Արամ Ղանալանեան

Հայ հայագէտ եւ բանագէտ

Արամ Տիգրանի Ղանալանեան (12 Փետրուար 1909(1909-02-12)[1][2], Ախալցխա[1][2] - 9 Յունիս 1983(1983-06-09)[2], Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[2]) հայագէտ, բանագէտ, ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ (1965), ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիոյ անդամ (1977)։ ՀԽՍՀ գիտութեան վաստակաւոր գործիչ (1967

Արամ Ղանալանեան
Ծնած է 12 Փետրուար 1909(1909-02-12)[1][2]
Ծննդեան վայր Ախալցխա[1][2]
Մահացած է 9 Յունիս 1983(1983-06-09)[2] (74 տարեկանին)
Մահուան վայր Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[2]
Գերեզման Թոխմախի գերեզմանատուն
Քաղաքացիութիւն  Ռուսական Կայսրութիւն
 Խորհրդային Միութիւն
Գործունէութեան ոլորտ բանասիրութիուն
Գործատու Երեւանի Պետական Համալսարան[1]
Խ. Աբովեանի Անուան Մանկավարժական Համալսարան
Հ.Հ. ԳԱԱ Գրականութեան համալսարան
Պատմաբանասիրական հանդես?
Կրթութիւն Երեւանի Պետական Համալսարանի Պատմութեան Բաժանմունք[1]
Կոչում ակադեմիկոս[1][2]
Ազգութիւն Հայ[1]
Անդամակցութիւն Հայաստանի Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիա
Պարգեւներ եւ
մրցանակներ
«Պատուոյ նշան» շքանշան Հայկական ԽՍՀ գիտութեան վաստակաւոր գործիչ

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Արամ Ղանալանեան ծնած է 12 Փետրուար 1909-ին Ախալցխայի մէջ, մահացած է 9 Յունիս 1983-ին Երեւանի մէջ:

Սորված է Ախալցխայի մէջ, ապա ուսումը շարունակած է Թիֆլիսի 72-րդ միջնակարգ դպրոցին մէջ, այնուհետեւ տեղափոխուած է Երեւան։ 1927-ին ընդունուած է Երեւանի պետական համալսարանի պատմագրական հիմնարկը՝ աշակերտելով Մանուկ Աբեղեանին, Հրաչեայ Աճառեանին, Գրիգոր Ղափանցեանին, ինչպէս նաեւ Արսէն Տէրտէրեանին։

1931-1933 թուականներուն դասաւանդած է Երեւանի հանրակրթական դպրոցներուն մէջ։ 1932-ին, իր համալսարանի դասախօս Ցոլակ Խանզադեանի յանձնարարականով եւ Կ. Մելիք-Օհանջանեանի օժանդակութեամբ աշխատանքի կ'ընդունուի Հայաստանի նիւթական մշակոյթի պատմութեան հիմնարկին մէջ եւ սկիզբ կը դնէ իր գիտահետազօտական գործունէութեան։ 1937-1941 թուականներուն դասախօսած է ԵՊՀ-ի մէջ եւ 1934-1951 թուականներուն՝ Խաչատուր Աբովեանի անուան հայկական մանկավարժական հիմնարկին մէջ։ 1932-1938-ին եղած է ՀԽՍՀ մշակոյթի պատմութեան, ինչպէս նաեւ պատմութեան եւ գրականութեան հիմնարկներու կրտսեր գիտաշխատող, 1938-1939-ին՝ ԽՍՀՄ ԳԱ հայկական մասնաճիւղի լեզուի եւ գրականութեան հիմնարկի բաժնի վարիչ, 1941-1943 թթ.՝ աւագ գիտաշխատող, 1943-1960 թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մանուկ Աբեղեանի անուան գրականութեան հիմնարկի ժողովրդական բանահիւսութեան բաժինի վարիչ, 1960-1983 թթ.՝ աւագ գիտաշխատող։

1941-ին կը պաշտպանէ թեկնածուի ատենախօսութիւն ( «Աբովեան եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» ), 1970-ին՝ բժշկական ատենախօսութիւն ( «Հայ ժողովրդական աւանդութիւնները» )։ Իր գիտական ծանրակշիռ վաստակին պատճառով Ա. Ղանալանեանը 1965-ին Հայաստանի գիտութիւններու ակադեմիոյ թղթակից անդամ կ'ընտրուի, 1977-ին՝ ակադեմիկոս։ Եղած է «Պատմաբանասիրական հանդէսի» գլխաւոր խմբագիրի տեղակալ[3]։

1967-ին Արամ Ղանալանեանի շնորհուած է գիտութեան վաստակաւոր գործիչի պատուանուն, 1951-ին «Պատուաւոր նշան» շքանշանով պարգեւատրուած է։ Արամ Ղանալանեան, երկար տարիներ եղած Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան, ՀԽՍՀ ԳԱ հնագիտութեան եւ ազգագրութեան հիմնարկներու, Մաշտոցի անուան Մատենադարանի գիտական խորհուրդներու անդամ, գրականութեան հիմնարկի բժշկական աստիճաններ շնորհող մասնագիտացած գիտախորհուրդի նախագահի տեղակալ եւ մինչեւ իր կեանքի վերջը «Պատմաբանասիրական հանդէսի» գլխաւոր խմբագիրի տեղակալն էր։
Վախճանած է Երեւանի մէջ, 9 Յունիս 1983-ին։

Հեղինակած աշխատանքները Խմբագրել

  • «Հայ շինականի աշխատանքի երգերը» (1937)
  • «Պռոշեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1938)
  • «Նմուշներ հայկական հակակրօնական ֆոլկլորից» (1938)
  • «Սասունցի Դաւիթ, Հայ ժողովրդական վէպ», «Սասունցի Դաւիթի» պատմիչներու կեանքն ու գործունէութիւնը» (1939)
  • «Աբովեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1941)
  • «Հայ ժողովրդական հերոսապատումները» (1942)
  • «Թշնամիի կերպարը հայկական հին բանահիւսութեան մէջ» (1943)
  • «Հայ քաջորդիներ» (1943)
  • «Հայկական առածանի» (1951)
  • «Ավ. Իսահակեանի ստեղծագործութեան ժողովրդական ակունքները» (1955)
  • «Մ. Նալբանդեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1959)
  • Առածանի (1960)
  • «Սայեաթ-Նովայի ստեղծագործութեան ժողովրդական ակունքները» (1963)
  • «Թումանեանը եւ ժողովրդական բանահիւսութիւնը» (1964)
  • «Աւանդապատում» (1969)
  • «Հայ գրականութիւնը եւ բանահիւսութիւնը» (1986)

Հեղինակած Յօդուածներ Խմբագրել

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

Արտաքին յղումներ Խմբագրել