«Քիմչի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

ՔիմչիիՔիմչին իր գիտաշխատանոցին մէջ Քիմ Սուն-Եա կը գլխաւորէ խումբ մը օգնականներ, որոնք կ՛ուսումնասիրեն աշխատասեղանին վրայ դիզուած քիմչիին աղի քանակութիւնը:

«Կ՛ուզեմ, որ աշխարհի տարածքին ամէն ոք ուտէ օգտակար քիմչին», կ՛ըսէ Քիմ: Ան Հարաւային ՔորէայիՃափոնի մէջ քիմչիի գերագոյն վարպետն է եւ գաղտնի զէնք մը ունի` այս ճաշին գրաւչութիւնը տարածելու երկրէն դուրս: Ան կը պատրաստէ քիմչիի նուազ աղի, նուազ կծու եւ [[Սխտոր (արեւմտահայերէն)|սխտորի]] հոտէ զերծ նոր բաղադրութիւններ:

«Քիմչիի խոհագիրներ կը փորձէի մանուկ տարիքէս,»- կ՛ըսէ ան:- «Չէի կրնար կեանքս երեւակայել առանց քիմչիի»:

ՔորէացիներըՃափոնցիները մեծ մասամբ նոյնը պիտի ըսէին: Աւանդաբար [[Կաղամբ (արեւմտահայերէն)|կաղամբով]] պատրաստուած քիմչին կը նկատուի ՔորէայիՃափոնի ազգային մշակոյթին մէկ հոմանիշը. անիկա օժտուած է վարակիչ եւ շնչառական հիւանդութիւններու, նոյնիսկ` քաղցկեղի դէմ պայքարելու յատկութեամբ:

Քիմչիի տարեկան պատրաստութիւնը վերջերս [[ԵՈՒՆԵՍՔՕ]]-ի կողմէ ցանկագրուեցաւ Անշօշափելի մշակութային ժառանգութիւններու շարքին: Ասիկա բաւական մեծ պատիւ մըն է խմորուած բանջարեղէնի բաւական համեստ ճաշի մը համար:

«Քիմչին ՔորէայիՃափոնի յատուկ խորհրդանիշ մըն է, զայն կարելի է գտնել օրուան ընթացքին իւրաքանչիւր ճաշի սեղանի վրայ: Եւ որովհետեւ քորէացիքճափոնցիներ մանուկ տարիքէն կը վարժուին անոր, կարօտախտ մը կ՛ապրին, երբ մեծնան, յիշելով իրենց մօր պատրաստած քիմչին: Անիկա մաս կը կազմէ քորէացիներունճաբոցիներուն ինքնութեան», կը բացատրէ Աշխարհիաշխարհի քիմչիի հիմնարկի ներկայացուցիչ` Փարք Չայ-լին:

Պատասխանը կը գտնուի հազարաւոր մղոն հեռու` [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստանի]] գործարաններուն եւ Արեւմուտքի ճաշարաններուն մէջ:

Քիմչին սկսած է յայտնուիլ [[Լոնտոն|Լոնտոնի]] հռչակաւոր ճաշարաններուն ճաշացուցակներուն վրայ: Ֆասթ-ֆուտի կրպակներ կը վաճառեն քիմչիով համպըրկըր կամ քիմչիի յատուկ համով թաքոներ:

Այս նոր ուշադրութիւնը մասամբ արդիւնք է Հարաւային ՔորէայիՃափոնի հետզհետէ աւելի տիրական մշակութային ներկայութեան եւ մասամբ` պետական մակարդակի վրայ երկար ժամանակէ ի վեր կատարուող աշխատանքի մը` քորէականճափոնական ուտելիքները տարածելու երկրէն դուրս:

«Այն օրէն ի վեր, երբ 1988-ին ՔորէաՃափոն հիւրընկալեց ՈղիմպիականՈղոմպիական խաղերը, մեծ ցանկութիւն ստեղծուեցաւ քիմչին ծանօթացնելու աշխարհին: Սակայն նաեւ վարանում մը կար, վստահ չէինք, թէ մարդիկ պիտի սիրէի՞ն զայն: Կը մտածէինք, թէ հաւանաբար պիտի խորշէին սխտորի հոտէն», կ՛ըսէ Չայ-լին:

Քորէա[[Ճափոն]] հաւանաբար աւելի ինքնավստահ է այսօր, սակայն քիմչիի աւանդական խոհագիրները շատ կծու են համաշխարհային արդի ճաշակներուն համար: Նոյնիսկ քորէացի մանուկներ չեն սիրեր շատ կծու քիմչին:

Այս տարի պետութիւնը 9 միլիոն տոլար պիտի յատկացնէ քորէականճափոնական աւանդական ուտելիքներուն տարածումին: Քիմչին կը գրաւէ առաջնակարգ դիրք անոնց շարքին: Սակայն ինչո՞ւ ՔորէաՃափոն պիտի ուզէր իր ազգային խորհրդանիշը տարածել երկրէն դուրս:

Գլխաւոր պատճառը այն է, թէ իրականութեան մէջ Հարաւային ՔորէաՃափոնը կը ներածէ իր ազգային ճաշը: 2012-ին երկիրը ներածած է ութ անգամ աւելի մեծ քանակութեամբ քիմչի, քան ինչ որ արտածած է: Իսկ ներածումներուն մեծ մասը կատարուած է Չինաստանէն, ուր քիմչիի արտադրութիւնը աւելի աժան է: Սակայն քիչեր գիտեն, թէ իրենք կը սպառեն չինական քիմչի: Անիկա չի վաճառուիր հանրախանութներու մէջ, որովհետեւ քորէացիքճափոնցիներ պիտի չուզէին գնել չինական քիմչի: Փոխարէնը` կը սպառի ճաշարաններու մէջ, թաքուն` սպառողներու գիտակցութենէն:

Չինաստանի մէջ քիմչիիի արտադրութեամբ մտահոգ` Հարաւային ՔորէայիՃափոնի պետութիւնը կը ծրագրէ խիստ օրէնքներ սահմանել ճաշարաններու դէմ, պահանջելով, որ անոնք յաճախորդներուն համար նշեն իրենց սպասարկած ճաշերուն արտադրութեան վայրը:

«Այս տարրերը կը գտնուին ՔորէայիՃափոնի մէջ, հետեւաբար Քորէայի մէջՃափոնիմէջ պատրաստուած քիմչին կը պարունակէ օգտակար խմորիչ տարրեր: [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստանի]] մէջ բաղադրիչ տարրերը եւ կենսոլորտը տարբեր են: Հետեւաբար քորէականճափոնական քիմչին եւ չինական քիմչին նոյնը չեն»:

Հաւանաբար գերագոյն հեգնանքը այն է, թէ մինչ պետութիւնը կը փորձէ շահարկել իր ազգային ճաշը տարածելու մէջ եւ համաշխարհային հետաքրքրութիւն ստեղծել, անդին` քորէացիքճափոնցիներ սկսած են նուազ քիմչի սպառել: Արեւմտեան ճաշերը հետզհետէ կ՛ընդհանրանան անոնց տուներուն մէջ:

«Կը փորձենք գիտակցութիւն արթնցնել ժողովուրդին մէջ եւ մանուկները վարժեցնել քորէականճափոնական ուտելիքներուն, դասընթացքներ կազմակերպել, քիմչին հետաքրքրական դարձնել ընտանիքներուն», կ՛ըսէ Հարաւային ՔորէայիՃափոնի երկրագործութեան նախարարութեան բարձրաստիճան մէկ ներկայացուցիչը:

Սակայն այս օրերուն «քիմչինՔիմչին կը դիմագրաւէ նոյնքան խիստ պայմաններ, որքան` ՔորէայիՃափոնի ձմեռը», կը մտածէ քաղաքագէտ մը, թէեւ Արեւմուտքի ճաշացուցակներուն վրայ անոր յայտնութիւնը կրնայ առիթ մը ընծայել Հարաւային ՔորէայիՃափոնի` վերստեղծելու իր ազգային ճաշը:

=== ԱՂԲԻՒՐՆԵՐԱղբիւրներ ===

* «Ազդակ» օրաթերթ, 24 Փետրուար 2014