«Քրիսթոֆըր Քոլոմպոս» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ Azniv Stepanian տեղափոխեց էջը «Քրիստոֆըր Քոլոմպոս»-ից «Քրիստափոր Քոլոմպոս» |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Արևելահայերեն|Քրիստափոր Կոլումբոս}}
▲{{ոճ}}
{{Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն)
'''Քրիսթոֆըր Քոլոմպոսը''' (Ջենովայի բարբառով՝ ''Christoffa Corombo'', {{lang-es|Cristóbal Colón}}, {{lang-lat|Christophorus Columbus}}, {{ԱԾ}}), [[իտալացի]] ծովագնաց, գաղութատէր և հետազոտող։Անոր ճամբորդութիւնները Ատլանտեան օվկիանոսով բացին եվրոպացիներու համար նոր աշխարհ մը՝ Ամերիկան։ ▼
| անուն ազգանուն = Քրիստոֆըր Քոլոմպոս
| բնագիր ԱԱՀ = Christopher Columbus
Ըստ մասնագետներու Քոլոմպոսը ծնվեր է [[Ջենովա|Ջենովայում]], թէև անոր ծագման մասին կան նաև այլ տեսութիւններ։ Christopher Columbus անվանումը լատիներէն Christophorus Columbus-ի անգլիացումն է։ Սկզբնական անունը Լիգուրերենգենոական լեզուով ''Christoffa''<ref>Rime diverse, Pavia, 1595, p.117</ref> ''Corombo''<ref>Ra Gerusalemme deliverâ, Genoa, 1755, XV-32</ref> է եղել։ Իտալերէն այդ կը փոխուի՝ ''Cristoforo Colombo'', պորտուգալերէն՝ ''Cristóvão Colombo'' (նախկինին ''Christovam Colom''), և իսպաներեն՝ ''Cristóbal Colón''-ի։▼
| պատկեր = Portrait of a Man, Said to be Christopher Columbus.jpg
| չափ =
| նկարագրութիւն =
| ծնած է =
| ծննդավայր =
| վախճանած է =
| վախճանի վայրը =
| քաղաքացիութիւն =
| հպատակութիւն =
| ազգութիւն =
| ալմա մատեր =
| կրօնք =
| ազդուած է =
| ազդած է =
| գրքեր =
| աշխատանք = ծովագնաց
| կարողութիւն =
| մասնագիտութիւն =
| ամուսին =
| ծնողներ =
| երեխաներ = Տիէկօ Քոլոմպոս եւ Ֆերնանտօ Քոլոմպոս
| պարգեւներ և մրցանակներ =
| կայքէջք =
| ստորագրութիւն = Columbus Signature.svg
}}
▲'''
▲Ըստ
== Ծրագիրները ==
Հետևելով երկրի գնդաձևութեան մասին անտիկ ուսմունքին և ժամանակի գիտնականներուն կողմէն երկրագնդի չափերու սխալ հաշվարկումներուն՝ Կոլումբոսի ծրագրին մէջ տեղ կը գտնէ Հնդկաստան տանող ամենակարճ ճանապարհը։ [[1492]] թուականին դուրս եկեր է Պալոսի նավահանգստէն (3 նավով) և, կտրելով [[Ատլանտեան օվկիանոս]]ը մերձարևադարձային գոտին, [[հոկտեմբերի 12]]-ին (համարվում է Ամերիկայի
== Յայտնագործութիւնները ==
Ուսումնասիրելով [[Կուբա (կղզի)|Կուբա]] կղզիի հյուսիս-արևելեան ծովափի մէկ մասը և Հայիթի կղզին՝ Քոլոմպոսը վերադարձեր է [[Կաստիլիա]] ([[1493]])։ [[1493]]-[[1504]] թուականին Կոլումբոսը ևս 3 ճանապարհորդութիւն կատարեր է դեպի [[Ամերիկա]]յի ափերը, որ ան ընդուներ է որպէս [[Հնդկաստան]], իսկ տեղացիներուն՝ [[հնդիկներ]]։ Այդ ճանապարհորդություններու ընթացքին Քոլոմպոսը հայտնաբերեր է Մեծ և Փոքր Անտիլեան կղզիախումբերը, [[Կենտրոնական Ամերիկա|Կենտրոնական]] և [[Հարավային Ամերիկա]]յի՝ [[Հոնդուրաս]]ի, [[Նիկարագուա]]յի, [[Կոստա Ռիկա]]յի և [[Պանամա]]յի [[Կարիբյան ծով|Կարիբեան]] ափերը, հասեր է մինչև Օրինոկոյի արևմտեան բազուկի գետաբերանը։
Սակայն ան առաջինը չէր, որ [[
Իր նախնական 1492 թվականի ճամբարը պատահեցաւ ազգային [[իմպերիալիզմ]]ի աճման և զարգացող ազգ-երկրներու տնտեսական մրցութեան կրիտիկալ ժամանակ, որոնք առևտրական երթուղիներու հիմնադրումէն և [[գաղութացում]]էն հարստութիւն կը որոնէին։ Այս հասարակաքաղաքական եղանակին, Քոլոմպոսի հեռաձիգ կանխագիծը շահեց Իսպանիայի Թագուհի Իզաբելլայի ուշադրութիւնը։ [[Երկիր|Երկրի]] շրջագիծը խիստ թերագնահատելով, ան կ'ենթադրէր, որ [[Իբերական թերակղզի|Իբերիայից]] [[Օստ Ինդիա]] տանող արևելեան երթուղին ավելի կարճ և ուղիղ պիտի ըլլայ քան [[Արաբիա]]յէն անցնող ցամաքային երթուղին։ Եթե այդ ճիշտ ըլլար, ապա իրավունք կու տար Իսպանիային՝ մտնել շահութաբեր [[համեմունքի առևտուր|համեմունքի առևտրի]] մեջ, որ մինչև այդ [[արաբ]]ներու և [[իտալացի]]ներու ձեռքն էր։ Իր գծած կուրսին հետևելով, ան փոխարէնը [[Բահամյան կղզիներ]]ի արշիպելագոյի մէջ վայրէջք կատարեց մի տեղայնութեան վրայ, որ անվանեց «[[Սան Սալվադոր]]»։ [[Հյուսիսային Ամերիկա|Հյուսիսային Ամերիկյան]] կղզին [[Արևելյան Ասիա]]յի մայրցամաքի հետ սխալվելով, անոր բնակիչներուն անվանեց «հնդիկներ» (Indios)։
Քոլոմպոսի [[1492 թուական]]ի [[Ամերիկա]]յի մէջ վայրէջքը կը նշուի իբրև [[Կոլումբոսի Օր]]՝ [[Իսպանիա]]յի և Ամերիկաներոո [[հոկտեմբերի 12]]-ին. անոր բացառութիւնն է [[ԱՄՆ]]-ն, ուր այն կը նշուի հոկտեմբերի երկրորդ երկուշաբթի։ Այսօր մենք չենք կրնար երկրագունդը պատկերացնել առանց Ամերիկայ և Խաղաղ օվկիանոսի։ Մինչդեռ 15-րդ դարի վերջին
Ահա այդ ժամանակ էր որ ծագումով իտալացի Քոլոմպոսը գիտեր, թէ ինչպէս հասնիլ Հնդկաստան և յայտնագործել այն, բայց երկար տարիներ պայքարէն, նվաստացումներէն ու յուսախաբութիւններէն յետոյ այնուամենայնիվ հաջողեցաւ համոզել իսպանական թագավորներուն, որոնք ոսկիի ու հարուստ հողերու մեծ կարիք ունէին։ 1492թ-ին Իսպանիայի Պալոս
Բաց օվկիանոսը կը վախցընէր ծովայիններուն։ Օրերը կը հաջորդէին իրար, իսկ շուրջը միայն անծայր ու ամայի օվկիանոս էր։ Ան կը քաջալերէր վհատուած նավաստիներուն խոստանալով ոսկի ու զանազան համեմունքներ։ Բայց ի վերջոյ դադարեցուցին անոր հավատալ և կտրուկ պայման դրին, որ եթէ 3 օրէն ցամաք չտեսնեն՝ ետ պիտի դառնան։ Քոլոմպոսը հարկադրվուած համաձայնեցաւ։
Այդ ժամկետն ավարտվելու վրայ էր, երբ գիշերուայ ժամը 2-ին վերջապէս լսուեցաւ հերթապահի ճիչը «Ցամա°ք։Ցամաք կը տեսնեմ »։Այդ փոքր կղզի մըն էր։ Քոլոմպոսը այն անուանեց Սան Սալվադոր։ Անոր հաջորդեցին Կարիբեան ծովի կղզիները ՝ երանավետ Կուբան, չքնաղ Հայիթին և շատ ու շատ կղզիներ։ Նավաստիներն առաջին անգամ կը տեսնէին պղնձակարմրամորթ, գեղեցիկ ու բարձրահասակ մարդկանց ,բույսեր՝ որոնք չէին աճիր
Յայտնագործիչը կը գտնէր, թէ ինքը յայտնագործեր էր սոսկ Հնդկաստան տանող արևմտեան ճանապարհը, այլ ոչ թէ անյայտ մայրցամաք մը։ Կեանքի վերջին միայն երրորդ և չորրորդ նավարկություններէն յետոյ ան սկսաւ կասկածիլ, որ այդ ինչ-որ «ուրիշ աշխարհ» է։1506թ-ին Քոլոմպոսը մահացավ։ Ու թէև Ամերիկան այդպէս կոչվեցաւ մեկ այլ ծովագնացի Ամերիգո Վեսպուչիի անունով, սակայն մենք Քոլոմպոսին կը մեծարենք որպէս Ամերիկայի առաջին յայտնագործողի, խիզախ ու անվեհեր ծովագնաց։
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}
{{DEFAULTSORT:Քոլոմպոս,
[[Կատեգորիա:1451 ծնունդներ (արւմտ․)]]
[[Կատեգորիա:1506 մահեր (արւմտ․)]]
| |||