«Օձեր» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 25.
{{լեգենդ2|black|<small>ցամաքի օձեր</small>}}
}}
'''Օձեր'''<ref><small>Հրաչեայ Աճառեան, Հայերէնի Արմատական Բառարան Ե.1926 http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=7&query=%D6%85%D5%B1</small></ref> (Ophidia կամ Serpentes), [[սողուններ]]ու դասի թեփուկաւորների կարգի ենթակարգ է։ Յայտնի են 26 ընտանիքու շուրջ երեք հազար ([[2006]] թուականի դրութեամբ), Հայաստանի մէջ՝ 4 ընտանիքներու 23 տեսակ։
http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=7&query=%D6%85%D5%B1Տարբեր տեսակներու հասուն օձերու մարմնի երկարութիւնը 7.5 սմ - 12 մ է, զանգուածը՝ 5 կ - 200 քկ, կեանքի տեւողութիւնը՝ 8-40 տարի։
== Նկարագրութիւն ==
[[Գանկ]]ի ոսկորները միացած են շարժուն ձեւով, իսկ ստորին [[ծնոտի]] աջ ու ձախ աղեղները՝ ձգուող կապաններով, ինչը կ՛ապահովէ օձերու [[Բերան (արեւմտահայերէն)|բերանի]] լայն բացուածքը, ինչը իրենց կը ձգէ առանց ծամելու՝ մանրացնել եւ կլլել բաւական խոշոր կենդանիներ։ Ակռաները շատ սուր են, կեռանման, հետ ծռուած։ Ողերն ու կողերը բազմաթիւ են, գրեթէ միանման։ [[Կրծքավանդակ]] չունին։ Զուրկ են վերջավորութիւններէ, միայն որոշ տեսակախմբերու մէջ պահպանուած են հետին վերջաւորութիւններու մնացորդներ, որոնք որոշ տեսակներու մոտ արտայայտուած են նաեւ հետանցքի քովը գտնուող զոյգ ճանկերու տեսքով։ Օձերու [[թոքեր]]ը զարգացած են անհամաչափ. աջը սովորաբար ուժեղ զարգացած է եւ կը զբաղեցընէ մարմնի առջեւի 2/3 հատուածը։ [[Շնչառութիւն]]ը կը կատարուի մարմնի բոլոր [[մկաններ]]ու կծկումներու շնորհիւ։ Անհանգստութեան ժամանակ յառաջացող խորը շնչառումը կ՛ուղեկցէ իւրահատուկ ֆշշոցով։ Արտաքին [[ականջ]] չունին. [[լսողութիւն]]ը գրեթէ զարգացած չէ, [[տեսողութիւնը]] զարգացած է համեմատաբար լաւ։ Հիմնական զգայարանը վերին ծնոտի առջեւի մասին մէջ տեղադրուած յակոբսոնեան օրկանն է. օդին մէջ մէնօդ եւ առարկաներու վրայ առկա քիմիական միացութիւններու [[մոլեքուլներ]]ը լեզուով հաւաքելով՝ կը փոխանէ յակոբսոնեան օրկաններու մակերեսին, որու միջոցով կը տարբերակէ նիւթերու ծանօթ եւ անծանօթ ըլլալը։ Կը սնուի բացառապէս կենդանական ծագման կերով, այդ կը թուէ լեշերով։
http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=7&query=%D6%85%D5%B1ՏարբերՏարբեր տեսակներու հասուն օձերու մարմնի երկարութիւնը 7.5 սմ - 12 մ է, զանգուածը՝ 5 կ - 200 քկ, կեանքի տեւողութիւնը՝ 8-40 տարի։
[[Գանկ]]ի ոսկորները միացած են շարժուն ձեւով, իսկ ստորին [[ծնոտի]] աջ ու ձախ աղեղները՝ ձգուող կապաններով, ինչը կ՛ապահովէկ'ապահովէ օձերու [[Բերան (արեւմտահայերէն)|բերանի]] լայն բացուածքը, ինչը իրենց կը ձգէ առանց ծամելու՝ մանրացնել եւ կլլել բաւական խոշոր կենդանիներ։ Ակռաները շատ սուր են, կեռանման, հետդէպի ետ ծռուած։ Ողերն ու կողերը բազմաթիւ են, գրեթէ միանման։ [[Կրծքավանդակ]] չունին։ Զուրկ են վերջավորութիւններէվերջաւորութիւններէ, միայն որոշ տեսակախմբերու մէջ պահպանուած են հետինետին վերջաւորութիւններու մնացորդներ, որոնք որոշ տեսակներու մոտ արտայայտուած են նաեւ հետանցքի քովը գտնուող զոյգ ճանկերու տեսքով։ Օձերու [[թոքեր]]ը զարգացած են անհամաչափ. աջը սովորաբար ուժեղ զարգացած է եւ կը զբաղեցընէ մարմնի առջեւի 2/3 հատուածը։ [[Շնչառութիւն]]ը կը կատարուի մարմնի բոլոր [[մկաններ]]ու կծկումներու շնորհիւ։ Անհանգստութեան ժամանակ յառաջացող խորը շնչառումը կ՛ուղեկցէկ'ուղեկցէ իւրահատուկիւրայատուկ ֆշշոցով։ Արտաքին [[Ականջ (արեւմտահայերէն)|ականջ]] չունին. [[լսողութիւն]]ը գրեթէ զարգացած չէ, [[տեսողութիւնը]] զարգացած է համեմատաբար լաւ։ Հիմնական զգայարանը վերին ծնոտի առջեւի մասին մէջ տեղադրուած յակոբսոնեան օրկանն է. օդին մէջ մէնօդ եւ առարկաներու վրայ առկա քիմիական միացութիւններու [[մոլեքուլներ]]ը լեզուով հաւաքելով՝ կը փոխանէ յակոբսոնեան օրկաններու մակերեսին, որու միջոցով կը տարբերակէ նիւթերու ծանօթ եւ անծանօթ ըլլալը։ Կը սնուի բացառապէս կենդանական ծագման կերով, այդ կը թուէ լեշերով։
=== Սնունդ ===
[[Պատկեր:Nature at it's best.JPG|240px]]
Կը սնուի բացառապէս կենդանական ծագման կերով, այդ կը թուէ լեշերով։
 
== Կազմաբանութիւն ==
[[Պատկեր:Snake-anatomy.svg|մինի|ձախից|240px|Օձի ներսի գործարանները.<br />1.սննդափող 2.շնչափող 3.շնչափողի թոք 4.մնացուկային ձախ թոք 5.աջ թոք 6.[[Սիրտ (արեւմտահայերէն)|սիրտ]] 7.[[լեարդ]] 8.ստամոքս 9.օդապարկ 10.[[լեղուց]] 11.[[Յետստամոքսային Գեղձ|յետստամոքսային գեղձ]] 12.[[Փայծաղ (արեւմտահայերէն)|փայծաղ]] 13.աղիներ 14.սերմնարաններ 15.երիկամներ]]
 
[[Պատկեր:Nature at it's best.JPG|240px]]
[[Պատկեր:Watersnake cottonmouth tennessee.png|240px]]
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}
[[Կատեգորիա:Կենդանիներ (արւմտ․)]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Օձեր» էջէն