«Կենաց Ծառը» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ oգտվելով ԱՎԲ |
Չ մաքրվեց, փոխարինվեց: — → -, ։ → : (48) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
{{ԱՀ|Q1651237}}
{{Արևելահայերեն|Կենաց ծառ}}
'''Կենաց Ծառ''', հայ կեանքի մէջ բնութեան պաշտամունքը, բարօրութիւնը եւ առատութիւնը կը
[[Պատկեր:Reproduction of stone image of urartian god Teisheba on the bull.jpg|մինի|[[Ուրարտու (պետութիւն)|Ուրարտու]]ի hողմի եւ անձրեւի աստուած [[Թեյշեբա (արեւմտահայերէն)|Թեյշեբա]]ն [[Կենաց ծառ (արեւմտահայերէն)|կենաց ծառ]]ի մօտ]]
== Ծագումը ==
Կենաց Ծառը հին ժամանակներու պատկերացում է, որ առաւելաբար մշակուած է նստակեցութեան, [[Անասնապահութիւն|անասնապահութեան]] եւ մասնաւորապէս ոռոգուող [[Երկրագործութիւն|երկրագործութեան]] զարգացումին
Կենաց ծառը կը համարուի հնագոյն մարդու կրօնա-[[Ծէս|ծիս]]ական պատկերացումներու առանցքային բաղադրիչներէն
Անհրաժեշտ է կատարելապէս ուսումնասիրել այն հասկացութիւնները, որոնք հիմք առած են բոյսերու ու ծառերու պաշտամունքին
Մարդոց այնքան կապուածութիւնը ծառերուն, կը յանգեցնէ այն եզրակացութեան, որ մարդը ծառը յաճախ կը տեղաւորէր իր աշխարհընկալման յարացոյցին
== Առասպելաբանութիւն ==
Կենաց ծառը, դիցաբանութեան մէջ, աշխարհի կեդրոնը կը
Կենաց ծառի եռամասնութիւնը կ'երեւի բոլոր երեւոյթներու՝ առաւել եւս կենդանական աշխարհի նկարագրութիւններուն մէջ. առասպելաբանական վերնամասի՝ ճիւղերուն կը համապատասխանեն [[Թռչուններ (արեւմտահայերէն)|թռչունները]], միջնամասին՝ բունին, սմբակաւորները, ստորին մասին՝ արմատներուն՝ սողունները եւ [[Ձկներ|ձուկեր]]ը, երբեմն նաեւ
=== Մշակութային տարբեր պատկերացումներ ===
Կենաց ծառի պատկերացումները կը տարբերին զանազան մշակոյթներու
Նմանատիպ նիւթի կը հանդիպինք Հին Արեւելքի, ինչպէս նաեւ Հին [[Հնդկաստան (արեւմտահայերէն)|Հնդկաստանի]] մէջ, ուր Եըման՝ առաջին մարդը, ընտիր ծառին տակ կ՚արբենայ աստուածներու հետ, իսկ Իրանի մէջ՝ Եըման, Կենաց ծառին վրայ անմահութիւն կը խոստանայ մարդոց եւ
Կենաց ծառը յատուկ նշանակութիւն ունի շամաններուն համար. անոնք անոր փայտէն կը պատրաստեն իրենց
Մոնկոլները իրենց ծառը կը պատկերացնեն քառակողմ բուրգի տեսքով. կեդրոնը՝ ծառն է, ինչպէս նաեւ կենաց սիւնը, որ աստուածներուն կը ծառայէ իբրեւ ցից՝ ձիերը կապելու համար: Վասիւկանական խանդերը կը հաւատան որ կենաց ծառերուն վերնամասը կը հպի երկինքին, իսկ արմատները կը հասնին Ադա: Ըստ սիպերեան թաթարներու հաւատալիքներուն՝ Ադայի մէջ կը գտնուի կենաց ծառի կրկնօրինակը: Իրլէ խանի պալատին առջեւ կ'աճին 9 եղեւնիներ՝ իրենց արմատներով (ըստ որոշ տարբերակներու 10 եղեւնիներ), որոնց բունին նստած է մեռելներու թագաւորը, ուր նաեւ անոր որդիները կը կապէին իրենց ձիերը: Կոլտերուն համար երեք կենաց ծառ կայ. մէկը՝ երկինքը (մարդոց հոգիները թռչուններու պէս կը նստին անոնց ճիւղերուն, սպասելով երկիր վերադարձին, որպէսզի տեղաւորուին նոր երեխաներու մէջ), երկրոդը՝ երկրի վրայ է, իսկ երրորդը՝ Ադայի մէջ:
Տող 33.
Խեթական ծիսական արարողութիւններուն մէջ, մեռնող եւ յարութիւն առնող աստուծոյ՝ Տելեպինուսին առջեւ կանգնած է մշտադալար ծառ մը՝ ուռի մը: «eia» ուռենի<ref>Мифы Народов Мира, тт. 1-2, М., 1991-1992 (Древо Жизни, Древо Мировое) c. 165-166.</ref>:
Ըստ էութեան՝ կենաց ծառի խորհրդաբանութիւնը շատ նման է «կենդրոնական լերան» խորհրդաբանութեան
Հնագոյն որոշ աւանդութիւներու մէջ կենաց ծառը պատկերացուած է իբրեւ կանացի սկիզբ, որուն հետ կապուած են այն անասունները որոնք կը համընկնին ծառին միջնամասին հետ եւ կը համարուին սերնդագործութեան միջոցներ (խեթական մէկ գրութեան մէջ կ'ըսուի որ ծառին հետ «պառկած են» առիւծը, ընձառիւծը, իսկ արջը անոնց վրայ ցատկած է): Կենաց ծառին հետ սերտօրէն կապուած են այն գրութիւնները, որոնց մէջ յիշատակուած են.
Տող 41.
* Սրբազան ամուսնութիւններու բազմաթիւ տեսակներ<ref>Мифы Народов Мира, тт. 1-2, М., 1991-1992 (Древо Жизни, Древо Мировое) c.189.</ref>:
Գերագոյն աստուածուհիներու եւ կենաց ծառի միջեւ զուգահեռներ եղած են նաեւ Եգիպտոսի
== Կենաց Ծառը Տարբեր Մշակոյթներու Մէջ ==
|