Արա Կիւլէր

Արա Կիւլէր; թրք.՝ Ara Güler
Ծնած է	16 Օգոստոս 1928
Ծննդավայր	Իսթանպուլ, Թուրքիա
Մահացած է	17 Հոկտեմբեր 2018 (90 տարեկանին)
Մահուան վայր	Պոլիս, Թուրքիա
Քաղաքացիութիւն	Թուրքիա
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Ազգային Կեդրոնական Վարժարան
Կարողութիւն	Լուսանկարիչ, գրագէտ
Մասնագիտութիւն	լուսանկարիչ, ֆոտոլրագրող, լրագրող
Աշխատավայր	Փարի Մաչ; Հուրիեթ?; Ենի Իսթանպուլ; Թայմ; Magnum Photos?
Կայքէջ	araguler.com.tr(թուրք.)(անգլերէն)

Արա Կիւլէր (թրք.՝ Ara Güler ծն. 16 Օգոստոս 1928 - 17 Հոկտեմբեր 2018^[4], Իսթանպուլ, Թուրքիա), իսթանպուլահայ գրագէտ եւ լուսանկարիչ։

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Կիւլէր Արա ծնած է Իսթանպուլ։ Իր ուսումը ստացած է Վիեննայի Մխիթարեան վարժարանը, ապա անցած է Կեդրոնական, որ աւարտած է 1951-ին։ Առաջին գրութիւնը գրուած է թրքերէնով եւ լոյս տեսած է «Ենի Իսթանպուլ» թերթին մէջ։ 1950-ին իր «Կաղանդի Տարօրինակ Գիշեր Մը» պատմուածքը արժանացած է մրցանակի եւ ինք դասուած է թուրք լաւագոյն նորավիպագիրներու շարքին։ Հայ գրական կալուածէն ներս կը մտնէ ժամանակ օրաթերթի միջոցաւ, եւ կու տայ պատմուածքներ Սան, Ճառագայթ եւ Հանդէս Մշակոյթի պարբերութիւններուն եւ ժամանակ եւ Մարմարա օրաթերթերու գրական էջերուն մէջ։ Արա Կիւլէր անունը այսօր ժամանակակից թուրք լուսանկարչական շրջանակներէն անցած է համաշխարհային լուսանկարչութեան պատմութեան։ Տասնեակ տարիներէ ի վեր զինք կը նկատեն աշխարհի մեծագոյն վարպետներէն, որուն գործերը կը հրատարակուին մեծագոյն հանդէսներու ( Time-Life, Paris match, der stern, Photography Annual եւ այլն) մէջ։ Անդամ նշանակուած է բազմաթիւ համաշխարհային լուսանկարչական միութիւններու։ Արժանացած է Leica-ի վարպետ տիտղոին։

Իր հայերէն պատմուածքները 1955-ին կողքի տակ մտած են «Բաբելոնէն Վերջ Պիտի Ապրինք» խորհագիրով։ Իսկ յաջորդ տարին հրատարակուած են նոյն հատորին թրքերէն թարգմանութիւնը եւ իր թրքերէնով գրած պատմուածքները։ Լուսանկարչական արուեստի լաւագոյն նմուշները նկատուող իր լուսանկարները հրատարակուած են 20-է աւելի մեծածաւալ ու շքեղ ալպոմներու մէջ։ Անոնցմէ յիշատակելի կը մնան հանրածանօթ ճարտարապետ Սինանի, համաշխարհային հռչակ վայելող գրողներու եւ արուեստագետներու, եւ հին Իսթանպուլի նուիրուած գեղատիպ հրատարակութիւնները, ինչպէս նաեւ 1990-ին, Երուանդ Կոպէլեանի եւ Սարգիս Սերովբեան աշխատասիրութեամբ լոյս տեսած Արա Կիւլէր Ոսպնեակէն Հայ Գրողներ խորագրեալ հատորը, որ կը պարփակէ իսթանպուլահայ գրողներու լուսանկարներն ու կենսագրական տուեալները։ Իր 1997-ին թրքերէն լեզուով հրատարակած «Լուսանկարներով Անատոլուի Պատմութիւնը», բեմականացած է Մէհմէտ Էսատօղուիի կողմէ, «Արայի Անատոլուի Դիւցաներգութիւնը» խորագրով։ Ստացած է 100-է աւելի մրցանակ եւ «Դարաշրջանի Լուսանկարիչ» տիտղոսը։

Արա Կիւլէրի յիշատակն ալ ունի հաւաքական, հանրային երեսակ մը՝ ինչպէս իր գործերը, ինչպէս իր արտադրանքը։ Եթէ ան կենդանութեան օրով «Իսթանպուլի աչք»ն էր, ապա այսօր, իր մահէն երկու տարի անց, «Իսթանպուլի յիշողութիւնն» է։ Եթէ ան կենդանութեան օրով «Դարու լուսանկարիչն» էր, ապա այսօր, իր մահէն երկու տարի անց, իր ապրած եւ ստեղծագործած դարու ականատեսն ու վկան է։ Արա Կիւլէր վաղուց դարձած է ազդակ մը, որով կարելի է թափանցել իր ապրած ժամանակներու մարդկային կեանքին, ժողովուրդներու արժէքներուն, մշակոյթներու դրսեւորումներուն եւ այլն^[5]։ Յաւերժ յարգանք ու բիւր խոնարհում լուսահոգի Արա Կիւլէրի անթառամ յիշատակին ու վառ կերպարին առջեւ։

- ԱՐԱ ԳՕՉՈՒՆԵԱՆ, Ժամանակ Օրաթերթի Գլխաւոր Խմբագիր

Հրատարակուած գոծեր Խմբագրել

Արձակ էջեր Խմբագրել

Բաբելոնէն Վերջ Պիտի ապրինք-Իսթանպուլ 1995

Օտար լեզուներով Խմբագրել

babilden sonra Yasayacagiz (թրքերէն, թարգմանութիւն՝ Սիրվարդ Մալխասեան)-Իսթանպուլ, 1996։ Բ. տպագրութիւն,2000)։

Աղբիւրներ Խմբագրել

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

Կարօ Աբրահամեան, Ժամանակակակից իսթանպուլահայ գրողներ, հ. Ա (խմբ. Պէպօ Սիմոնեան), Անթիլիաս, «Տպարան Կաթողիկոսութեան Հայոց Մեծի Տանն Կիլիկիոյ», 2004։

↑ Եվրոնյուզ — 1993.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q8478"></a>
↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-45897314
↑ Euronews Ünlü fotoğrafçı Ara Güler hayatını kaybetti
↑ ՎԵՐՅԻՇԵԼՈՎ ՀՈԳԵԼՈՅՍ ԱՐԱ ԿԻՒԼԷՐԸ՝ ՄԱՀՈՒԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ՏԱՐԵԼԻՑԻՆ ԱՌԹԻՒ

Կաղապար:Քոյրյղումներ

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1616075_citetype_Q561068"_data-entity-id="Q8478">[https://tr.euronews.com/2018/10/17/unlu-fotograf-sanatcisi-ara-guler-90-yasinda-hayata-veda-etti_Եվրոնյուզ]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1993.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q8478"></a></div>-1] Եվրոնյուզ — 1993.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q8478"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-2] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[[https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-45897314_https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-45897314]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-3] ttps://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-45897314

[4] Euronews Ünlü fotoğrafçı Ara Güler hayatını kaybetti

[5] ՎԵՐՅԻՇԵԼՈՎ ՀՈԳԵԼՈՅՍ ԱՐԱ ԿԻՒԼԷՐԸ՝ ՄԱՀՈՒԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ՏԱՐԵԼԻՑԻՆ ԱՌԹԻՒ

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]