնք կը հրատարակուէին գրականութեան թերթիկներու մէջ, սակայն կը ստանային շատ քիչ ուշադրութիւն։ Քաֆքային անամբողջացած գործերը, օրինակ անոր վէպերը՝ ''Der Process'', ''Das Schloss'' եւ ''Amerika'' հրամանուած էին Քաֆքային կողմէ, որ քանդուին։ Սակայն անոր բարեկամը՝ [[Մաքս Պրոտ]]ը անոնք կը հրատարակէ ՖրանզինՖրանցին մահէն ետք։ ՖրանզՖրանց Քաֆքային գործերը ներշնչած են 20-րդ դարուայ [[գրող]]ները, հեղինակները, [[գրագէտ]]ները, քննադատերը եւ [[փիլիսոփա]]ները։

[[File:Czech-2013-Prague-Plaque (birthplace of Franz Kafka).jpg|thumb|left|Նկարատախտակ մը որ կը ներկայացնէ ՖրանզՖրանց Քաֆքային ծննդավայրը [[Փրակա]]յի մէջ: Ուրուագծուած [[Քարել Հլատիք]]ի եւ [[Ճան Քափլիք]]ի կողմէ, [[1966]]:]]

Քաֆքա ընտանիքը գերմանախօսէր եւ կը քաջալերէին իրենց զաւակները որ խօսին [[Գերմաներէն]]{{sfn|Gray|2005|pp = 147–148}}։ Հերմանն եւ Ճուլին ունէին 6 զաւակնէր, ՖրանզըՖրանցը ըլլալով ամէնէն մեծը{{sfn|Hamalian|1974|p = 3}}։ ՖրանզինՖրանցին երկու եղբայրները՝ Ճորճը եւ Հէյնռիչը մահացած են երբ ՖրանզՖրանց 7 տարեկան էր, իսկ անոր 3 քոյրերը՝ Կապրիէլլա ([[1889]]–[[1944]]), Վալերի ([[1890]]–[[1942]]) եւ Օթիլլի ([[1892]]–[[1943]]) մահացած են [[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ (արեւմտահայերէն)|երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ին ընթացքին ըլլալով Հրեաներ։ Օթիլլին ՖրանզինՖրանցին նախասիրած քոյրն էր<ref>{{Cite book|title=The Metamorphosis|last=Kafka|first=Franz|publisher=Simon and Schuster Paperbacks|year=2009|isbn=978-1-4165-9968-5|location=1230 Avenue of Americas|pages=ix}}</ref>։

Հերմանն Քաֆքան կենսագիրներու կողմէ նկարագրուած է որպէս անձնասէր վաճառական, իսկ ՖրանզՖրանց Քաֆքային գրութիւններուն մէջ նկարագրուած է որպէս «իսկական Քաֆքա իր ուժով, առողջութեամբ, պերճախօսութեամբ, անձնական գոհունակութեամբ, տիրապետութեամբ եւ գիտակցութեամբ մարդոց հանդէպ:»{{sfn|Kafka-Franz, Father|2012}}։ Աշխատանքի օրերուն ընթացքին, ՖրանզինՖրանցին երկու ծնողները բացակայ կ'ըլլային տունէն եւ այս պատճառով իր մանկութեան ժամանակ Քֆքա գրեթէ միշտ մինակ էր{{sfn|Brod|1960|p = 9}}։ Քաֆքային յարաբերութիւնը իր հօր հետ ունէր իր հարցերը, եւ ասոր փաստը կը գտնուի ՖրանզինՖրանցին նամակներուն մէջ ուղարկուած իր հօրը որ կը պարունակէ աւելի քան 100 էջեր։ Նամակներուն մէջ ան կը գանգատի իր հօր մենատիրական նկարագրէն{{sfn|Brod|1960|pp = 15–16}}։ ՖրանզինՖրանցին մայրը, հակառակ իր հօրը, լուռ եւ վերապահ էր{{sfn|Brod|1960|pp = 19–20}}։ ՖրանզինՖրանցին հօր կերպարանքը մեծ ազդեցութիւններ ունէր անոր գրութիւններուն վրայ{{sfn|Brod|1960|pp = 15, 17, 22–23}}։

Քաֆքա ընտանիքը ունէր սպասուհի մը որ իրենց հետ կ'ապրէր պզտիկ սենեակի մը մէջ։ ՖրանզինՖրանցին սենեակը գրեթէ միշտ պաղ էր։ [[Նոյեմբեր]], [[1913]] թուականին ընտանիքը կը փոխադրուի աւելի մեծ տուն մը, սակայն արդէն Կապրիէլլան եւ Վալերի կ'ամուսնանան եւ կը փոխադրուին ուրիշ տուն։ Բայց [[Օգոստոս]], [[1914]] թուականին, [[առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ին սկսելէն քիչ մը ետք, քոյրերը չէին գիտեր իրենց ամուսինները ուր կը գտնուէին բանակին մէջ եւ այս պատճառով կը վերադառնան իրենց ընտանիքին տունը։ Երկու քոյրերնալ ունէին զաւակներ։ 31 տարեկանին, ՖրանզՖրանց առաջին անգամ ըլլալով կը փոխադրուի իր ընտանիքի տունէն եւ կը սկսի ապրիլ մինակը{{sfn|Stach|2005|pp = 390–391, 462–463}}։''

[[File:Prague Palace Kinsky PC.jpg|thumb|[[Քինսքի Պալատը]] ուր ՖրանզՖրանց Քաֆքան յաճախած է կրթական վարժարանը եւ ուր իր հայրը ունէր խանութ մը:]]

Ընդունուելով ''Deutsche Karl-Ferdinands'' համալսարանը [[Փրակա]]յի մէջ, [[1901]] թուականին ՖրանզՖրանց Քաֆքան սկսաւ ուսանիլ [[քիմիագիտութիւն]], սակայն 2 շաբաթ ետք, ճիւղը կը փոխէ ու կը սկսի ուսանիլ [[փաստաբանութիւն]]{{sfn|Diamant|2003|pp = 36–38}}։ ֆրանզՖրանց հետաքրքրուած չէր իր ճիւղով, բայց փաստաբանութիւնը իրեն կ'ապահովէր շատ մը գործընթացքի առիթներ որ կը գոհացնէին Քաֆքային հայրը։ Իր փաստաբանութեան ուսումին ընթացքին, ան նաեւ դասապահերու կը հետեւէր [[արուեստ]]ի [[պատմութիւն|պատմութեան]] մասին{{sfn|Brod|1960|pp = 40–41}}։ ՖրանզՖրանց Քաֆքան մաս կը կազմէր աշակերտական ակումբներուն որ կը կազմակերպէին գրականութեան ձեռնարկներ{{sfn|Gray|2005|p = 179}}։ Քաֆքային ընկերներուն մէջ կը գտնուէին թղթակից եւ փիլիսոփայ՝ [[Ֆելիքս Ուելչ]]ը, [[Դերասան (արեւմտահայերէն)|դերասան]]՝ [[Եիթչաք Լուի]]ն եւ հեղինակներ՝ [[Օսքար Պաում]] եւ [[ՖրանզՖրանց Ուերֆել]]{{sfn|Stach|2005|pp = 43–70}}։

Իր առաջին տարուայ համալսարանական կեանքին ընթացքին, ՖրանզՖրանց կը ծանօթանայ [[Մաքս Պրոտ]]ին որ կը դառնայ իր մտերիմ բարեկամը մինչեւ Քաֆքային մահը{{sfn|Gray|2005|p = 179}}։ Մաքս սկսաւ նկատել թէ նոյնիսկ որ Քաֆքան գրեթէ լուռ էր, ան նաեւ խորունկ էր{{sfn|Brod|1960|p = 40}}։ ՖրանզըՖրանցը եղած է մեծ ընթերցող իր ամբողջ կեանքին ընթացքին{{sfn|Hawes|2008|p = 29}}{{sfn|Sayer|1996|pp = 164–210}} եւ ինքը ու Մարքսը միշտ միասին կը կարդային [[Լատիներէն]] եւ [[Ֆրանսերէն]] լեզուով{{sfn|Brod|1966|pp = 53–54}}։ Քաֆքան կը ստանայ բարձրագոյն տիտղոսը փաստաբանութեան մէջ [[1906]] թուականին{{sfn|Steinhauer|1983|pp = 390–408}} եւ մէկ տարի պարտադիր կ'աշխատի ոճրային [[դատարան]]ներու մէջ{{sfn|Gray|2005|pp = 74, 273}}{{sfn|Brod|1960|pp = 51, 122–124}}{{sfn|Stach|2005|pp = 80–83}}։

[[File:Na Porici 7, Prague.JPG|thumb|ՖրանզՖրանց Քաֆքային հին գործին վայրը:]]

[[1 Նոյեմբեր]], [[1907]] թուականին, Քաֆքան մէկ տարի սկսաւ աշխատիլ [[Իտալիա (արեւմտահայերէն)|Իտալական]] ապահովագրական ընկերութեան մէջ։ Անոր աշխատած ժամերը ղատ խիստ էին եւ ՖրանզըՖրանցը երբէք ժամանակ չէր ունենար գրելու{{sfn|Karl|1991|p = 210}}{{sfn|Glen|2007|pp = 23–66}}։ Եւ փաստեր ցոյց կու տան թէ Քաֆքա այն ժամանակ ուրախ չէր ու այս պատճառով, [[15 Յուլիս]], [[1908]] թուականին ան հրաժարեցաւ գործէն: 2 շաբաթ ետք, ան գտաւ ուրիշ նման աշխատանք մը աւելի լաւ ժամերով որ իրեն առիթը կու տար կեդրոնանլու իր գրութիւններուն վրայ: Քաֆքային հայրը անոր նաեւ կը ստիպէր որ կ'առավարէ ընտանիքին արհետսը{{sfn|Stach|2005|pp = 25–27}}: Յաջորդ տարիներուն, Քաֆքային հիւանդութիւնը կը սկսի արգիլէր անոր որ աշխատի, թէ իր գործավայրը եւ թէ՝ իր գրութիւններուն վրայ: [[1915]] թուականին ՖրանզըՖրանցը կը ստանայ փոխանակագիր մը որուն մէջ Քաֆքայէն կը պահանջուի միանալ բանակին [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ին պատճառներով: Սակայն, անոր գործատուները ուղարկելով նամակ մը, կը պահանջեն յետաձգում որովհետեւ Քաֆքային աշխատանքը կարեւոր էր կառավարութեան համար: Ետքը, ՖրանզՖրանց փորձեց միանալ բանակին սակայն չյաջողեցաւ բժշկական պատճառներով{{sfn|Brod|1960|p = 154}}{{sfn|Corngold|2011|pp = 339–343}}: [[1918]] թուականին այդ ընկերութիւնը ուր Քաֆքա կ'աշխատէր իրեն կու տայ հանգստաթոշակ իր հիւծախտի հիւանդութեան պատճառով որուն լուծում կամ բժշկութիւն չկար եւ ՖրանզՖրանց իր ժամանակը կ'անցնէր բուժարաններու մէջ:

Քաֆքան մեծ վախ ունէր թէ մարդիկ իրեն կը նկատեն թէ մտային եւ ֆիզիքական հիւանդ: Սակայն անոնք որ ՖրանզինՖրանցին ծանօթացած են կ'ըսեն թէ ինք ունէր լաւ եւ համեստ վարուելակերպ{{sfn|Janouch|1971|pp = 14, 17}}{{sfn|Fichter|1987|pp = 367–377}}{{sfn|Repertory|2005}}: Քաֆքային բարեկամը կ'ըսէ թէ ՖրանզՖրանց իր գրութիւններով կարող է բացատրել պարաքայ մը իր յատուկ մանրամասնութիւններով{{sfn|Brod|1966|p = 41}}: Եւ Պրոտ նաեւ կ'ըսէր թէ Քաֆքան ամէնէն լաւ անձերէն մէկն էր որ ինք բարեկամացած էր որովհետեւ ան կը պահէր հաճելի մթնոլորտ մը եւ նոյն ժամանակին միշտ օգտակար կը դառնար իր բարեկամներուն պէտքերու ժամանակ{{sfn|Brod|1966|p = 42}}: Քաֆքան կը գրէր ամբողջ անկեղծութեամբ խօսելով մարդ արարածին խոր անգիտակից գաղտնիքներուն ու երազներուն մասին շատ մանրամասնութեամբ, սիրով եւ եռանդով որ նոյնիսկ թէ անոնք անծանօթ են, բայց միշտ ճիշդ են{{sfn|Brod|1966|p = 52}}: