Արհեստական Սիրտ

Արհեստական սիրտ մը անդամաբոխարինող գործիք մըն է որ կը բոխարինէ բնիկ սիրտը եւ կ'ապահովէ իր շարժիչ պաշտօնը բուժելու համար սրտային անբաւարարութենէ կամ այլ ծանր սրտային հիվանդութիւներէ տարապող անձերը: Հետազոտութիւնները եւ արտադրութեան փորձերը մէջտեղ բերին հետեւեալ դժուարութիւնները՝ ինքնավարությունը, չափը որ պէտք է կուրձքին համաչափ ըլլայ, բորբոգումի վտանքները եւ անոդների խձանման վտանգները:

CARMAT արհեստական սիրտը

2 տեսակ արհեստական սիրտ գոյութիւն ունին՝

  • «Լրիւ արհեստական սիրտը», որը ծանր հիւանդներուն համար կը գործածուի եւ կը բոխարինէ բոլորովին բնիկ սիրտը:

Վիրաբուժը ընդհանրապէս «ադրիա»-ները կը ձգէ եւ զանոնք կը կապէ ինքնագործ փորոգներուն եւ երակներուն: Հակարակ փոխպատուաստին, այս քործողութիւնը մերժումի վտանք չի ներկայաձներ իմուն համակարգի կողմէն գանի որ կը բաղկանայ կենսաբանականօրէն անկենդանի նիւդերէ: Սակայն ուրիշ վտանգներ կան ինչպէս ոստաններու խցանոումը: Ֆրանսական վիրաբուժը Ալան Գարբանդիէն ռահվիրան եղած է այս կալուածին մէջ «CARMAT» ընկերութեան բոլորովին արհեստական սիրտով: Ան կը հաչողի առաջին բոխարինող գործողութիւնը իր ստեղծած գործիգով դեկտեմբեր 2013-ին:[1]

  • «ժամանակաւոր արհեստական սիրտը» Jarvik-7 տեսակէն, երբ հիվանդը կսպասէ սիրտի փոխպատուաստ:

Պատմութիւն Խմբագրել

1967-ին, Գոլֆ բժիշկը Արհեստական Անդամներու բաժինին բացումը կատարեց Իւդահ ի հալալսարանի մէջ եւ շարունակեց իր գործերն ու բորձերը անասուններու վրայ:

1973-ին Դոնի հորդը 30 օր վերապրեձաւ բժիշկին առաջին արհեստական սրտի տարբերակով:

1975-ին Պուրգ ձուլը 90 օր վերապրեձաւ արտագին շրջանակային համակարքի օքնութեամբ:

1976-ին, Ապեպ հորդը 184 օր վերապրեցավ Jarvik5 արհեստական սրտով, որը տարբեր արտագին շրջանակային համակարք մըն է:

1981-ին, Ալֆրետ Լորտ Դենիսոն հորդը 268 օր վերապրեցաւ Jarvik5 ով:

Տարիներու ընթացքին, 200 էն աւելի ֆիսիքոսներ, ճարտարաքէտներ, ուսանողներ եւ համալսարաններ զարքացուցին, բորձեցին եւ բարելաւեցին Գոլֆ բժիշկին արհեստական սիրտը: Ռոպերդ Ճարվիք-ը արհեստական սրտի ծրաքիրին տնորէն ընտրուէցաւ, Jarvik7 անունը տալով անոր:

1969-ին, Տենդոն Քուլի բժիշկը առաջին անգամ ըլլալով մարդկային սիրտ մը կը փոխարինէ արհեստականով (Houston-ի Texas Heart Institute ի մէջ):[2] Այն ատէն այդ քործիգը շատ ծանր էր (250 kg) եւ կը բաղկանար 2 բլաստիկէ փորոքներով: 64 ժամէ ետք, արհեստական սիրտը բոխարինեցին մարդկային սրտի մը հետ: 32 ժամ ետք, հիվանդը մեռաւ քործողութեան հետեւանքներէն:

1981-ին, Վիլիամ Տեվրի բժիշկը FDAին (Food and Drug Administration) դիմեց դոյլատրւութիւն Jarvik7 ը զետեղելու համար մարդու մը մէջ։ Դեկտեմբեր 2

1982-ին, Գոլֆ բժիշկը զետեղեց Jarvik7 ը Պարնէ Գլարգ ին մարմինին մէջ որ կը տարապեր սրտի անբաւարարուդենէ: 112 օր վերապրելէ ետք մահացաւ: 2րդ ստացողը Պիլ Շրոետըրը եղած է որը 620 օր վերապրեցաւ:

1989-ին 19 եւ 27 յունիսին Broussais (Ֆրանսա) հիվանդանոցը բորձեր կը կատարուին հորդերու վրայ։ Առաջին 2 բորձերը ձախող կ'ըլլան բայց 15 Մայիս 1991-ին սիրտը in vivo կը տրոփէ: Քարբանդիէ բրոֆէսորը Վարդէլ ճարտարաքէտ ին հետ այս բորձերը կը տանի:[3]

1992-ին, բրոֆեսոր Դոֆի Մուսիվանտ, իրանեն բժիշկ որ գաղդած է Օդաուա, կը ստեղծէ նոր արտաքին արեան շրչանակային համակարք մը որ բաւական պզտիկ է տունը կամ հիւանդանոց քործածուելու համար: Այս համակարքը մինչեւ այսօր կը քործածուի սրտի քործողութիւններու ատեն:[4]

1996 Յունուար ին, կը հնարէ առաջին արհեստային սիրտը որ ամբոխչութեամբ կը բաւէ կուձքին մէջ։ Այս քործիքը կը զետերուի առաջին անգամ ըլլալով 1999 ին հորդի մը մէջ:.[5].[6]

Յուլիս 6 2001-ին, Լուիզվիլ-ի Հրեական հիվանդանոցը կը կատարէ փոխպատուաստը դիդանէ եւ բլաստիկէ նախատիպէ մը (արտադրութիւն՝Abiomed): Ելէկտրական քործիքը, լուր, կ աշխատի մորդի տակ տեղադրուող մարդկոցի մը միչոցաւ, կը լցկաւորուի արտաքին պադարիա-ով մը բջջային հերաձայնի չափով:[7] Փորձը արտոնութիւն կստանայ FDA ի կողմէ 5 հիւանդի համար ապա 15 եդէ արթիւնքները դրական ելլան: Ներքին պադարիան 60 վարկեան կը տեւէ, արտաքին պադարիան ելեկտրական սնուցումը կ'ապահովէ 4 ճամ: Այս արհեստական սիրտը կ'ուղղուի անձերուն որոնց քով փոխպատուաստը անհնար է: AbioCor կոչուած այս քործիքը սահմանաբակ քործածութիւն ունի քանի որ միյայն 1-2 տարի կը դիմանայ ու իր չափը արուներու 50% ի հետ յարմար է: Այս պատճարներով AbioMed կը ձքէ AbioCor ծրաքիրը ու կը կեդրոնանայ AbioCor II ծրաքրին զարքացման:

2008-ին, Ալան Քարբանդիէ ի խումբը, Matra Défense (Airbus Group) ի հետ կը ստեղծէ CARMAT ընկերութիւնը ու կը հայտարարէ որ ունի առաջին Ֆրանսական զետերուող արհեստային սիրտը:[8] Դոնդողներու վտանքը սահմանաբակելու համար (չորցած արիւն), արեան հետ կապ ունեցող մասերը կազմուած են կենսաբանական արումով յարման նիւդերով (անասուններու մաշկեր որոնք քիմիական ձեւով դարմանուած են որպեսզի իմուն համակարքը ընդունի):[9] Քործիքին ելեկտրոնային համակարքը ներգին է եւ ինքնաւար: CARMAT-ն յարմարցուց սրտին ձեւն ու չափը: Նայեւ անշօշափելի սիմուլադոր մը բժիշկին կ'ուղղէ քիտնալու համար եդէ կրնայ զետեղել արհեստական սիրտը:

2011-ին դէր զարքացող "առանձ տրոբումի սիրտը" Texas Heart Institute ի մէջ 2 ռոդոր կը քործածէ որոնք կը դառնան արիւնը շրչաբերելու համար առանց ընդմիջումի: Բայց այս գործիքը աւելի գիչ կը գործածուի:

Դեկտեմբեր 2013-ին, առաջին քործիք մը կը զետեղուի Փարիզ, HEGP հիվանդանոցի մէջ։ Քործողութիւնը կը կատարէ Քրիսդիան Լադրէմույ բրոֆէսոր ը:[10] Այժըմ, 4 հիվանդի վրայ կատարուած է այս քործորութիւնը, բայց 4նալ մահացած են:

Պաշտօնավարութիւն Խմբագրել

Սիրտին պաշտոնաւարութիւնը բաւական դիւրին է ընդորինակել գանի որ ջրհան ի պէս կ'աշխատի: Արհեստական սիրտերը պէտք չէ շփոդել փորոքային ոքնութեան քործաքներուն հետ: Արհեստական սիրտերը կը բաղկանան 2 փորոքներէ որոնգ կը փոխարինեն բնիկ փորոքները: Զանոնք կրնան ըլլալ կամ բնըմադիկ այսինքն ճնշուած կազի մը միջոցաւ աշխատող (Syncardia սիրտին պէս) կամ ելեկտրո-մեկանիկային (CARMAT սիրտին պէս):

Արհեստական սրտերու պաշտոնաւարութիւնը ճարտարարուեստական լաւ պահուած քաղտնիքներ են:

Հասարակութեան տրամադրուած տեղեկութիւնները CARMAT սիրտին համեմատ հետեւեալներն են՝[11]

Բոխարինող մարմինը 2 խոռոչներէ բաղկացած է որոնք բաժնուած են պիո-թաղանթ է մը' մեկը արիւնին համար, միւսը քործիքը աշխատացնող հեղուկին համար: Արտաքին ճկուն տոպրակ մը կը պարունակէ այդ հեղուկը եւ կը տրոբէ սրտի կշռոյթով: Հիտրոլիքական շարժումով 2 տարբեր պզտիկ ինքնաւար ջրհաններու միջոձաւ, հեղուկը պիո-թաղանթին շարժումը կը պաճարէ ընդորինակելով բնիկ փորոքներու շարժումը կծկումի ատէն: Այս շարժումը արիւնի ընդունումը եւ վտարումը կը պաճարէ: Ներքին ելեկտրոնային համակարք մը կը կարքաւորէ քործիքին քործողութիւնը հիվանդներու պետքերու հիման վրայ սենսօրներու միջոցաւ: Այս տւեալներու շնորհիվ կարելի է ունենալ անհրաժեշտ արեան հոսանք արանց անպայման բարցրացնելու քործիքին աշխատելու յաճախականութիւնը։

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

  1. Lien web |titre=Première implantation d'un cœur artificiel total |url=http://www.lemonde.fr/sante/article/2013/12/20/premiere-implantation-d-un-c-ur-artificiel-total_4338190_1651302.html |site=www.lemonde.fr |date=20 décembre 2013 |consulté le=
  2. (անգլերէն) Cooley DA, Liotta D, Hallman GL, Bloodwell RD, Leachman RD, Milam JD, « Orthotopic cardiac prosthesis for two-staged cardiac replacement » Am J Cardiol. 1969;24:723–30. PMID 4899910
  3. article |langue= fr|auteur1=Diane Lenglet |titre=son cœur artificiel s'est mis à battre |périodique=la Voix du Nord |jour= 30|mois=11 |année= 2014|pages= |lire en ligne=http://www.lavoixdunord.fr/region/le-jour-ou-son-coeur-artificiel-s-est-mis-a-battre-ia0b0n2522848
  4. [1]
  5. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8561623
  6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10360708
  7. http://news.doctissimo.fr/premiere-implantation-d-8217-un-c-339-ur-artificiel-autonome_article252.html Archived 2009-07-04 at the Wayback Machine. news.doctissimo (2001)
  8. Jean Étienne, http://www.futura-sciences.com/fr/news/t/medecine/d/le-premier-cur-artificiel-compact-et-totalement-implantable_17166/ Le premier cœur artificiel compact et totalement implantable, http://www.futura-sciences.com/fr/sante/ Futura-Santé, 28 octobre 2008.
  9. David Bême et Florence Lemaire, http://videos.doctissimo.fr/sante/maladies-cardiovasculaires/Le-coeur-artificiel-pret-a-battre.html Le cœur artificiel prêt à battre, sur Doctissimo, décembre 2009.
  10. http://www.franceinfo.fr/sciences-sante/un-coeur-artificiel-implante-en-france-une-premiere-mondiale-1256839-2013-12-20
  11. YouTube|PLPjEbT32U8| Le fonctionnement du cœur CARMAT